In 2010 verdwijnt de spelers-makelaar. Vanaf volgend jaar trekt de FIFA wereldwijd alle licenties in, clubs hoeven voortaan de vertegenwoordigers van spelers niet meer te betalen. Dat blijkt uit documenten die het Nederlandse blad Voetbal International kon inzien.

De spelersmakelaar heeft een imagoprobleem. De leden van de beroepsgroep worden gezien als de hedendaagse versie van de premiejagers uit het wilde Westen. Het uiterlijk is geëvolueerd, dat wel. Geen lange regenjas en een geweer onder de arm, wél een strak gesneden maatpak en een iPhone permanent aan een oor. Geen paard, maar een snelle auto als mobiel kantoor. Het beeld staat: keiharde, niets ontziende jagers op geld. Erst das Fressen, dann die Moral. De scheidslijn tussen malafide en bonafide makelaars is voor de buitenwereld verdwenen. De markt is als die van Rusland na de val van het communisme: iedereen is boos. De gevestigde betrouwbare agenten zien dat de codes van het gesloten wereldje aan alle kanten worden geschonden en moeten opboksen tegen de beeldvorming en hun nieuwe, genadeloze concurrenten op de markt. Clubs zijn boos op makelaars, makelaars op clubs, makelaars op makelaars, de bond op clubs, clubs op de bond. Iedereen beschuldigt elkaar kortweg gezegd van boter op het hoofd.

De FIFA en aangesloten federaties probeerden met medewerking van grote makelaarskantoren de afgelopen jaren de beroepsgroep op te schonen. Maar het geduld is op. Sepp Blatter, de baas van de wereldvoetbalbond, heeft een duim naar beneden laten gaan. UEFA-collega Michel Platini volgt. Beide bonden willen de invloed van de makelaars wegvagen. De bevelhebber achter deze ongekende maatregel is niemand minder dan zonnekoning Blatter. Hij heeft eerder dit jaar opdracht gegeven een einde te maken aan de macht van de makelaars die het voetbal als een octopus omarmen. Betrokkenen uit de boezem van het proces laten weinig ruimte voor twijfel. Het gaat gebeuren.

Bahamas, 2 en 3 juni

De eerste officiële stap daartoe wordt gezet op een verrassende locatie. Het is goed toeven in Nassau. Het Atlantis Resort heeft er niet alleen uitstekende congresfaciliteiten, maar beschikt tevens over een enorme dolfijnenbaai van vierduizend vierkante meter, een uitstekende haven, een casino dat de hele nacht open is en een eigen strand waar zongebruinde schoonheden langzaam lopen om langer mooi te zijn. Het is dat eerste weekend van juni een drukte van belang op het 59e congres van de bijna tweehonderd aangesloten leden van de FIFA. Hier amuseren de vertegenwoordigers zich uitstekend. De facto zijn ze hier om te praten en te stemmen over belangrijke zaken. Bij dat stemmen hoeven we ons overigens niet al te veel voor te stellen. Net als bij de Verenigde Naties weet iedereen van tevoren al hoe de vlag erbij hangt.

Het team van Blatter hangt als een havik boven de slangenkuil. Elke beslissing is voorgekookt. De afgelopen weken heeft hij met zijn adviseurs besloten dat de macht van de makelaars voor eens en voor altijd moet worden gebroken. Een gesprek op 6 mei met leden van de Europese Commissie was de bekende druppel. Er loopt vanuit Brussel een onderzoek en de resultaten zien er niet goed uit voor de voetbalbonzen. Kinderhandel, duistere consortia; en dat onder de vlag van de FIFA, die al jaren probeert deze wilde tak van de sport te temmen. Na een aantal jaren te hebben geprobeerd de beroepsgroep met licenties en belangenverenigingen te integreren, is de balans duidelijk. Duizenden dossiers en klachten vereisen een soort FBI om de boel te beheersen. Elk land heeft eigen regels, wetgevingen moeten worden doorgeplozen, geldjagers vinden moeiteloos de vele mazen in het gespannen net.

