Morgen kan Anderlecht in zijn 384e Europese wedstrijd in Qabala overwinteren in Europa. Dat moet de fans na de zorgwekkende vertoning op Zulte Waregem weer even een goed gevoel geven. Dit seizoen is paars-wit een ploeg met twee gezichten. Hoe belangrijk is de Europa League nog?
Vanaf september neemt de opwinding stelselmatig toe op Neerpede. Bij het eerste Europese herfstbriesje grijpt een mens naar zijn muts en fleece. Voor de spelers van Anderlecht is de komst van de herfst de aanleiding om hun marineblauwe maatpak van Hugo Boss – hetzelfde als dat van Real Madrid en PSG – uit hun dressing te plukken. Het kleinood werd tot in de kleinste details geperfectioneerd door de kleermakers van Carlo & Fils. De snit is hedendaags en tegelijk lekker eigenwijs: een colbert dat nauw aansluit bij de taille, broekspijpen die smaller uitvallen naarmate de enkels dichterbij komen. In hun slim-fit uitvoering stralen de spelers klasse en zelfverzekerdheid uit. Mochten de reglementen het toelaten, dan zouden Tielemans en co elke buitenlandse arena betreden met hun drieledig pak. In hun chique kostuum zijn ze in hun element, klaar voor de zoveelste zwoele Europese avond.
De laatste tien jaar alleen al werden galavertoningen gehouden tegen Athletic Bilbao, Hamburg, Arsenal, Dortmund, Ajax, Monaco en Tottenham. Guillaume Gillet – goed voor 62 Europese matchen in de Brusselse loondienst – was er vaak bij. ‘In al die jaren heb ik weinig spelers van Anderlecht verkrampt aan de aftrap van een Europese wedstrijd zien staan. Wij waren niet bang, in dat soort matchen kwam het beste in ons naar boven. Het begon al enkele dagen voordien: we trokken op afzondering, de spanning werd opgebouwd en de dag zelf was iedereen hypergeconcentreerd. Die enkele procenten maakten het verschil. Wellicht kwamen we die procentjes tekort tegen de kleinere ploegen in de Belgische competitie.’
Feit is dat Anderlechtspelers geformatteerd worden voor Europese avonden. Voor de club is Europees voetbal als een drug waar ze niet van wil afkicken, en dat al 62 jaar lang. De cijfers spreken voor zich: 383 duels in 59 campagnes. Dit seizoen is paars-wit toe aan zijn 54e opeenvolgende kwalificatie voor een Europese beker. Enkel Barcelona doet beter. ‘Europa zit in ons DNA, het stroomt door ons bloed’, vertelt perswoordvoerder David Steegen. ‘Dat komt door de geschiedenis van deze club. Voor ons zijn Europese wedstrijden de hoogtepunten van het seizoen. Doen we het niet goed in Europa, dan is ons seizoen maar half geslaagd. Ik zal je iets vertellen: bij elke crisis in de Belgische competitie denken we terug aan de periode toen Robbie Rensenbrink hier voetbalde. In negen jaar heeft Rensenbrink welgeteld twee landstitels gewonnen, maar hij speelde wel drie Europese finales… Om maar te zeggen hoeveel wij van Europa houden.’
COLLECTIEF GEHEUGEN
De liefde is wederzijds: Europa houdt ook zielsveel van Anderlecht. Op sportief vlak zijn de Brusselaars al lang tot een kneusje gekrompen, maar hun aura van Europese traditieclub zijn ze niet kwijt. Het respect is groot. ‘Op het veld voelde ik altijd een zekere vorm van respect voor Anderlecht’, aldus Gillet. ‘Ook van clubs als PSG en Bayern München. Niet omdat we hen angst inboezemden – daarvoor is de kloof met de top te groot. Maar Anderlecht heeft een mooi palmares opgebouwd in Europa en de naam blijft een mythische bijklank hebben.’
Ook in de bestuurskamers van Europese topclubs wordt nog altijd met de nodige egards over Anderlecht gesproken. Een anekdote illustreert dat. Steegen: ‘Voor het seizoen wordt er een forum georganiseerd met alle communicatieverantwoordelijken van de Europees spelende clubs. Tijdens een forum in Wembley werd ik midden in de lunch out of the blue aangesproken door een man van in de zestig. Het bleek het hoofd van de communicatiedienst van FC Barcelona te zijn. Hij zwaaide met lof naar Anderlecht, herinnerde mij aan de mooie Europese campagnes onder Raymond Goethals en noemde voor de vuist weg spelers als Rensenbrink en Tielemans. Tijdens dat soort bijeenkomsten merk je dat ons verleden ons huidige imago bepaalt.’
