In zijn lange geschiedenis bracht ook het veldrijden een galerij van kampioenen voort. Ze drukten ieder op hun manier en in hun tijdperk een stempel op deze nu zo populaire discipline. Als aanloop naar het WK in Hooglede-Gits, de zevende strijd om de regenboogtrui op Belgische bodem : een duik in de archieven, een door de redactie samengestelde top 10 van de hoofdrolspelers van het veld.
1 ERIC DE VLAEMINCK
BEL – 21.03.1945 – 7 x wereldkampioen
Nog altijd rakelt Eric De Vlaeminck graag sterke verhalen op uit zijn periode. Dan vertelt hij over zijn weergaloze triomfen en laat zich tussendoor ontvallen dat geen enkele veldrijder ooit nog maar tot aan zijn enkels zal reiken. De Vlaeminck was een acrobaat op twee wielen, een soort balletdanser in het veld. Met een perfecte combinatie van techniek en behendigheid zweefde hij over de omlopen en gaf nooit de indruk dat hij een inspanning leverde. De Oost-Vlaming was de eerste cyclocrosser die met zijn fiets over een balk wipte. De Vlaeminck, die als wegrenner een rit in de Ronde van Frankrijk won, was net geen 28 toen hij zich voor de zevende keer tot wereldkampioen kroonde. Nadien werd zijn heerschappij abrupt afgebroken. Heel even leek hij te ontsporen. In 1989 werd de oudere broer van Roger De Vlaeminck bondscoach en grossierde met de nationale ploeg in titels en medailles. Ook aan die periode kwam in 2002 plots een einde. Eric De Vlaeminck won in zijn carrière zo’n 200 veldritten. Vreemd is dat hij slechts vier keer Belgisch kampioen werd.
2 ROLAND LIBOTON
BEL – 06.03.1957
5 x wereldkampioen
Roland Liboton heeft met Eric De Vlaeminck een zaak gemeen : ook zijn regeerperiode doofde veel te snel uit. Liboton moest nog 27 worden toen hij zijn vijfde regenboogtrui veroverde. Financiële problemen met zijn toenmalige werkgever ADR ondermijnden zijn moreel. Uiteindelijk viel hij in de afgrond en verloor door een paar verkeerde investeringen veel geld. Liboton, die tegenwoordig in de bouw werkt, bezat het charisma van een kampioen. Hij hield van snelle auto’s en mooie vrouwen, was niet bang van verbale krachtpatserij en beroerde de massa. Ooit won de Brabander in een seizoen 32 van de 33 wedstrijden. Hoewel hij nooit die indruk gaf, onderwierp Liboton zich aan een spartaans trainingsregime. De vijfvoudige wereldkampioen – hij won één titel bij de amateurs – teerde op macht en doorzettingsvermogen. Liboton, die in totaal 156 wedstrijden won, houdt een record dat wellicht nooit gebroken zal worden : hij pakte tien keer na elkaar de Belgische titel.
3 RENATO LONGO
ITA – 09.08.1937
5 x wereldkampioen
Ooit was er een tijd dat het veldrijden vooral bestond uit veldlopen. Op omlopen die tegenwoordig als voorhistorisch worden beschouwd, kwam het er vooral op aan in de modder overeind te blijven. Renato Longo voelde zich in dat soort omstandigheden goed in zijn sas. Met zijn lange benen snelde en baggerde hij door het slijk. Hij bewees dat bijvoorbeeld in 1964 toen hij in het ondergelopen Overboelare iedereen achter zich liet en voor de derde keer wereldkampioen werd. Hoewel hij tenger was en niet echt over grote atletische kwaliteiten beschikte, domineerde deze bakkerszoon tien jaar lang dit wereldje. Hoe natter en hoe zompiger de omlopen erbij lagen, hoe ongenaakbaarder de twaalfvoudige Italiaanse kampioen was.
