Op 08.08.2008 gaan in Peking om 20.08 uur de 29ste Olympische Zomerspelen van start, omdat 8 volgens de Chinese numerologie een geluksgetal is. Kan er nog iets fout gaan ?

Je ontkomt in Peking niet aan een verrassing op tijd en stond. Zo zet de taxichauffeur ons aan het verkeerde hotel af : Century Golden Resources Hotel in plaats van Century Towers. Met de hotelvoucher in de hand had de man aan de luchthaven nochtans overleg gepleegd met enkele collega’s.

Veel te weinig inwoners van de Chinese hoofdstad zijn het Engels machtig. Het is een van de grote problemen waarmee de organisatoren van de Olympische Spelen in Peking van volgende zomer worstelen. Taalexperts van de wereldvermaarde universiteit van Cambridge zijn al ingeschakeld. Taxichauffeurs, hotelpersoneel en politieagenten krijgen gratis tekstboeken, kranten publiceren elke dag een Engelse zin, er worden taalparty’s en taaltuinfeesten georganiseerd. “Eind 2005 sprak 29 procent van de inwoners van Peking Engels (4,5 miljoen mensen), we hopen op 35 procent (5 miljoen) in 2008”, zegt Sun Weide, directeur van het media- en communicatiedepartement van het BOCOG, het organisatiecomité van de Olympische Spelen in Peking. “De interesse is er alleszins : er spreken al meer Chinezen Engels dan Engelsen en Amerikanen samen (lacht).”

Ondertussen raakte bekend dat uit een test is gebleken dat negen op de tien Chinese piloten onvoldoende Engels spreken om de veiligheid van hun passagiers op buitenlandse vluchten te garanderen. Een kwart van de luchtvaartincidenten waarbij verkeersleiders betrokken zijn, blijkt het gevolg van communicatiefouten.

Kunst & wetenschap

Twee uur kost de vergissing van de taxibestuurder ons, twee uur door het wel zeer trage en chaotische verkeer. De wegen van de Chinese hoofdstad slibben dicht. Liefst zes extra autosnelwegen, vijf nieuwe bruggen en 59 straten worden er met het oog op Peking 2008 aangelegd. De metrolijn wordt uitgebreid van 114 naar 199 kilometer en met een derde terminal moet de luchthaven volgend jaar 50 in plaats van 40 miljoen passagiers aankunnen.

Je voelt de dynamiek. De voorbije vier jaar kwamen er jaarlijks 100 miljoen vierkante meter bouwwerken bij. Sportinfrastructuur, wegen, kantoren, winkelcentra, buildings en torengebouwen van glas en staal. Alles lijkt mogelijk. De plaatselijke autoriteiten willen dat Peking in 2020 een internationale metropool zoals New York, Tokio en Londen is. De historische oude binnenstad, door Unesco erkend als werelderfgoed, zal daar niet ongeschonden uitkomen.

Opvallend is dat de Olympische Spelen tot voor kort amper aanwezig waren in het straatbeeld van de Chinese hoofdstad. Dat was nochtans anders in 2002, toen China zijn olympische plannen ontvouwde : 29 miljard euro zouden de Spelen van Peking toen ook nog kosten, bijna drie keer meer dan die van 2004 in Athene. Maar in 2003 kondigde de nieuwe president Hu Jintao een versoberingsbeleid aan omdat hij de sociale ongelijkheid tussen stad en platteland wil aanpakken en een geleidelijker en duurzamere economische groei wil. Hoeveel Peking 2008 nu nog zal kosten, is niet bekend, maar in 2004 sneed de nieuwe regering effectief in de excessieve uitgaven. Het nationaal stadion en het zwemcomplex krijgen een minder luxueuze uitvoering, net als drie andere sites. Vijf stadions werden zelfs geschrapt.

De keuze van het IOC voor Peking is niet gek : China is een internationale sportgigant, het land telt met 1,3 miljard inwoners een vijfde van de wereldbevolking, is de sterkst groeiende economie ter wereld en een nog grotendeels onontgonnen sponsormarkt.