De huidige achterban werd gefabriceerd aan de hand van legendarische Europese duels in de jaren zeventig, tachtig en begin jaren negentig. De wedstrijden van toen maken deel uit van het collectieve geheugen van een hele generatie fans.
HEILIGSCHENNIS
De laatste jaren is de relatie met de Europese toernooien flink vertroebeld: Anderlecht wil tegen beter weten in met de bullebakken van de Champions League blijven stoeien. ‘Nochtans zegt ons verstand: we hebben op sportief vlak niets te zoeken in de Champions League’, omschrijft Steegen het gevoel dat in de club leeft. ‘Het is enkel goed om ons prestige op te trekken. Sommige Europese topclubs ervaren het als een verplicht nummertje om tegen kleintjes als wij te voetballen. Dat voel je gewoon en daarom zijn er dus hervormingen op til. Ik kan die logica volgen: voor ons is het ook minder prettig om tegen Qabala te spelen dan tegen Chelsea. Je moet durven concluderen dat we meer op onze plaats zijn in de Europa League. Die beker is uiteindelijk interessanter voor het coëfficiënt.’
Op financieel vlak is de rekening snel gemaakt. In de Champions League kan een Belgische topclub makkelijk tot twintig miljoen euro ophalen – Gent klokte zelfs af op 28 miljoen euro nadat het de groepsfase overleefde. In de Europa League liggen de winstmarges beduidend lager. ‘De Europa League brengt nauwelijks iets op’, bevestigt Steegen. ‘Je moet al overwinteren om er geld aan over te houden. Vorig seizoen draaiden we een omzet van zes miljoen euro, maar daar moet je 150.000 euro werkingskosten van aftrekken per wedstrijd. Als je pech hebt met de loting kan de ticketverkoop ook flink tegenvallen. Zoals wij dit jaar. Je kan Mainz bezwaarlijk een aantrekkelijke affiche noemen. Laat een Duitse traditieclub als Hamburg, Schalke 04, Dortmund en Bayern op bezoek komen en het zit hier vol. Saint-Etienne is een grote naam voor voetballiefhebbers van mijn lichting. Je moet aan een jongen van vijftien jaar niet vragen wie Hervé Revelli en Gérard Janvion zijn. Onze supporters willen supersterren aan het werk zien, ook al hebben wij tegen dat soort ploegen geen schijn van een kans.’
De tijden zijn grondig veranderd en toch blijft voorzitter Roger Vanden Stock, de eeuwige optimist bij Anderlecht, elk seizoen een onwaarschijnlijke droom najagen: opnieuw een Europese finale spelen. De laatste keer dateert al van 1990 tegen Sampdoria in de teloorgegane Europese beker voor bekerwinnaars. Begin vorig jaar deed Vanden Stock niet eens de moeite om zijn ambitie mooi te verpakken. ‘Als Sevilla de finale kan halen en Basel de halve finale dan moeten wij met wat geluk ook heel ver kunnen geraken. De Champions League is te hoog gegrepen. In de Europa League mogen we echter dromen.’ Soms beginnen de spelers er ook zelf in te geloven: in 2010 toen ze in de 1/8 finales maar nipt door Hamburg werden uitgeschakeld en twee seizoenen later na een 18 op 18 in de groepsfase. ‘Vooral in 2010 hebben we het laten liggen’, zucht Gillet. ‘In de kwartfinales wachtte Standard en dan lag de weg naar de finale helemaal open.’
Als eerbetoon aan zijn roemrijke Europese verleden weigert Anderlecht consequent om een veredelde B-ploeg op te stellen in de Europa League. In het Vanden Stockstadion zou dat gelijkstaan aan heiligschennis. Geen trainer op Anderlecht die het in zijn hoofd zou halen om de supporters zo’n loer te draaien. ‘Voor bepaalde Belgische clubs – en niet van de minste – is Europees voetbal soms ondergeschikt aan de competitie’, weet Ariël Jacobs. ‘Ze willen zich liever op een goede plek in het klassement manoeuvreren met het oog op het volgende seizoen… Op Anderlecht kan je niet zeggen: we gaan een wedstrijd laten schieten in Europa. Onmogelijk.’
Na de snertprestatie tegen Zulte Waregem van afgelopen weekend mogen de spelers van Anderlecht tegen Qabala andermaal hun mooiste smoking uitpakken. Dat verwachten althans de 104 supporters die de verre reis naar Azerbeidzjan maken.
DOOR ALAIN ELIASY – FOTO PHOTONEWS
‘In Europese matchen kwam het beste in ons boven.’ – GUILLAUME GILLET
‘Op Anderlecht kan je niet zeggen: we gaan een wedstrijd laten schieten in Europa. Onmogelijk.’ – ARIËL JACOBS
