Tegen Manchester United speelde hij naar eigen zeggen zijn beste wedstrijd ooit. Deze week treedt Ronaldo met Real Madrid Juventus tegemoet in de halve finales van de Champions League. Een bijzonder portret van Il Fenomeno.
Sonia Barato Nazario De Lima was op 18 september 1976 bijzonder nerveus. De 25-jarige moeder van twee kinderen en echtgenote van Nelio ging bevallen in het So Francisco Javier Ziekenhuis in Bento Ribeiro. In haar hoofd spookten steeds de woorden van een lokale zwarte voodoo-tovenaar, die haar had voorspeld dat haar derde kind een jongen zou zijn met ongelooflijke talenten. Hij zou haar en haar familie helpen te ontsnappen uit de hel van de favela’s, de sloppenwijken waar de dood altijd dichtbij was.
Na de bevalling tilde de verloskundige een krijsende baby met kroeshaar omhoog. “Hij is een jongetje, hoe wil je hem noemen ?”, vroeg de man. “Wat is uw naam ?”, vroeg Sonia. ” Ronaldo“, antwoordde de arts niet begrijpend. “Dan heet mijn zoon Ronaldo, naar u, als dankbetoon”, sprak de moeder. Ze had helemaal nog niet aan een naam gedacht, zoveel zorgen had ze om haar gezin. Manlief was verslaafd aan alcohol en drugs en rolde van het ene schamele baantje in het andere. Door geldgebrek kon Nelio pas vier dagen na de geboorte zijn zoon aangeven bij de burgerlijke stand. Hij gaf als geboortedatum 22 september op, dat scheelde weer een boete. Het is de reden dat Ronaldo nog altijd elk jaar twee verjaardagen viert.
Tot zijn vierde jaar was een bruine aftandse teddybeer het enige bezit van Ronaldo, maar zijn leven veranderde voorgoed toen hij op 18 september 1980 een voetbal cadeau kreeg van zijn vader. De spits : “Ik had een heel armoedige jeugd. Die eerste voetbal gaf me echter de vrijheid op straat te spelen en het bood een uitweg. Ik werd al snel verliefd op het spelletje.”
De kleine Ronaldo was niet direct een talent. Hij was niet erg beweeglijk, oogde nogal lomp en had alle mogelijke moeite de bal op ongelijke ondergrond te controleren. Maar Ronaldo volhardde in zijn pogingen de bal aan zijn wil te onderwerpen en spiegelde zich aan Zico, zijn idool. Ronaldo was elke dag zo’n tien uur op straat te vinden om te voetballen. Dat had resultaat. Vanaf zijn vijfde was Ronaldo al het middelpunt van vechtende Braziliaanse jongetjes. Het ging erom van de horden kleine voetballertjes teams te formeren die in de sloppenwijken tegen elkaar streden. Wie Ronaldo in zijn midden had leek verzekerd van winst, dus dat was wel een bloedneus of blauw oog waard. Ronaldo werd elk jaar beter en via de clubjes Valqueire en So Christovo uit de buurt werkte hij zich op tot het grootste voetbaltalent uit de buurt.
Ronaldo werd ontdekt door de voormalige Braziliaanse international Jairzinho. Hij was scout en had hem het ene na het andere wonderdoelpunt zien maken. Hij tipte Reinaldo Pitta en Alexandre Martins, twee beginnende voetbalmakelaars. Ze bekeken Ronaldo in een wedstrijd waarin hij vijf keer scoorde. “We wisten gelijk al dat hier een bijzondere speler aan het werk was”, zei Pitta later. Via vader Nelio stelden de twee gewiekste zakenmannen een wurgcontract op. De verbintenis, met een waarde van zo’n zevenduizend euro en een geldigheidsduur van tien jaar, voorzag erin dat de spelerspas hun bezit werd. Ze zouden samen tien procent opstrijken van elke transfersom die voor Ronaldo zou worden betaald. Een clausule in het contract bepaalde zelfs dat Pitta en Martins het recht hadden het image van Ronaldo te bepalen. Nelio tekende echter maar al te graag, want hij voelde dat de tovenaar van jaren terug gelijk had gehad.
In mei 1993 legde Cruzeiro uit Belo Ronaldo vast voor dertigduizend euro. Coach Pinheiro : “Hij dribbelde toen al met een ontzagwekkend gemak, gaf passes op de centimeter nauwkeurig en maakte goals die alleen een genie maken kan.” Tot dat moment was Ronaldo altijd verlegen, en met zijn vooruitstekende tanden en kroeskop nooit populair bij de meisjes. Maar door zijn succes was hij een gewild object. Vanaf zijn zeventiende maakte hij er gretig gebruik van, elke week had hij een ander vriendinnetje. Slechte trekjes had de ster-in-wording al volop. Zo was hij verzot op snoep, ijs en hamburgers.