One world, one dream, de slogan van Peking 2008, is een boodschap van wereldwijde vrede, samenwerking en harmonie. De openingsceremonie zal onder meer onder regie van Steven Spielberg uiting geven aan het ideaal van vrede en vriendschap door sport. Kraaknet beloven ze te zijn, en groen, en hightech, en van het volk, de Zomerspelen in Peking van 8 augustus tot 24 augustus 2008 – gevolgd door de Paralympics van 6 tot 17 september.

Van de 37 olympische competitielocaties liggen er 31 in Peking ; 12 ervan zijn nieuw, 11 zijn bestaande die gerenoveerd worden en 8 zijn tijdelijk. Het zeilen grijpt plaats in Qingdao, het paardrijden in Hongkong en het voetbal in Tianjin, Sjanghai, Shenyang en Qin- huangdao. Opvallendste sites zijn het na- tionaal stadion, waar de openings- en de slotceremonie plaats zullen hebben, en het zwemcomplex. De combinatie van kunst en wetenschap zorgt er voor een adembenemende architectuur.

Het National Olympic Stadium, dat plaats en een fenomenaal uitzicht belooft te bieden aan 91.000 toeschouwers, wordt door het rasterwerk van stalen balken waaruit het is opgetrokken, het Vogelnest genoemd. Na de bezuinigingen van de nieuwe regering werd besloten het geen dak te geven dat open en dicht kan schuiven en de opening bovenin het stadion te vergroten. Daardoor is er minder staal nodig en zullen de kosten onder de oorspronkelijke begroting van 332 miljoen euro blijven.

Wat verder ligt het Olympic National Aquatics Center 2008, de Waterkubus genoemd, een architectonisch kunstwerk gebaseerd op de geometrie van waterbubbels.

Mensenrechten

Hoe hard China ook zijn best doet om zich tegenover de rest van de wereld van zijn beste zijde te laten zien, ook de duistere keerzijde zal meer dan ooit belicht worden. Drukkingsgroepen en media zullen het land een spiegel voorhouden met hopelijk meer respect voor de mensenrechten tot gevolg.

De Volksrepubliek maakt veel vooruitgang, maar is nog altijd een land van overheersing en onderdrukking, van kinderarbeid, van martelpraktijken in gevangenissen, van vervolging van religieuze en etnische minderheden. Onafhankelijke vakbonden zijn er verboden, persvrijheid is er onbestaande. De zoekmachine www.google.cn werd er afgesloten omdat ze verwees naar informatie over de Falun Gong, Tibet, Taiwan, het Plein van de Hemelse Vrede of in ongenade gevallen Chinese leiders. Volgens mensenrechtenorganisaties worden in China meer doodvonnissen voltrokken dan in de rest van de wereld samen.

Het begon al drie jaar geleden in Athene, toen op de dag van de slotceremonie enkele Tibetanen van ‘Autonoom Tibet’ probeerden door te dringen tot bij IOC-voorzitter Jacques Rogge om hem spandoeken te overhandigen waarop de olympische ringen vervangen waren door kogelgaten. De internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch lanceerde ondertussen de website China Olympics Watch om elke schending van de mensenrechten en daad van censuur op te afficheren. Het wereldwijde actieplatform Playfair 2008 publiceerde onlangs een rapport waarin staat dat vier Chinese fabrieken die de officiële merchandising voor de OS produceren, zich bezondigden aan grove schendingen van fundamentele arbeids- en mensenrechten. Van één bedrijf werd de licentie inmiddels ingetrokken.

“Wij garanderen dat de media hun werk goed zullen kunnen doen”, verzekerde Sun Weide ons vorige herfst. “De wereld zal vooral beter dan ooit ons verleden, vijfduizend jaar beschaving, en onze toekomst leren kennen. Dit is een uitstekende kans voor culturele uitwisseling en dialoog van China met de rest van de wereld.