Slechts dertig procent van de wereldwijde transfers wordt nog afgehandeld door mensen met een FIFA-licentie. Het groeit de uitdijende juridische divisie van de federatie boven het hoofd. Dan maar liever helemáál geen controle. Tijdens het congres zal de deur worden opengezet naar wat volgend jaar het einde van de beroepsgroep moet inluiden. Er wordt gestemd vóór het instellen van een werkgroep die namens de FIFA voorbereidingen gaat treffen voor het aanpakken van de makelaars. De officiële en schijnbaar onschuldige vraag was of iedereen het eens was met het instellen van de Working Group on the revision of the Player’s Agents Regulations. Slechts een enkeling weet dan wat de werkelijke plannen zijn.

Zürich, 11 juni

Een week later blijkt hoeveel haast Blatter heeft. Een illuster gezelschap spreekt af in Zwitserland. In Zürich is de eerste bijeenkomst van de in het leven geroepen werkgroep, die zo snel mogelijk tot een revisie moet komen van de FIFA-regels betreffende spelersagenten. David Gill (Manchester United, namens de clubs), Gianni Infantino (namens de UEFA), Khaled Mortagy (namens de overige federaties), ene Phillipe Piat en de Nederlander Theo van Seggelen (namens de internationale spelersvakbond FIFPro) zitten snel op één lijn. Ze zijn op oorlogspad.

De reglementen van de wereldvoetbalbond betreffende spelersmakelaars worden flink onder handen genomen. In grote lijnen is het systeem wel duidelijk. Voetballers moeten in het vervolg zélf gaan betalen voor advies. Tot nu toe doen de clubs dat. Er komt een gigantische database waarop alle gegevens over transfers moeten worden aangemeld door clubs en spelers. Pas na inlevering van de informatie is een deal bekrachtigd. Zij zijn allen direct lid van de FIFA, in tegenstelling tot veel spelersmakelaars die de regels met het grootste gemak ontwijken.

De nationale en internationale bonden moeten op deze manier weer grip op de markt krijgen en voorkomen dat geld van voetballers en hun werkgevers verdwijnt in de zakken van makelaars. Clubs klagen steen en been, maar gaan als ze een speler willen tóch om de tafel met illegale agenten.

Bern, 14 juli

Een opmerkelijke persconferentie, waarop eigenlijk alleen persbureau Reuters reageert, vindt plaats. Niemand heeft goed door wat er wordt gezegd. Marco Villinger, hoofd van de afdeling Legal Affairs van de FIFA, spreekt over de regelgeving rond makelaars: “In de realiteit heeft zich een volledig andere situatie ontwikkeld die niet aansluit op de regelgeving. In plaats van de regels weer aan te passen, hebben we nu besloten met een compleet nieuwe aanpak te komen.” Villinger is dan al in het bezit van het eerste concept van Zürich. Niemand gelooft er meer in dat het licentiesysteem werkt, laat staan dat agenten zich laten controleren. De nieuwe strategie is duidelijk. “We gaan nu over tot het monitoren van onze leden, dat zijn de spelers en de clubs”, aldus Villinger.

Gouda, augustus

Op tafel ligt een document. Het is het concept voor het nieuwe FIFA-reglement. Geheim en gevoelig. Maar helder als bergwater. De naam Blatter staat al onder het acht pagina’s tellende epistel genaamd regulations on working with intermediaries. De handtekening komt na het doorvoeren van eventuele wijzigingen. Het voert te ver het hele document te vertalen en af te drukken. We pikken er een paar zaken uit.

Article 6.2: Any payment for the services of an intermediary shall be made exclusively by the client of the intermediary to the intermediary.

Belangrijk om te weten is dat intermediary de nieuwe term is voor spelersmakelaar. Laten wij die dan gemakshalve ook maar even intermediair noemen. Dat kan je zus, je moeder of je groenteboer zijn; dat maakt allemaal niets uit. Het voornaamste wat er staat, is dat de speler in het vervolg gaat opdraaien voor de kosten van de persoon die zijn belangen behartigt. Tot dusverre betaalden veel clubs die kosten. Het gevolg laat zich raden als een voetballer in de toekomst zélf een makelaar moet betalen. Nu gaat er al minimaal drie procent van het salaris automatisch naar de rekening van de agent, en dan hebben we het nog niet eens over het aandeel in de transfersom.

Article 13.3: When these regulations come into force, the associations shall take back the issued players’ and match agents. The players’ and match agents shall also be informed that the liability insurance and bank guarantees provided in respect of their activities can be cancelled.

Daar zit geen woord Chinees bij. Dit is een ondubbelzinnige oorlogsverklaring, een poging de gehele beroepsgroep in één klap van de aardbodem te vegen. De licenties worden ingetrokken. Ook die van wedstrijdagenten. Daarmee wordt de markt vrijgegeven.

