Op een paar kilometer van Soccer City, de futuristische voetbaltempel van Johannesburg waar het WK volgende week vrijdag op gang wordt getrapt, spelen kinderen in de desolate omgeving van een township voetbal tussen de krottenwijken. Ze lopen achter een bal die uit vodden is gemaakt, met inzet en passie, maar op een stoffige vlakte, tussen uitgedroogde vegetatie en veel vuiligheid. Het is een beeld met symboliek: voetbal is in Afrika altijd een middel geweest om te overleven, een strijd voor een betere toekomst, een poging om te ontsnappen uit de uitzichtloze getto’s.

Zuid-Afrika presenteerde zich de afgelopen maanden in de aanloop naar het WK graag als een regenboognatie, maar het is en blijft een land vol contrasten. De brutale botsing tussen arm en rijk zorgt voor een beklemmende sfeer. De armen zoeken als het ware de geur van de rijken op. Ook dat leidt tot criminaliteit en onveiligheid. Maar die beelden zal de wereld niet te zien krijgen als het WK voetbal tussen 11 juni en 11 juli alle aandacht naar zich toe zuigt. Veel meer wordt het een promospot van een prachtig land. Daarvoor zijn alle middelen ingezet en alle littekens verwijderd. Vooral in Johannesburg werd de onderlaag van de bevolking uit hun huizen gezet. Het leek wel een deportatie. Rapporten van de Verenigde Naties over deze uitdrijving haalden niets uit.

Zuid-Afrika is het land van de tegenstellingen. Die zijn er ook over de manier waarop er over het nut van dit evenement wordt gedacht. Nogal wat mensen zijn ervan overtuigd dat het voetbalfestijn dit land zal opzadelen met een financiële krater en een mentale kater. De inkomsten van de tv-rechten en sponsoring vloeien naar de FIFA. Er wordt gerekend op een opbrengt van 3,4 miljard euro. Voor de organisatie blijft alleen een deel van de ticketgelden over. Dat is niet meer dan een fooi en onvoldoende om de totale kost te dekken. Die ligt tussen de vijf en vijftien miljard euro, afhankelijk of je er die infrastructuur (wegen, luchthavens, treinverbindingen) bij rekent die niet rechtstreeks met het voetbal te maken heeft. Over het economisch effect lopen de meningen uiteen. En de vraag rijst ook wie de stadions na het WK gaat onderhouden. De Zuid-Afrikaanse competitie spreekt niet aan, de wedstrijden ontrollen zich in een macaber leeg decor. En het niveau is bedroevend. Wat dat betreft is het voetbal een gipsafdruk van de vele problemen waarmee het land worstelt. De velden zijn door onkruid overwoekerd, er is geen opleiding en dus ook nauwelijks een doorstroming.

Toch zijn er nogal wat Afrikanen die dit WK breder kaderen. Zij spreken over de renaissance van een heel continent. Voor Zuid-Afrika moet het WK mensen een gevoel van eigenwaarde geven. Ze moeten zich het onderdeel voelen van een land waarin zich belangrijke dingen afspelen. Dat valt met geen geld te becijferen. Zeker in een gespleten natie waar het grootste deel van de bevolking lang onderdrukt werd en tal van huidige gezaghebbers in kerkers zaten opgesloten in de beruchte gevangenis van Robbeneiland. Dat er in Kaapstad een nagelnieuw stadion werd gebouwd met Robbeneiland, naast de Tafelberg, als decor, vat een groot deel van de turbulente Zuid-Afrikaanse geschiedenis samen.

In deze WK-special worden alle 32 deelnemende landen voorgesteld. Het is een handleiding voor de komende weken. De kernen, de krachtlijnen, exclusieve interviews met alle bondscoaches, het vormt het geraamte van dit magazine. Samen met de gebruikelijke reportages en interviews.

Het eerste WK voetbal op Afrikaanse bodem is een mijlpaal in de geschiedenis. Voetbal is in dit volop bewegende continent de musical van het leven, met dromen en nachtmerries, met illusies en desillusies. Zuid-Afrika zal zich kleurrijk aan de wereld presenteren, blij en trots. Dat er achter de glinsterende façade veel wrange ellende en een angstwekkende criminaliteit schuilgaan, zal de komende weken zo veel mogelijk verborgen blijven. Zuid-Afrika gaat sinds de afschaffing van de apartheid op zoek naar een duidelijke identiteit. Het WK voetbal kan daarbij helpen.

door JACQUES SYS

“Zuid-Afrika zal zich kleurrijk aan de wereld presenteren.”

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content