In een poging om opnieuw de wereldtop te halen, heeft de Belgische voetbalbond een masterplan uitgetekend voor het futsal. Net voor de WK-kwalificatieronde voor het WK 2020 dompelden we ons onder in de leefwereld van de Rode Duivels Futsal.
De opwinding van de match tegen Groenland is al een tijdje gaan liggen wanneer de Rode Duivels Futsal in een cirkel in het midden van de sporthal aan een eindeloze reeks stretchoefeningen beginnen. En dan komen de tongen plots los. ‘Weet iemand waar Groenland ligt?’, vraagt een speler zich af. Er valt een doodse stilte. Zijn gesprekspartners staren voor zich uit en proberen het decor – een veld die op een doolhof lijkt door de veelkleurige demarcatielijnen en een tribune met zo’n driehonderd lege zitjes – tot zich te nemen.
België maakt zich op voor de Futsal Week, een vriendschappelijk tornooi georganiseerd in de badstad Pore in het noorden van Kroatië waar campings en resorts elkaar proberen te overbluffen. Aanvoerder Karim Chaibai, topscorer, recordinternational en aan zijn negentiende seizoen als international toe, moet zich even in de haren krabben. De tijd dat hij met een paar Nike Air Max speelde, ligt al ver achter hem. ‘Dit is voor ons een grote test’, geeft Chaibai toe.
We zijn inmiddels twee uur na de 6-4 overwinning tegen Groenland en in de hotelkamer van Chabai ontrolt zich een geanimeerde partij Vijftigen .Hierna volgt nog een match tegen Saudi-Arabië en dan een laatste tegen Turkmenistan. En vanaf 22 oktober begint België in Parijs aan de Main round, de tweede van vier kwalificatierondes voor het WK 2020 in Litouwen. Slechts zes Europese landen maken uiteindelijk aanspraak op een WK-ticket. ‘Spelen tegen nieuwe futsalnaties die 200% gemotiveerd zijn, is een goede manier om ons voor te bereiden op een snelle opeenvolging van matchen van internationaal niveau’, aldus Chaibai.
EEN BEEN
Bondscoach Luca Cragnaz heeft van het WK uiteraard zijn voornaamste doelstelling gemaakt. Zijn haar ligt perfect in de plooi, de officiële outfit van de nationale ploeg zit hem als gegoten en zelfs de manier waarop hij van zijn zogezegde calorievrije frisdrank nipt geeft hem een zekere allure. In het dagelijkse leven is Luca rayonverantwoordelijke in een warenhuis in Morlanwelz maar nu superviseert hij vanuit de lobby van zijn Kroatische hotel de moeilijke expeditie richting het WK. ‘Ik manage ook een lokale ploeg in Morlanwelz. Ik ken dus beide kanten van het vak’, lacht Cragnaz.
De man brak op 18-jarige leeftijd door tussen de palen van Sambreville en sloot zich in 1997 aan bij het roemruchte project rond Action 21. Gedurende vijf seizoenen verdiende hij de kost als zaalvoetballer en in die periode sleepte hij met de club uit Charleroi een Europese beker in de wacht. Nadat hij zijn schoenen aan de haak hing, werkte hij zich in de schoot van de nationale ploeg op van keeperstrainer tot hoofdtrainer na het vertrek van Alain Dopchie in 2016. ‘De eerste twee seizoenen heb ik gebruikt om alles te evalueren. Ik wilde weten welke spelers mijn ideeën zouden onderschrijven. Twee criteria gaven de doorslag: over grote fysieke mogelijkheden beschikken en een onberispelijke mentaliteit hebben. Ik heb veel geëxperimenteerd voor ik tot een uitgebreide kern van 28 spelers kon komen die ontvankelijk was en waarmee ik simpele zaken kon inoefenen. Want het was een race tegen de klok.’
Langs het veld neemt Cragnaz de gedaante aan van een basketbalcoach: hij is constant in beweging, geeft de reservespelers een overload aan richtlijnen en is in staat om in een handomdraai zijn tactiek helemaal om te gooien. Het gaat zelfs zo ver dat hij met een vliegende doelman speelt wanneer zijn ploeg tikken krijgt van Groenland en met een 2-1 achterstand de rust ingaat. ‘We hebben een masterplan ontwikkeld om het futsal in België een nieuwe dimensie te geven’, zegt Cragnaz, die ook verantwoordelijk is voor de U17 en U19 bij de jongens én de nationale vrouwenploeg onder zijn hoede heeft. ‘De staf is dezelfde voor elke ploeg. We zullen pas stappen vooruit kunnen zetten door de structuren te harmoniseren.’