Toch maakte de aanvaller in zijn eerste vijftig duels voor Cruzeiro 49 doelpunten. Het was daarom geen verrassing dat hij op 23 maart 1994 debuteerde in het Braziliaanse elftal tegen Argentinië, als invaller voor Bebeto. Hij mocht ook mee naar het WK in Amerika dat jaar, maar bondscoach Carlos Alberto Perreira gaf hem geen speeltijd. Europese insiders waren al op de hoogte van Ronaldo’s kunsten, en Pitta en Martins besloten hun product naar Europa te brengen. PSV was na slimme onderhandelingen met behulp van Phillips Brazilië de gelukkigste. De aanbeveling van Romario trok Ronaldo c.s. over de streep. De twee makelaars kozen niet direct voor het grote geld. Een bescheiden aanloop in een minder belangrijke competitie zou op de lange termijn immers alleen maar voordelen kunnen hebben. Dat Ronaldo na een ruzie het contact met zijn vader had verbroken, was voor Pitta en Martins ook geen nadeel.
In Nederland landde in augustus 1994 een nieuwe Ronaldo. Een speler met kortgeschoren haar, met minder vooruitstekende tanden en met chique kleding. De metamorfose maakte deel uit van een uitgekiend marketingplan. Innerlijk was Ronaldo echter nog altijd een kind, dat ver weg van moeder Sonia en vriendin Nadia volop heimwee had. Moeder Sonia kwam al snel over naar zijn Eindhovense appartement en Nadia volgde. De grote wereld van volwassen profs was nog niet aan Ronaldo besteed. Hij sliep nog met een teddybeer in bed, beantwoordde al zijn fanmail zelf en betaalde ook nog de postzegels om zijn fans iets te kunnen terugsturen.
Op het veld was Ronaldo echter de grote ster. Met dertig goals in zijn eerste jaar was de Braziliaan de sensatie van Nederland. Nadia maakte in Ronaldo’s tweede jaar plaats voor Vivianna, de zoveelste blonde schone. De ster van Ronaldo was intussen zó snel gestegen dat zijn makelaars Pitta en Martins besloten dat het tijd was voor een nieuwe transfer. Begin 1996 liep Ronaldo echter een enkelblessure op. Onder grote druk – Pitta en Martins wilden Ronaldo zo snel mogelijk weer speelklaar hebben – werkte de aanvaller in Brazilië aan zijn herstel. Hij was net op tijd fit voor het slot van het seizoen, en moest in mei 1996 gaan spelen om ritme op te doen voor de Olympische Spelen in Atlanta. Coach Dick Advocaat wilde echter voorzichtig aan doen met zijn speler, tot grote woede van Pitta en Martins. Ronaldo moest spelen ! Dat vond de Braziliaan zelf ook en het conflict om een vertrek uit Eindhoven te forceren was geboren.
Ronaldo verhuisde naar Barcelona, voor een bedrag van ongeveer twintig miljoen euro. Enkele briljante dribbels van Ronaldo zorgden voor schitterende goals, en Barcelona had na acht duels al 27 keer gescoord. Na de wedstrijd tegen Compostela op 13 oktober 1996, waarin Ronaldo twee keer op magnifieke wijze doel trof, zei coach Bobby Robson : “Je kunt overal in de wereld gaan zoeken, maar nergens vind je een speler die zo, zó fantastisch is. Wie kan zulke goals maken ?”
Vanaf eind oktober 1996 ging het echter mis. Tijdens een van zijn vele uitstapjes naar Rio had hij kennisgemaakt met het blonde fotomodel Suzanna Werner, en hij was op slag smoorverliefd. Het verscheurde zijn hart te moeten leven in Barcelona, terwijl zijn hart in Rio lag. Daarbij doken geruchten op dat Inter het tienjarige contract van Ronaldo in Barcelona zou willen afkopen. Het spel om zijn toekomst was begonnen. De hysterische media-aandacht, de geruchten, publicaties over zijn liefdesleven en een lichte vormcrisis begonnen hun tol te eisen. Tussen 27 oktober 1996 en 13 januari zou Ronaldo slechts één keer scoren in negen duels. De kritiek nam ongezonde proporties aan, waardoor hij maar al te graag wegvluchtte uit Barcelona zodra hij de kans had. “Dit moet stoppen, ik haat de druk en de kritiek van supporters. Ik wil hier weg als het niet verbetert !”
