Na zeven jaar onder Jürgen Klopp wil Thomas Tuchel, de nieuwe trainer van Borussia Dortmund, zijn ploeg sneller en met een andere beleving laten voetballen. De spelers moeten hem nog leren begrijpen.
Toen Borussia Dortmund tijdens de voorbereidingsperiode een vriendschappelijke wedstrijd speelde tegen het Zwitserse Luzern en met 4-0 voorstond, keek Thomas Tuchel tevreden toe. Er werd met veel druk en met veel beweging gevoetbald. Tot er plots een tegendoelpunt viel. Woedend en wild gesticulerend veerde de nieuwe trainer recht. Het typeert Tuchel: hij is de absolute perfectionist onder de Duitse voetbaltrainers, een man met een haast maniakale aandacht voor details. Tuchel groeide uit tot de meest begeerde trainer van Duitsland terwijl hij eigenlijk onzichtbaar was. Titels had hij alleen behaald met de jeugd van Mainz 05. Van zijn vakmanschap bleek iedereen overtuigd. Zijn naam werd in verbinding gebracht met Bayern München en zelfs met de Duitse nationale ploeg. Hij moest puin ruimen bij Hamburg, maar koos uiteindelijk voor het Ruhrgebied. Daar wil hij Borussia Dortmund weer in het spoor brengen van Bayern München, nadat het zevende jaar onder de net niet tot het heiligdom verheven Jürgen Klopp op een fiasco was uitgedraaid. Het is het spannendste project van het nieuwe seizoen in de Bundesliga, dat afgelopen weekend begon.
EEN INTELLECTUEEL
Het spel van Borussia Dortmund was in zijn principes verstard. Het was erop afgestemd een verloren bal zo snel mogelijk te heroveren. Maar wat dan? Er moest als het ware een hervormer komen, iemand die het spel snel maakt, die het jachtige voetbal moderniseert, die in staat is tijdens een wedstrijd van systeem te veranderen, die tijdens drinkonderbrekingen de aanval compleet door elkaar durft te gooien. Alleen Pep Guardiola kon zich in Duitsland zoiets veroorloven.
Thomas Tuchel is ongeduldig, een voetbalgek die bedrijfseconomie studeerde. In het werkethos dat hij voorschrijft, staat dat iemand met een bijzonder talent ook extreem vlijtig moet zijn. Als Tuchel met de pers praat, staat hij liever recht dan dat hij zit, omdat de kwaliteit van zijn statements dan het best tot iedereen doordringt. Hans-Joachim Watzke, de CEO van Borussia Dortmund, noemt hem een intellectueel. Zes jaar geleden al was Watzke onder de indruk gekomen van zijn huidige trainer. Toen Borussia in de finale van het kampioenschap van de UEFA-junioren tegen Mainz 05 aantrad en, een surplus aan talent en de aanwezigheid van Mario Götze ten spijt, met 2-1 verloor omdat het tactisch werd afgetroefd. Watzke informeerde naar de naam van de jeugdtrainer van Mainz 05: Thomas Tuchel.
EEN SLAAPEXPERT
Tijdens een trip van Borussia Dortmund naar Japan, Maleisië en Singapore verbaasde Thomas Tuchel zijn spelers voor het eerst. Tot in de kleinste details analyseerde hij op die marketingtournee het spel van Kawasaki Frontale, een van de tegenstanders. Hij zei ook structurele tekortkomingen te zien in het spel van zijn ploeg en predikte nieuwe waarden: engagement, standvastigheid, bescheidenheid. Hij wil dat ook de vedetten voor de ploeg lopen, dat ze zich voeden aan een cultuur van werken. Het leek erop dat Borussia na een succesvolle periode onder Jürgen Klopp moest worden gesaneerd. Op en naast de grasmat. Voor het begin van de trainingen trekt Tuchel zelf lijnen op het veld en stapt de onderlinge afstanden af. Het is een bewijs van een ongewone accuratesse. Of beter: de gewoonte van een controlefreak.