Daarnaast worden de clubs uit eerste en tweede klasse verplicht om een aantal ploegen op de been te brengen. Gaande van de U15, U17 tot de U21. Volgend seizoen moet het huidige contingent uitgebreid worden met een vrouwenteam. Het zijn mooie voornemens die evenwel te pletter zullen vallen tegen de twee entiteiten waarin het zaalvoetbal is opgedeeld: de BZVB (Belgische Zaalvoetbalbond) en het departement futsal van de KBVB. Jean-Pierre Notelteirs, voorzitter van dat departement, erkent dat die tweedeling gevolgen heeft voor de werking van de ACFF (Association des clubs francophones de football), de Franstalige futsaltak van de KBVB. Blijkbaar staan ego’s een krachtenbundeling van de twee federaties in de weg. ‘Sport Vlaanderen en zijn Franstalige tegenhanger ADEPS erkennen maar één bond per sport’, aldus Notelteirs. ‘In Franstalig België is dat altijd de Ligue francophone de futsal geweest en daarom is de ACFF nooit in aanmerking gekomen voor subsidies. We leven in een land waar je op een been moet staan.’
SAUDISCHE MIDDELVINGER
Notelteirs is met VC Westerlo ooit in tweede provinciale begonnen en heeft de klim richting de top van de Belgische voetbalhiërarchie van dichtbij meegemaakt. Wanneer Westel thuis speelt, kan hij vanuit zijn huis de lichtmasten zien branden, maar sinds een jaar op twintig zet hij geen voet meer in Het Kuipje. ‘ Herman Wijnants wilde opgenomen worden in het uitvoerend comité van de voetbalbond en hij vroeg mij om ontslag te nemen omdat het toen verboden was om twee mensen af te vaardigen van dezelfde club. Het was de grootste stommiteit die ik begaan heb. Ik mocht het stadion niet meer in. Je mag gerust zeggen dat ik het slachtoffer was van een soort putsch.’
In 2002 krijgt Notelteirs de verantwoordelijkheid over het departement futsal. Tijdens de eerste wedstrijd die hij bijwoont, moet hij aan zijn buurman opheldering vragen over de spelregels. Zeventien jaar later ontgaat niets hem nog. Tijdens de tweede match van de Futsal Week ziet hij hoe een bijzonder agressief Saudi-Arabië twee keer rood pakt en uiteindelijk met 5-3 verliest van België. Een Saudische spelers gaat compleet door het lint en ontfutselt een kaart uit de handen van de scheidsrechter. Waarna de Spaanse bondscoach van Saudi-Arabië op zijn beurt als een bezetene het kleinood uit de klauwen van zijn speler bevrijdt. Vanuit de tribunes maakt de voorzitter van de Golfstaat de gedurfde performance af door zijn middelvinger op te steken naar een van de Belgische spelers. Notelteirs, advocaat van opleiding, betreurt dat de voetbalwereld nog steeds gebukt gaat onder een manifest gebrek aan discipline. ‘Dat soort wedstrijden is geen goede publiciteit voor het futsal.’
Chaibai, afkomstig van Marchienne-au-Pont, kan de verklaringen van zijn voorzitter enkel beamen. Hij heeft als futsalspeler altijd moeten opboksen tegen tal van vooroordelen. Futsal wordt nog altijd gezien als een sport die beoefend wordt door het uitschot. Bovendien halen veldvoetballers er nog dikwijls hun neus voor op. ‘Nochtans is het een spectaculaire discipline’, beweert Chabai. ‘Er is zit veel ritme in de wedstrijden, er komt tactiek bij kijken en je ziet veel doelpogingen… Vergelijk het met basketbal, een sport waar we onze inspiratie uit moeten halen. Waarom zou een futsalmatch geen familie-uitstap kunnen zijn? Zorg bijvoorbeeld voor randanimatie tijdens de dode momenten. Zo’n dingen spreken aan bij het grote publiek. Putain, ik begin als een politieker te praten.’
Het is niet eens gek bedacht. Chaibai is in het team van burgemeester Paul Magnette (PS) namelijk de schepen bevoegd voor Sport en Jeugd in Charleroi, die hij zonder schroom de grootste Waalse metropool noemt. Chabai is het typevoorbeeld van de jongen die zijn opvoedkundige parcours heeft vervolmaakt via de sport. Chaibai: ‘Ik weet wat sport kan betekenen in het leven van een jonge gast. Tijdens mijn jeugd was ik gelukkig goed omringd. En zonder het futsal zou ik een paar keer zwaar in de fout zijn gegaan. Je kan snel vastzitten in een negatieve spiraal: je wordt doorverwezen naar een jeugdinstelling, je komt de verkeerde mensen tegen en wanneer je vrijgelaten wordt, zit er niets anders op dan een carrière als schurkje te beginnen. Met een goede structuur en begeleiding kun je zoiets voorkomen.’