“Mensen zullen een land in ontwikkeling zien, met alle soorten van uitdagingen en problemen. Een groot verschil met voormalige olympische steden als Athene, Turijn, Sydney, Los Angeles en Atlanta is dat die allemaal in landen liggen waar het proces van modernisering al beëindigd is, terwijl wij er nog middenin zitten. Dat betekent : meer problemen en uitdagingen.

“We doen wat we kunnen. Zeker is dat de organisatie van de Olympische Spelen een zeer positieve impact zal hebben op ieder aspect van het leven van de mensen. Peking zal een betere plaats zijn om te leven. Sneller verkeer, zuiverder lucht en water, groener. En wie moet verhuizen, krijgt een betere woonst. Een zekerheid is ook dat de Spelen in de periode van 2005 tot en met 2008 1,8 miljoen extra jobs zullen opgeleverd hebben, in de constructiesector vooral.

“Het budget zal dat van Athene 2004 niet overschrijden dankzij een zeer succesvol marketingprogramma, elf Chinese en elf overzeese commerciële partners, het grote succes van de merchandising en een nieuwe manier van financieren van bijvoorbeeld het nationaal stadion. Dat wordt voor de helft betaald door een consortium dat het complex dertig jaar mag gebruiken.”

De veiligheidsvoorzieningen zijn ‘scherp’. Ondanks een afspraak per e-mail met directeur Sun Weide duurt het meer dan een halfuur voor we voorbij de poortwachter op het domein van het BOCOG raken.

“Peking is een veilige stad,” zegt Weide, “China een veilig land. Er zijn grote inspanningen geleverd voor de veiligheid. Voorkomen is beter dan genezen, we moeten alle mogelijke scenario’s bedenken.”

Groen

Qua organisatie en infrastructuur is er een zeer solide basis voor hoogstaande Spelen, maar zal daarmee ook de chemie om uitzonderlijke prestaties te leveren er zijn ? Ook goede luchtkwaliteit bijvoorbeeld is daarvoor belangrijk, maar in Peking is die slecht. Je ruikt en proeft het, althans vorige herfst tijdens ons bezoek aan de Chinese hoofdstad was dat zo. Het Bureau voor Milieubescherming raadde inwoners toen zelfs aan om binnen te blijven, omdat met 300 microgram kleine stofdeeltjes per kubieke meter het gevaarlijke niveau was bereikt. Dat werd toen deels toegeschreven aan het stof en de uitlaatgassen van de enorme bouwnijverheid in de stad. Eind dit jaar moeten alle bouwwerken stoppen, maar zal daarmee tegen augustus 2008 het probleem opgelost zijn ?

In 2005 werd Peking in een rapport van het European Satellite Agency nog gekapitteld als de wereldrecordhouder inzake het voor de longen schadelijke stikstofdioxide in de lucht. Ondanks alle inspanningen die al sinds 2000 worden geleverd. De meest vervuilende bedrijven werden gesloten of verplaatst en geconverteerd naar nieuwe, ecologischer technologieën. Er wordt sindsdien ook geprobeerd de energiestructuur van Peking te veranderen. Als grootste consument van steenkool is China ook de grootste uitstoter van zwaveldioxide ter wereld. Een eerste gaspijplijn van het westen van het land naar de hoofdstad is al gebouwd, een tweede is in de maak. Ondertussen is het aardgasverbruik al meer dan verdubbeld. Maar de grootste oorzaak van de luchtvervuiling is het verkeer. De laatste jaren komen er dagelijks duizend wagens bij, in Peking rijden stilaan tegen de 3 miljoen auto’s. Loodhoudende benzine is al verboden en twee jaar geleden werden vierduizend oude bussen en dertigduizend vervuilende taxi’s vervangen. Tegen 2010 moeten alle voertuigen beantwoorden aan de nieuwe Chinese uitlaatnormen, die vergelijkbaar zijn met de Europese standaarden. 2010. Twee jaar na de Spelen.

“Er zijn enorme inspanningen geleverd”, zegt Sun Weide “en sinds 1998 is de toestand almaar verbeterd. Alle luchtverontreinigingsproblemen kunnen we niet op korte tijd oplossen, maar we garanderen dat de luchtkwaliteit op de Spelen van Peking dezelfde zal zijn als in Londen en Parijs. Het belangrijkste is dat de helft van de stad nu groen is, dankzij aanplantingen – bomen en bloemen, bossen en parken. En : dat er meer en meer groene technologie is, ook in het atletendorp, zoals zonne-energie.”