Den Haag, 14 augustus

Rob Jansen zou meer moeten weten. Als directeur van Sport-Promotion werd hij de meest invloedrijke makelaar in de lage landen. Jansen is bestuurslid van Pro Agent, de overkoepelende belangenverenigingen voor de geplaagde beroepsgroep. Anno 2009 is Jansen ook betrokken bij de internationale belangenvereniging voor makelaars, de EFAA (European Football Agents Association), waarvan hij twee jaar geleden in Londen tot president werd gekozen.

Geconfronteerd met de documenten vreest Rob Jansen voor de gevolgen. Hij voorziet dat een resem louche types zich op de voetballers zullen storten. “Denk je dan dat spelers ineens geen makelaars meer hebben? Dat tante en oom met Real Madrid om de tafel moeten? Ga toch weg! Je wilt niet weten wat er nu gaat gebeuren. Het is een schande, waarvoor de spelersvakbonden medeverantwoordelijk zijn. Die zeggen op te komen voor hun spelers, maar doen het slechtst denkbare. Dit is absoluut niet in het belang van de voetballers. Er komen op deze manier tien keer zoveel mensen bij die spelers gaan begeleiden, en reken maar dat die raad weten met die jonge jongens, met ouders die zich laten imponeren. Dat wordt een drama. De FIFA heeft zijn handen ervan afgetrokken, dus al die dossiers kunnen straks naar de burgerrechter. Dit is geen oplossing, maar het niet nemen van je verantwoordelijkheid.”

Hoofddorp, 15 augustus

De afgelopen maanden vernamen we dat FIFPro-voorzitter Theo van Seggelen meermaals met Sepp Blatter en diens directe adviseurs is gesignaleerd. Niet een kwartiertje zoals onze WK-lobbyisten, maar uren en uren. Op de meest uiteenlopende plaatsen ter wereld. We moeten Jansen gelijk geven dat de voorman van de internationale spelersfederatie een grote rol in het geheel lijkt te vertolken. De vakbondsleider strijdt namelijk al twintig jaar tegen de makelaars. Eerst in Nederland, maar nu al een jaar of vier als voorman van alle profs op de globe. Sindsdien is zijn ster rijzende. Van Lionel Messi tot en met Ronaldinho; ze zijn allemaal lid van zíjn organisatie. Dus is hij een factor van belang voor mensen zoals Blatter.

Van Seggelen: “Jullie willen natuurlijk van mij horen of het einde van de makelaars echt aanstaande is? Nou, dat durf ik wel aan. Wanneer? Volgend jaar.” Van Seggelen kent het document waarover we het hebben. “Het klopt dat ook de makelaars hebben geprobeerd aan tafel te komen, maar dat gebeurt niet. Er gaat nu een concept rond dat straks alleen nog maar hoeft te worden bekrachtigd. Daar zullen nog wel kanttekeningen bij komen. Maar de hoofdlijnen staan.” Van Seggelen kijkt er veelbetekenend bij. Hij kan het niet zeggen, dus doen wij het maar. Dit is van bovenaf voorgekookt. Blatter heeft ondubbelzinnig de oorlog verklaard. Daarom zullen mensen het wel uit hun hoofd laten tégen de voorstellen te stemmen.

Een vakbondsleider die met Blatter optrekt, dat riekt toch naar een vreemde tandem. “Ja, ho”, haakt Van Seggelen in. “Dat gaat niet om mij. Het is op zich niet zo raar, aangezien wij natuurlijk alle profs vertegenwoordigen. En juist dit punt komt altijd weer naar voren. Makelaars onttrekken veel geld aan het voetbal, terwijl niemand kan uitleggen waarvoor dat nodig is. Overal zijn standaardcontracten, een advocaat kan hun werk in een paar uur doen. Toch moeten clubs enorme bedragen betalen over salaris en transfers. Dat gaat uiteindelijk indirect natuurlijk ook van het geld van de speler af.”

Het klopt dus. Zal de spelersmakelaar de scharenslijper en de schillenboer achterna gaan? Belanden in het bakje verdwenen of bijna verdwenen beroepen? We houden u op de hoogte.

door iwan van duren

“Een speler zal in het vervolg zelf opdraaien voor de kosten van de persoon die zijn belangen behartigt.”