JOGGINGBROEKEN
Het grote publiek naar het futsal lokken, is voor Chaibai even arbeidsintensief als de begeleiding van zijn verloren gewaande jongeren. In 2014 was de organisatie van het EK in Antwerpen nochtans een groot succes. De Rode Duivels, die een premie van 200 euro werd beloofd bij EK-winst, waren na de eerste ronde al uitgevoetbald maar het Sportpaleis was vaak uitverkocht. ‘Er daagden toen meer dan 13.000 toeschouwers op en daarmee werd het record voor een EK-finale gebroken’, herinnert Cragnaz zich. ‘We hadden gehoopt dat het enthousiasme dat tijdens het tornooi opborrelde het futsal een boost zou geven, maar het effect was verwaarloosbaar…’
De media die tijdens het evenement aanwezig waren, laten zich na het EK amper zien in de sportarena’s van de clubs. Enkel de Brusselse zender BX1 blijft het hele futsalgebeuren volgen via Foutsal, een programma dat captain Karim zelden mist. En dat geldt ook voor pedagogisch werker Reda Mohamed Dahbi die op één na de meeste caps telt voor België én daarnaast ook kamergenoot van Chaibai. ‘Weet je wat het probleem is? Dat veel gasten in joggingbroeken en djellaba in beeld verschijnen… Dat komt niet goed over’, denkt Dahbi. ‘Een bedrijfsleider die zoiets ziet, zal geen zin hebben om geld in onze sport te steken.’
De man die in staat lijkt te zijn om iets in beweging te zetten, is Roberto Martínez. De Spanjaard is pro-futsal en heeft onlangs zijn steun betuigd aan de nationale futsalploeg tijdens een bijeenkomst in Tubeke. ‘Er worden veel beloften gemaakt, maar er gebeurt niets. Dat Martínez met ons begaan is, doet ons wel deugd’, zegt Notelteirs. ‘De zaken evolueren in de goede richting. Vooral op het vlak van uitrustingen.’
Wanneer de Rode Duivels Futsal een match winnen, eisen ze geen premie. De futsalspelers zijn niet meteen geldwolven: ze verdienen 70 euro bruto voor elke dag die ze in Kroatië spenderen. Ze hebben maar een claim: dat ze hun shirt als souvenir naar huis mogen nemen. Om budgettaire redenen werd dat verzoek nooit ingewilligd.’
TOP ZESTIEN
Op het Kroatische parket wordt de zege tegen Saudi-Arabië als een bevrijding beleefd. Ruim twee uur speelden de Belgen, terwijl de effectieve speeltijd amper 40 minuten bedroeg. ‘We zingen normaal nooit, maar nu gaan we het wel doen om die Saudi’s te treiteren’, lacht Chaibai, terwijl hij aan de ingang van de kleedkamer het eerbiedwaardige Waar is da feestje inzet. Twee dagen later zijn de Belgen ook veel te sterk voor Turkmenistan (5-1). De zege zal slechts als een voetnoot toegevoegd worden aan een palmares dat vooral in de jaren 80 en 90 gespekt werd. Met een heroïsche vierde plaats in 1989 op het WK als hoogtepunt te midden van vijf opeenvolgende WK- en EK-deelnames. ‘Toen de andere nationale ploegen zich gingen professionaliseren, zijn wij op onze roze wolk blijven zitten’, zucht Cragnaz. ‘Met een of twee trainingen per week zouden we het wel redden. Dachten we. België bekleedt nu de twintigste plaats op de Europese ranking achter Slovenië en Hongarije. Dat zijn landen die over een competitie beschikken met meer voltijdse futsalspelers dan in de Belgische eerste klasse en waar spelers niet per se 10.000 euro in de maand verdienen.’
Momenteel is Halle-Gooik de enige entiteit in eerste nationale die gestructureerd is als een profclub. Cragnaz: ‘Veel spelers twijfelen om hun werk te laten vallen om bij Halle-Gooik een contract te tekenen. De dag dat we vijf of zes profclubs hebben, zal de kans om profspeler te worden vervijfvoudigen.’
Het futsal wil niet langer beschouwd worden als dé gezworen vijand van het veldvoetbal. Via het aangekondigde masterplan en dankzij de goede vooruitzichten bij de nationale ploeg wil het futsal als aanvulling fungeren op het klassieke voetbal. En dat zal volgens Notelteirs onvermijdelijk gepaard moeten gaat met extra investeringen van de KBVB. ‘Vandaag houdt één werknemer zich halftijds bezig met het futsal. In Spanje zijn ze met 21… Als je naar de voetbalbond belt voor meer informatie over futsal, is het goed mogelijk dat er gevraagd wordt om later terug te bellen. Hoe wil je dat we in die context vooruitgang boeken?’
De resultaten op de Main Round in Parijs tegen gastland Frankrijk, Zwitserland en Servië kunnen de geloofwaardigheid van het futsal binnen de voetbalbond alvast verhogen. ‘Als de logica gevolgd wordt, zit een kwalificatie voor het WK er niet in. Maar we wilden absoluut aan het kwalificatietornooi deelnemen om enkele plaatsen op te schuiven op de Europese ranking. Op termijn willen we in de top 16 geraken om de eerste voorronde van de kwalificaties te omzeilen.’