4 ANDRÉ DUFRAISSE
FRA – 30.06.1926
5 x wereldkampioen
Eigenlijk droomde André Dufraisse van een carrière als wegrenner. Maar de schrik om te vallen zat er zo diep ingebakken dat hij zijn fiets aan de haak wilde hangen. Eerst wilde hij de voorzitter van de wielerclub van Limoges nog een plezier doen : die had Dufraisse in de winter van 1949 ingeschreven voor het Frans kampioenschap veldrijden. Zonder specifieke voorbereiding finishte André Dufraisse als tweede. Zo verlengde hij zijn carrière en groeide uit tot de eerste absolute heerser van het cyclocrossen. Tussen 1954 en 1958 pakte hij vijf opeenvolgende regenboogtruien. Daarbij placht Dufraisse zich telkens weer in iedere omloop te verdiepen : hij zocht niet alleen naar plaatsen om te demarreren, maar ontleedde ook de zwakke punten van zijn tegenstanders. Acrobatisch vermogen en souplesse waren de wapens van de Fransman die even hard kon lopen als fietsen.
5 ALBERT ZWEIFEL
ZWI – 07.06.1949
5 x wereldkampioen
Albert Zweifel zorgde ervoor dat Zwitserland in de jaren zeventig tot het mekka van het veldrijden uitgroeide. Over veel talent beschikte deze roodharige renner niet. Nadat hij bij de amateurs nauwelijks verder kwam dan een figurantenrol, werd Zweifel tussen 1976 en 1979 vier keer na elkaar wereldkampioen bij de profs. Zo groeide hij in eigen land uit tot een ambassadeur van deze sport : de stroom van Helvetisch talent viel niet te stoppen. De modderige omlopen pasten als gegoten bij de kwaliteiten van Zweifel. Albert Zweifel hoort bij die zeldzame Zwitserse crossers die ook in het buitenland presteerden. Hij verdiende met zijn sport een vermogen. In Zwitserland heeft zijn naam dezelfde magische klank als die van illustere wegrenners als Ferdi Kübler of Hugo Koblet.
6 SVEN NYS
BEL – 17.06.1976
3 x wereldkampioen
Naast twee wereldtitels bij de amateurs werd hij bij de profs slechts één enkele keer wereldkampioen. Toch staat Sven Nys in deze top 10 hoger dan renners die meer regenboogtruien veroverden. Nys geldt als de Eddy Merckx van het veldrijden. Hij verpulverde tal van records, maar liet het op kampioenschappen vaak afweten. Aanvankelijk werd hij geremd door faalangst en zocht psychologische hulp. Zo kreeg hij zijn zenuwen onder controle. De manier waarop Sven Nys rijdt, is een lust voor het oog. Zijn meesterschap ruikt naar kannibalisme. Ook dit seizoen gooit de Brabander weer alle regelmatigheidscriteria op zijn palmares. Nys koppelt zijn klasse aan een zelden geziene professionele ingesteldheid. Hij heeft een extreme longinhoud en een grote zuurstofopname. Ook buiten de wedstrijden is de aanvankelijk moeizaam pratende Nys enorm gegroeid : hij formuleert helder, is niet bang om de vinger in de wonde te leggen en zoekt bij nederlagen zelden naar excuses.
7 ROLF WOLFSHOHL
DUI – 27.12.1938
3 x wereldkampioen
Weinig topveldrijders die op de weg zulke imposante successen boekten als deze Duitser : Rolf Wolfshohl won in 1965 de Ronde van Spanje en eindigde in 1968 als zesde in de Tour nadat hij twee dagen de gele trui droeg. Wolfshohl reed voor vermaarde Franse ploegen als Peugeot, Mercier en Bic. Dat zijn hoofdaandacht altijd naar de weg uitging, belette hem niet een schitterende carrière als veldrijder uit te bouwen : hij werd drie keer wereldkampioen en vijf keer tweede. De Keulse renner duelleerde met de beste cyclocrossers uit verschillende generaties. Toch was het veldrijden voor Wolfshohl niet meer dan een middel om ’s winters zijn conditie op peil te houden. Maar het was wel een goedbetaalde bijverdienste. Na zijn carrière bouwde Wolfshohl samen met zijn dochter een grote rijwielzaak op.
