Een WK of EK in huis halen betekent feest in het land. Frankrijk zag Euro 2016 aanvankelijk echter als een loodzware last. Getraumatiseerd door de aanslagen in Parijs en geplaagd door stakingen en overstromingen hadden onze zuiderburen wel wat anders aan het hoofd dan de organisatie van een voetbaltoernooi. Angst en onverschilligheid streden wekenlang om voorrang.
De Ierse, Welshe en IJslandse fans wakkerden het vuur bij de Fransen weer aan en de opmars van Les Bleus deed de rest. De paria’s van het WK 2010 – toen bondscoach Domenech met muitende spelers werd geconfronteerd – werden weer in de armen gesloten. Dankzij de derde finale in 32 jaar vond Parijs voor even zijn eenheid terug. Je suis France. Ondanks de anticlimax in de finale. Antoine Griezmann bleek (nog?) geen Michel Platini (EK ’84) of Zinédine Zidane (WK ’98).
2016 was op geen enkele manier te vergelijken met 1998, toen Les Bleus wereldkampioen werden en de multiculturele droom zijn hoogtepunt bereikte. Euro 2016 zal de wonden van Frankrijk niet helen, maar de pijn hopelijk een klein beetje verzachten. Maar met de verkiezingen van volgend jaar in het vooruitzicht zal Marine Le Pen spoedig weer de haat prediken.
Euro 2016 was bovenal het toernooi van de kleinere voetballanden. Met een kampioen die al decennia boven zijn gewicht presteert op de internationale scène. Portugal, het Uruguay van Europa, treedt in de voetsporen van Denemarken (1992) en Griekenland (2004). Zelfs zonder Cristiano Ronaldo bleek het te sterk in de eindstrijd. Het maakt het verdriet om de unieke maar gemiste kans van de Rode Duivels alleen maar groter.
Euro 2016 zal eerder dankzij de kleur en klanken op de tribunes in de herinnering verder leven dan door wat op het veld gebeurde. Het toernooi leverde veel te veel behoudend voetbal en doelloos middenveldgeschuifel op. De knock-outfase bracht iets meer voetbalplezier en doelpunten. Het gemiddelde doelpuntenaantal bleef echter op een historisch dieptepunt steken: 2,11. Lager dan bij het WK van 1990, waarna beslist werd de spelregels in het voordeel van de aanvallers bij te stellen.
Op tactisch vlak beleefden we de revival van het 3-5-2-systeem (Wales, Italië, zelfs Duitsland tegen Italië). Een strijdwijze uit de jaren tachtig die een decennium later uit de mode geraakte, omdat alle ploegen met één centrale spits gingen spelen.
De vrees dat dit voetbal het clubvoetbal tot voorbeeld zal strekken, is ongegrond. Er gaapt een te grote kloof tussen het interland- en het clubvoetbal, dat tactisch veel gesofisticeerder is.
Om die reden moeten vragen worden gesteld bij de toekomst van de grote voetbaltoernooien, die steeds populairder worden bij het brede publiek maar de echte voetballiefhebbers ontgoochelen. De vooruitzichten zijn niet gunstig met WK’s in Rusland (2018) en Qatar (2022) in het verschiet en tussenin een EK dat in dertien steden wordt afgewerkt.
Over twee jaar strijkt het voetbalcircus dus neer in Rusland, de grote verliezer van dit EK. De Russische atleten werden vorige maand uitgesloten van deelneming aan de Olympische Spelen vanwege een falend dopingbeleid en de Gouden Adelaars verlieten het EK als slechtste ploeg na een nederlaag tegen Wales (3 miljoen inwoners).
‘De manier waarop we voetballen, bewijst dat Rusland niet aan doping doet’, droop het cynisme van de pagina’s van de Pravda. Twee jaar voor het WK in eigen land is glorie erg ver weg voor het Russische voetbal. De ploeg is oud en versleten. Maar liefst negen jongens uit de selectie waren de dertig voorbij. Nieuw talent is nauwelijks op komst.
De Russische voetbalbond zoekt een buitenlandse coach maar zit krap bij kas na het ontslag van de Italiaan Fabio Capello. Guus Hiddink is gepolst om na zijn halvefinaleplaats met Rusland op Euro 2008 terug te keren, maar de 69-jarige Achterhoeker beseft dat het Russische voetbal met een dubbel probleem tobt: ‘De situatie is gecompliceerd op sportief vlak en qua imago.’
Het meest zorgwekkende voor de FIFA zijn de overlappingen tussen het extreemrechtse gedachtegoed van veel fans, het georganiseerde hooliganisme, de homofobie en het racisme op de tribunes, de kwalijke handelingen van de officiële supportersvereniging en zelfs het Kremlin. Een explosieve cocktail. En om de voetbalfans nog wat meer af te schrikken besliste de Wereldvoetbalbond om de tickets voor buitenlanders vijftien procent duurder te maken in vergelijking met Brazilië 2014.
DOOR FRANÇOIS COLIN
Euro 2016 was het toernooi van de kleine landen (behalve België).