Tussen 8 december 1996 en 15 januari 1997 legde Ronaldo liefst acht keer het traject Rio-Barcelona per vliegtuig af. In Rio feestte hij met Suzanna, waarna hij telkens met de slaap in zijn ogen weer in Barcelona landde. “Ik ben vrij te doen wat ik wil”, vertelde Ronaldo echter. Zijn vriendin zou dat voorjaar in Barcelona arriveren, maar Robson kreeg nooit meer de Ronaldo terug die hij zo bewierookt had. Barcelona verspeelde de titel aan Real Madrid, waarna er een hoogoplopend conflict van voorzitter Nunez met Ronaldo’s zaakwaarnemers volgde, uiteraard over geld.
Het gevolg was dat Inter Ronaldo in de zomer van 1997 kon overnemen voor een bedrag van ongeveer twintig miljoen euro, in combinatie met enkele commerciële deals. Robson bleef doodongelukkig achter. “Zijn vertrek uit Barcelona was een misdaad”, zou hij later verklaren. “Mijn idee is dat hij wilde blijven, maar door zijn zaakwaarnemers werd hij gedwongen te verkassen. Hij heeft geen eigen leven meer, naar het schijnt. In Barcelona had hij nog veel beter kunnen worden.”
Het seizoen 1997/98 zou de aanloop moeten vormen voor een succesvol WK in Frankrijk. De voortekenen waren gunstig. Ronaldo sloot weer vrede met zijn vader en kende een fantastisch eerste jaar met Inter : 25 goals in 32 competitieduels. Daarbij maakte de commerciële deal met Nike van hem de rijkste speler ter wereld. De Italianen genoten van hem, en niet alleen op het veld. Tijdens een interview op de Braziliaanse televisie, waar de aantrekkelijke presentatrice Xuxa hem de meest intieme details ontfutselde, lachten de Italianen zich rot. “Ja, ik plas nog weleens in mijn bed”, onthulde hij. “Dat gebeurt weleens als ik heel nerveus ben voor een wedstrijd. Daarbij ben ik verslaafd aan seks met Suzanna. Ik ben een trouwe partner, zolang ik gelukkig ben. Anders wordt het een ander verhaal.”
Het was het begin van het einde. Publicaties over spanningen in zijn relatie met Suzanna namen toe, en naarmate het WK naderde voerde alles en iedereen de druk op zijn schouders op. Honderdzestig miljoen Brazilianen verwachtten dat hij Brazilië wereldkampioen zou maken. Een knieblessure en een cocktail van pijnstillers en andere medicijnen maakten van de dag van de finale, 12 juli 1998, een hel voor Ronaldo. Lang was onzeker of de spits kon meespelen tegen Frankrijk, en hij bezweek ten slotte. “Hij was door spanningen en die blessure een zenuwinzinking nabij”, verklaart Roberto Carlos. “Uren voor de finale kreeg hij de veelbesproken spastische aanval. Zijn gezicht werd paars en hij leek te stikken.”
De artsen van het Braziliaanse team besloten onder zware druk Ronaldo speelklaar te maken en gaven hem de beruchte cocktail. Een apathische Ronaldo – en een al even slap Brazilië – verloor met 3-0. De WK-finale vormde de inleiding tot bijna vier jaren waarin Ronaldo geen schim was van de superspeler die hij vóór 1998 was. Zijn relatie met Suzanna ging kapot, hij kreeg twee zware knieblessures en speelde tussen de zomers van 1999 en 2001 slechts zeven competitieduels. Velen hadden hem al afgeschreven. Totdat hij in maart van het afgelopen jaar fit werd en het onmogelijke presteerde door zijn land met acht doelpunten aan de wereldtitel te helpen. “Mijn grootste winst is echter dat ik weer goed kan voetballen”, sprak de spits na de finale op 30 juni in Yokohama.
De problemen die Ronaldo vervolgens in Milaan kreeg over zijn contract, kenden ze in Barcelona maar al te goed. Sinds september vorig jaar speelt Ronaldo in het wit van Real Madrid. Sindsdien mag hij al zijn kritikasters ervan proberen te overtuigen dat hij wel degelijk voor de derde keer – na 1996 en 1997 – terecht is verkozen als ’s werelds beste.
door Martijn Horn
Door de verslaving van zijn vader viert Ronaldo elk jaar twee verjaardagen.
In Eindhoven sliep Ronaldo nog met een teddybeer in bed.