8 MARIO DE CLERCQ
BEL – 05.03.1966
3 x wereldkampioen
Eigenlijk aanzag Mario De Clercq het veldrijden als een verlengstuk van een niet helemaal geslaagde carrière als wegrenner. Hij was snel maar niet rap genoeg om veel te winnen. Op de weg behaalde de ex-elektricien amper acht overwinningen. In 1996 duwde Roger De Vlaeminck de zoon van ex-veldrijder René De Clercq weer het veld in. Hij botste aanvankelijk op veel argwaan, maar begon aan een verbazende opgang. Door zijn manier van koersen had de Oost-Vlaming niet overal vrienden. Hijgend en zwoegend zwaaide hij geregeld wild om zich heen, het stoorde hem niet om te profiteren van het werk van anderen. Verwensingen en controverses waren zijn deel. Met drie wereldtitels hees deze krijger zich niettemin in het rijtje van de allergrootsten. Als geen ander lukte het hem steeds weer naar de kampioenschappen te pieken. In het verre Friesland zette Mario de Clercq eind 2004 een punt achter zijn carrière. Rustig, sereen en zonder drukdoenerij. Later raakte hij verwikkeld in een dopingzaak.
9 BART WELLENS
BEL – 10.08.1978
4 x wereldkampioen
Twee regenboogtruien bij de profs en twee bij de amateurs. En toch staat Bart Wellens pas op de negende plaats in dit klassement. Dit is uiteraard vatbaar voor discussie. Talrijk waren de periodes dat de extraverte Kempenaar veel beloofde, maar steeds weer gebeurde er iets waardoor hij fors terugviel. Toen Wellens in 2004 voor de vierde keer in zijn carrière wereldkampioen werd, leek er een nieuw tijdperk te zijn aangebroken. Maar hij bleek vervolgens niet over de mentale sterkte te beschikken om op zijn elan door te gaan. Het kwam tot een breuk met trainer Paul Ponnet, de peetvader van het succes. Die verweet Wellens niet langer het heilige vuur in zich mee te dragen. Sindsdien zitten er heel veel grilligheden in de vormcurve van Bart Wellens, een overwinning in het Belgisch kampioenschap – anderhalve week geleden – kan dat niet verbloemen. Bart Wellens, beïnvloedbaar als weinig anderen, bouwde een mooie carrière uit waarin hij veel verdiende. Toch staan zijn prestaties niet in verhouding tot zijn talent.
10 ROBERT VERMEIRE
BEL – 01.08.1938
5 x wereldkampioen
Hoe hoog of hoe laag staat Robert Vermeire in deze ranglijst ? De Beernemnaar bleef vrijwel heel zijn carrière amateur. In die categorie was hij ongenaakbaar. Met een haast speels gemak behaalde hij vijf wereldtitels. Maar de tegenstand was beduidend minder dan bij de beroepsrenners. Toch was Vermeire een uitstekende crosser die als gegoten paste bij de modderige omlopen uit zijn tijd. Als gewezen veldloper maakte Vermeire, die acht keer Belgisch kampioen werd, vooral in de loopstroken het verschil. Vermeire zat een kwarteeuw op de fiets en combineerde dat met een job in de boomkwekerij van zijn oom. Op zijn 35ste werd hij prof, op zijn 42ste zette hij een punt achter zijn carrière door de zware ziekte van zijn vrouw. Hij reed in zijn carrière 913 veldritten en won er 247 van. Vorig jaar, op zijn 61ste, trad Robert Vermeire voor de tweede keer in het huwelijk. Aan de eretafel zat zijn gewezen rivaal en boezemvriend Albert Van Damme.
JACQUES SYS
