Met Chancel Mbemba heeft Anderlecht nog eens Afrikaans goud opgedolven uit de Congolese voetbalmijnen. Van jongeman met de vier geboortejaren tot last man standing in een naar zichzelf zoekend elftal: een reconstructie.

Eigenlijk had hij niet bij Anderlecht mogen voetballen. Als het van de paars-witte clubdokter had afgehangen, was Chancel MbembaMangulu afgekeurd voor het profvoetbal. Te broze rug. Toen Ariël Jacobs,de voorganger van John van den Brom, de jonge Congolese verdediger al eens bij de A-selectie wilde halen voor een oefenduel, diende hij daar op last van hogerhand van af te zien. Broze rug of niet: twee jaar later is Mbemba de enige Anderlechtspeler die al het hele seizoen ontsnapt aan de sportieve wisselvalligheid bij zijn club. Voor één keer sloeg de Brusselse directie het advies van haar dokter in de wind. Dezelfde dokter die eerder het licht op groen zette voor de risicovolle aanwervingen van de van zware knieoperaties herstellende Ronald Vargas en Gohi Bi Cyriac en die toen wél werd gevolgd door de Brusselse transferverantwoordelijken.

Mbemba strijkt voor het eerst neer in Brussel in juni 2011 wanneer zijn makelaar Fabio Baglio een test heeft versierd bij de Belgische recordkampioen. Een maand later al wordt de speler ingeschreven in het vreemdelingenregister van de gemeente Anderlecht en op 24 september 2011 debuteert hij met de paars-witte U19 tegen Club Brugge. Ook in de weken nadien haalt hij als testspeler geregeld het wedstrijdblad. De schuchtere Congolees ziet zijn droom van een profcarrière in Europa al in vervulling gaan, wanneer op 17 oktober 2011 de Frans-Zwitserse voetbalsite Sharkfoot uitpakt met het verhaal over een merkwaardige spelerstrafiek tussen Anderlecht en Congo. In de hoofdrollen Herman Van Holsbeeck, zijn juridische rechterhand Laurent Denis, go-between Fabio Baglio en Moïse Katumbi, de invloedrijke voorzitter van de Congolese club TP Mazembe.

Strijd op Facebook

Het artikel bevalt de Anderlechtdirectie allerminst. Op haar website laat de club weten dat ze haar advocaten heeft ingeschakeld. Niet zozeer tegen Romain Molina, de auteur van het artikel, als wel tegen Paulo Teixeira. Een Braziliaan met Congolese roots die pionierde als spelersmakelaar, onder meer van Roberto Carlos, maar dat bestaan opgaf voor een lucratiever gat in de markt. Sinds een paar jaar biedt hij kleine clubs in Afrika en Latijns-Amerika zijn diensten aan om de door de FIFA reglementair vastgelegde opleidingsvergoedingen op te eisen voor spelers die bij hen zijn weggeplukt door grotere Europese clubs. Vaak weten amateurclubs diep in het Afrikaanse binnenland niet eens dat ze daar recht op hebben. Van die onwetendheid wordt gretig misbruik gemaakt in Europa. Het is dat misbruik waartegen Teixeira zegt – naar verluidt tegen een commissie van twintig procent op de afgedwongen vergoeding – ten strijde te trekken. Opvallend wapen in die strijd is zijn Facebookpagina Training Compensation, waarop hij uitvoerig bericht over de door hem opgespoorde wantoestanden.

In de zomer van 2011 meldt Teixeira zich voor het eerst bij Anderlecht. Namens CS Aigles Verts eist hij 100.000 euro opleidingsvergoeding voor de transfer van zijn voormalige jeugdspeler Junior KabanangaKalonji naar de Brusselse club. In een omstandige fax laat Herman Van Holsbeeck weten dat hiervan geen sprake kan zijn. De Anderlechtmanager betoogt dat Kabananga bij zijn laatste club in Congo, FC MK Etanchéité, al het statuut van profspeler had. Volgens hetzelfde FIFA-reglement is er dan geen opleidingsvergoeding meer verschuldigd bij een volgende transfer.