Toch is Thomas Tuchel al vaak op de rem gaan staan. Minder is soms meer, zegt hij als het over het instuderen van nieuwe spelsystemen of andere innovaties gaat. Tuchel wilde een psycholoog aantrekken, een slaapexpert, maar toen de pizzaboer die al vijftien jaar elke middag zijn waar leverde plots werd afbesteld, ging er een schreeuw door de media. De leverancier werd op televisie geïnterviewd en zelfs Watzke had zijn twijfels: uiteindelijk had de club, de ongezonde voeding ten spijt, toch een paar titels behaald. Maar hij volgde zijn trainer wel.
Nochtans had Tuchel geroepen niet te snel te veel te willen veranderen. Toch voerde hij nieuwe regels in: spelers zijn verplicht elkaar ’s ochtends een hand te geven, ze mogen alleen van tafel gaan als iedereen heeft gegeten, de trainingen worden gefilmd, de prestatiediagnostiek geïntensiveerd, de datagegevens door de universiteit van Bochum verwerkt.
Anders is wel het voetbal dat hij wil. De flankverdedigers staan hoger, het spel wordt geopend vanuit het middenveld en niet vanuit de verdediging, wat betekent dat international Mats Hummels tijdens zijn vakantie niet alleen aan gewicht maar ook aan belang verloor. En tijdens trainingen worden spelers aangespeeld op de voet die het verst van de bal verwijderd is. Dat moet voetballers bij de balaanname het grootste overzicht geven. Zo, doceerde Tuchel, wordt het bij Barcelona aangeleerd. Borussia Dortmund, aldus Tuchel, moet mooi en giftig spelen zoals Barcelona in de vier jaar onder Guardiola.
ACHT SECONDEN
Thomas Tuchel werd in een denkrichting opgeleid die ze in Duitsland de Stuttgarter Schule noemen. Als je de bal hebt veroverd moet er binnen de acht seconden op doel worden geschoten. Hij wil, zo zei hij eens op een persconferentie, dat het talent van de ploeg schittert. Het orkest moet mooi klinken en alleen dan kan de solist op de voorgrond treden. De ploeg dient altijd volgens dezelfde principes te voetballen en op hetzelfde ritme. Alleen op die basis kan de creativiteit van de vedetten renderen. Het klinkt allemaal wat gecompliceerd. Maar graag staaft Tuchel dat met een voorbeeld: dat Lionel Messi zich bij Barcelona kan ontplooien en veel minder in de Argentijnse nationale ploeg, komt volgens hem omdat er in Argentinië geen orkest is.
Thomas Tuchel aanziet zichzelf als iemand die regels breekt. De spelers moeten hem nog leren begrijpen. Maar hij kan ze wel overtuigen. De Armeniër Henrich Mchitarjan bijvoorbeeld heette een ondoordringbaar iemand te zijn. Tuchel sprak met hem in het Engels en verbaasde zich over de manier waarop de middenvelder alles wat binnen de club gebeurt doorziet. Ook het gegeven dat zijn ploegmaats hem voor gek verklaren omdat hij veel boeken leest. Mchitarjan leefde op en speelde een sterke voorbereiding. Tuchel won ook het vertrouwen van een andere middenvelder, Ilkay Gündogan. Die wilde weg, maar bleef nu toch omdat Tuchel zei dat hij hem op een nog hoger niveau zou brengen, een niveau dat hem zelfs naar Barcelona moet kunnen brengen. Gündogan houdt van de manier waarop zijn trainer praat en werkt.
Zo wentelt Borussia Dortmund zich in een nieuwe wereld. Maar uiteindelijk, weet CEO Hans-Joachim Watzke, gaat het in het voetbal maar om één zaak: dat je zo veel mogelijk wedstrijden wint. Dat zal ook voor Thomas Tuchel niet anders zijn.
DOOR JÖRG KRAMER – FOTO’S BELGAIMAGE