Er wordt zelfs goed weer beloofd. Om de traditioneel natte en onweerachtige maand augustus droog te houden, zullen raketten afgevuurd worden om regenwolken uiteen te schieten en zo de regenval uit te schakelen.

Goud

De waarde van Olympische Spelen wordt vooral afgemeten aan de sportieve prestaties die er geleverd worden, weten de Chinezen, die ervan uitgaan dat zijzelf daar ook wel voor zullen zorgen. Harder en beter gefocust wordt er wellicht nergens ter wereld getraind, maar ook op het vlak van trainingsleer heeft China de voorbije jaren niet nagelaten te leren van het beste van de rest van de wereld, beweert Sun Weide. Het liefst zouden ze alle gouden medailles zelf winnen en soms lijkt het alsof ze dat mogelijk achten. “Maar we moeten realistisch zijn”, lacht Weide. “We hopen vooruitgang te blijven maken. In Athene wonnen we 32 gouden medailles, de Verenigde Staten 35 en Rusland haalde er 27. Goud, zilver en brons samen behaalden we er 63, de VS 103, Rusland had er 92. Dat willen we verbeteren.”

Perfecte Spelen zijn dopingvrije Spelen. In China ? Dick Pound, directeur van het mondiale antidopingbureau WADA, noemde de Volksrepubliek onlangs nog een bron van doping. “De Chinese regering stemde een wet om alle drugs te bannen”, benadrukt Sun Weide, “en sprak al zeer strenge straffen uit. Alles zal zeer strikt en duidelijk zijn, in samenwerking met het IOC en het WADA.” Volgens Pound zijn achtduizend dopingcontroles per jaar veel te weinig in zo’n groot en gecompliceerd land. Hij pleit voor een verbod op laboratoria die doping vervaardigen, maar betwijfelt of dat nog voor het begin van de Zomerspelen het geval zal zijn. De chef van het WADA is blijkbaar niet helemaal gerust in wat we volgende zomer op de Olympische Spelen in Peking allemaal van de Chinezen te zien en niet te zien zullen krijgen. “Als China álle medailles wint, geeft dat problemen”, sprak hij drie maanden geleden nog. “Zeker als dat gebeurt door sporters van wie nog nooit iemand gehoord heeft. Dan gaan mensen vragen stellen en trekken ze op onderzoek uit.” Alle medailles winnen ? Jacques Rogge liet al weten dat in Peking een recordaantal dopingcontroles uitgevoerd zullen worden. 4500.

Uitkijken doet heel China in elk geval vooral naar Liu Xiang, de jongeman die in 2004 op de Olympische Spelen van Athene geschiedenis schreef door op de 110 meter horden de rest van de wereld te kloppen in de wereldrecordtijd van Colin Jackson. Hij was 21 toen. Vorige zomer verbrak hij dat record.

Behalve een groot atleet is Liu Xiang in China ondertussen een working class hero, een filantroop, een auteur, een merknaam en een rolmodel voor de nieuwe generatie. Hij komt van Sjanghai, is de zoon van een trucker en een huisvrouw, doctoraalstudent in sportmanagement en hij belichaamt de olympische gedachte. Een geëngageerde persoonlijkheid, een kampioen met een positieve benadering, een atleet die andere atleten niet beschouwt als concurrenten maar als bondgenoten die hem helpen het beste uit zichzelf te halen. De opbrengst van de verkoop van zijn biografie My Heart is Flying gaat naar scholen in arme delen van China. De tsunamislachtoffers schonk hij een half miljoen yuan (omgerekend ongeveer 5000 euro). Liu Xiang besteedt meer tijd aan liefdadigheid dan aan commer- ciële filmpjes. Geen betere reclame voor het nieuwe China dan Liu Xiang. S

Door Christian Vandenabeele