Teixeira lacht Van Holsbeecks argumentatie weg en kaart de zaak aan bij de FIFA. Als een luis nestelt hij zich in de paars-witte pels. Hij besluit een boekje open te doen omtrent Chancel Mbemba. Fijntjes stelt hij vast dat die al in paars-wit shirt op de website van de club pronkt zonder dat er een transfer heeft plaatsgevonden. Hij onthult ook dat Mbemba’s geboortedatum op de website niet strookt met die op de aansluitingskaarten van de speler bij de Congolese voetbalbond. Volgens Anderlecht is hij geboren in 1994, volgens de Congolese documenten in 1988 – zés jaar eerder. Teixeira’s conclusie is ondubbelzinnig: ofwel maakt Anderlecht zich schuldig aan handel in een minderjarige speler, ofwel is er sprake van een vervalste geboortedatum.

Klacht wegens laster

Voor Anderlecht is de maat vol. Het beschuldigt Teixeira van laster en legt een klacht neer bij de FIFA. AC Milan sluit zich om dezelfde reden aan bij de Brusselse demarche. We schrijven december 2011. Bij de wereldvoetbalbond krabt men zich eens stevig achter de oren en besluit men de hete aardappel door te spelen naar de KBVB. Dat levert niets op. De Belgische bond laat weten geen enkel spoor van Chancel Mbemba terug te vinden in zijn database. Bij Anderlecht wordt men nu zenuwachtig. Van Holsbeeck neemt het zekere voor het onzekere en eind maart 2012 zet hij Mbemba terug op het vliegtuig richting Congo. Via haar website communiceert de club dat ze de speler voorlopig geen contract aanbiedt.

Twee maanden later selecteert bondscoach Claude Leroy Mbemba voor een kwalificatie-interland voor de Afrika Cup tegen de Seychellen. Een hoogtepunt voor de speler, wiens geluk ineens niet op kan. Kort nadien volgt het verlossende verdict van een rechtbank in Kinshasa. De rechter bevestigt dat Mbemba geboren is op 8 augustus 1994, en niet 1988. Volgens de makelaar van de speler de ultieme bevestiging dat de aansluitingskaarten vervalst waren. Op 8 augustus 2012, de dag van wat nu officieel zijn achttiende verjaardag is, zet Mbemba in het bureau van Herman Van Holsbeeck zijn krabbel onder een driejarig contract bij Anderlecht.

Zeker van zijn stuk nu komt Anderlecht nog één keer terug op de zaak. Begin december 2012 laat het een zogenaamde botdensitometrie van Mbemba’s pols uitvoeren. Volgens de club bewijzen de resultaten dat de speler nooit heeft gelogen over zijn leeftijd en wel degelijk achttien is. Twee weken later legt de FIFA – een vol jaar na de klacht van Anderlecht en AC Milan – Teixeira een schorsing op van twee maanden en een boete van 8000 Zwitserse frank. “Zelfs al spreekt mijnheer Teixeira de waarheid, dan nog geeft hem dat het recht niet een sociaal platform als Facebook te gebruiken om zulke informatie publiek te maken”, schrijft de FIFA in haar verantwoording. Over de grond van de zaak – de twijfel omtrent Mbemba’s geboortejaar – spreekt ze zich niet uit.

De vier leeftijden

Zaak gesloten, zo lijkt het, maar dat is opnieuw buiten Romain Molina gerekend. Eind januari 2013 pakt de journalist in een reportage voor de Amerikaanse nieuwszender CNN uit met het verhaal van de vier leeftijden van Chancel Mbemba. Víer, jawel. Buiten 1988 en 1994 is nu ook via Teixeira 1991 als geboortejaar opgedoken. Naar zijn zeggen gevonden op een website met de Congolese selectie voor de debuutinterland van Mbemba tegen de Seychellen in juni 2012. Zijn vraag naar het officiële wedstrijdblad aan beide bonden bleef onbeantwoord. Ten slotte zou Mbemba volgens CNN zelf in interviews 1990 als zijn geboortejaar hebben genoemd.

Het verhaal bereikt de Belgische media, maar doet amper stof opwaaien. Voor het grote publiek is Mbemba dan nog een nobele onbekende. De Congolese verdediger excelleert bij de Anderlechtse U21, maar Van den Brom heeft hem nog niet nodig. Ook tijdens de op dat moment aan de gang zijnde Afrika Cup in Zuid-Afrika komt hij in tegenstelling tot zijn land- en ploeggenoot Dieumerci Mbokani niet in actie. Anderlecht maakt weinig woorden vuil aan de CNN-reportage en verwijst naar het lopende FIFA-onderzoek. Onderzoek waarover tot op vandaag niets meer is vernomen en dat volgens Teixeira ook nooit heeft plaatsgevonden. Dat de FIFA hem tot op vandaag ongemoeid laat, ook al betaalde hij zijn boete niet, zegt wat hem betreft genoeg.

Adres van Mazembe

Wanneer Chancel Mbemba vanuit Kinshasa, de Congolese hoofdstad waar hij opgroeide, in Brussel arriveert, spreekt hij amper Frans. Grote interviews heeft hij hier nog niet gegeven en over zijn achtergrond is weinig geweten. Zelfs zijn makelaar geeft toe dat hij de familie van de speler niet goed kent. Zijn ouders zijn gescheiden, dat wel, en de moeder heeft een prima job bij het ministerie van Financiën. Officieel zou hij één jongere broer hebben.

Voetballen deed Mbemba in zijn geboorteland voor drie clubs: Etoiles Sportives La Grace, AS Mputu en MK Etanchéité. Met die laatste club onderhoudt Anderlecht een bevoorrechte relatie: vóór Mbemba haalde het er ook al Junior Kabananga weg. Tussenpersoon bij beide transfers is Fabio Baglio, een in België woonachtige Italiaan die een jaar of tien geleden in de voetballerij is gerold. Met zijn sportzaak Planet Foot haalt hij in 2003 even de sportpagina’s wanneer Sporting Charleroi zijn honderdjarig bestaan viert en hij de nieuwe Nike-uitrustingen mag leveren. Mogi Bayat is de grote man bij Sporting Charleroi en zet Baglio mee op het podium tijdens de persconferentie.

Over hoe hij in die periode precies met Congo in contact is gekomen, houdt hij zich liever op de vlakte, maar feit is dat Baglio ook de Congolese topclub TP Mazembe en de nationale ploeg van kledij gaat voorzien. Hij pendelt tussen België en het Afrikaanse land, waar hij naar eigen zeggen zijn domicilie heeft, en ontdekt gaandeweg de geneugten van het makelaarschap. Zijn eerste grote slag slaat hij in 2007 met de transfer van Dieumerci Mbokani van TP Mazembe naar Standard, ook al is hij op dat moment Mbokani’s makelaar niet. Met name bij de Congolese spelersvakbond maakt hem dat tot op vandaag een controversieel figuur. Wat later steekt hij in Congo zijn makelaarslicentie op zak, Planet Foot is dan al opgedoekt. Vandaag woont Baglio opnieuw in de Brusselse rand en heeft hij een Belgische licentie, nadat zijn Congolese een tijdlang was geschorst.

Afrikaanse Berlusconi

Baglio wordt niet graag neergezet als de vaste go-between bij transfers tussen Anderlecht en Congo. Toch is het tegendeel moeilijk vol te houden: zowel wanneer Kabananga en Mbemba van Echantéité naar Brussel verhuizen, als wanneer Mbokani, Patou Kabangu en Bedi Mbenza dat doen vanuit Mazembe, is hij erbij betrokken. Zijn invloed in Congo is dan ook groot: zowat de hele Congolese nationale ploeg zit ondertussen in zijn portefeuille. Een status die hij naar verluidt te danken heeft aan zijn zorgvuldig opgebouwde vertrouwensband met Moïse Katumbi, de voorzitter van TP Mazembe. Dat laatste lijkt alvast te worden bevestigd door het adres in Lubumbashi waarmee de Italiaan nog altijd op de FIFA-website prijkt. Volgens Romain Molina staat dat op naam van een bestuurder van TP Mazembe.

Katumbi is niet de eerste de beste. Behalve voorzitter van Mazembe is hij vooral gouverneur van Katanga, niet alleen de grootste provincie van Congo, maar vooral de provincie met de meeste bodemrijkdommen. Het goud, uranium en steenkool in de Katangese grond maken het tot een van de rijkste regio’s ter wereld. In de recent op dvd verschenen film Moïse Katumbi: foot, business et politique is te zien hoe nauw Katumbi’s politieke en economische activiteiten met elkaar verweven zijn. Hij komt eruit naar voren als het prototype van de neo-feodale leider, steenrijk en fier om dat te tonen. Als een volleerde populist houdt hij met zijn geld op paternalistische wijze zijn eigen achterban tevreden. In die strategie past ook het voetbal. Niet toevallig is hij al de jongere Afrikaanse versie van SilvioBerlusconi genoemd.

Éminence grise

Eerdere jarenlange samenwerkingsverbanden in Afrika waren weinig succesvol voor Anderlecht. FC Bibo (Ivoorkust) bracht de Brusselaars Cheikh Tioté en Bouba Saré, uit de Kadji Sports Academy (Kameroen) stond alleen Sébastien Siani op. Beide samenwerkingen werden stopgezet in 2009, waarna allianties met TP Mazembe en MK Echantéité werden aangegaan. Voorzitter van het ruim tweeduizend kilometer verder in de hoofdstad Kinshasa spelende Echantéité is Max Mokey, in wie velen een pion van Katumbi zien. Teixeira beweert over aanwijzingen te beschikken dat Mokey de man is achter Mbemba’s nieuwe, officiële geboortedatum.

Mazembe geldt naar Afrikaanse normen als een modelclub. Sinds een tweetal jaar heeft ze ook een academie die wordt geleid door Régis Laguesse, de vroegere rechterhand van Jean-Marc Guillou. Voor Anderlecht is het een potentiële talentvijver. Sommigen vermoeden niettemin ook andere dan alleen sportieve motieven bij de Brusselaars. Met Etienne Davignon heeft de club een vooraanstaand aandeelhouder die bekend is met het Katangese terrein. Volgens socioloog en Congokenner Lode De Witte speelde de latere éminence grise van het Belgische establishment een grote rol in de uitschakeling van premier Patrice Lumumba tijdens de Congolese onafhankelijkheidstrijd ruim een halve eeuw geleden. Davignon was toen stagiair-diplomaat op het departement van Buitenlandse Zaken en verbleef vaak in de toenmalige Belgische kolonie. In 1963 keerde hij terug naar Katanga om drie jaar les te geven in Lubumbashi. Volgens De Witte wordt zijn aandeel in de Congocrisis tot op vandaag weggemasseerd en verzwegen. Zwijgen is ook wat Romain Molina hierover doet wegens te gevaarlijk en eerder ontvangen doodsbedreigingen.

Onverwachte meevaller

Tot Chancel Mbemba dringt het vast allemaal niet door. Voor hem telt maar één zaak: hij is bezig zijn voetbaldroom te verwezenlijken. Bij zijn vroegere clubjes wordt hij met argusogen gevolgd. Dat hun voormalige jeugdspeler plots zes jaar jonger blijkt te zijn dan op zijn toenmalige aansluitingskaarten, is een onverwachte meevaller. Volgens het FIFA-reglement is een internationale opleidingsvergoeding verschuldigd wanneer een speler zijn eerste profcontract tekent voor het einde van het seizoen waarin hij drieëntwintig wordt. De vergoeding moet worden betaald voor het seizoen waarin hij twaalf wordt tot en met het seizoen van zijn eenentwintigste verjaardag. De ‘verjongingskuur’ van Mbemba maakt dus een aanzienlijk verschil voor ES La Grace, AS Mputu en MK Etanchéité.

Voor Paulo Teixeira is de strijd niet gestreden. Volgens hem stortte Anderlecht de opleidingsvergoeding aan alvast één van de genoemde clubs niet rechtstreeks maar via enkele tussenstations, waardoor het geld onderweg bleef hangen en niet op de juiste plek aankwam. Hij belooft een nieuwe post op zijn Facebookpagina. Wordt dus vervolgd.

DOOR JAN HAUSPIE – BEELD IMAGEGLOBE

Mbemba’s officiële geboortedatum strookt niet met die op zijn aansluitingskaarten bij de Congolese voetbalbond. Volgens zijn makelaar zijn die vervalst.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content