Kim Clijsters staat voor haar allerlaatste tennistoernooi. De internationale sportwereld neemt afscheid van een voorbeeldige ambassadrice wiens uitstraling haar straffe palmares nog vele malen oversteeg.

Twintig jaar geleden huppelde op TC Diest een energieke, enthousiaste, impulsieve krullenbol rond. Vandaag staat ze voor haar allerlaatste proftennistoernooi, de US Open in New York. In de tussentijd is Kim Clijsters niet veel veranderd. Met dezelfde passie, dezelfde kracht, dezelfde intuïtieve benadering van haar sport probeert ze nog steeds het beste van zichzelf te geven. Misschien had ze in het eerste deel van haar carrière minder hard van stapel kunnen lopen en gerichter kunnen trainen, zodat de sleet in hoofd en lijf niet zo snel zou inzetten? Misschien had haar palmares nog aangedikt kunnen of moeten worden mits wat meer geloof, meer geluk, meer toewijding? Misschien had ze op het eind van deze loopbaan nog wat meer naar haar lichaam moeten luisteren opdat dit laatste anderhalf jaar geen frustrerende zoektocht werd naar een afscheid in schoonheid? Het is niet Clijsters die zich deze vragen zal stellen. Net zoals twintig jaar geleden is zij tevreden met wat ze heeft en heeft bereikt.

Terecht natuurlijk. Clijsters is dé ambassadrice van de Belgische sport. Een voorbeeld om van te dromen. Door iedereen graag gezien, zelden voor polemieken zorgend, een toonbeeld van sociale vaardigheid en empathie. Bovendien combineert ze die aardigheid naast de baan ook nog eens met een spirit op de baan die verplichte kost zou moeten zijn voor elke aspirant-atleet. Het leverde haar internationaal respect op en een uitpuilende trofeeënkast: 41 WTA-titels waaronder vier grandslamzeges. Fed Cup gewonnen, nummer één van de wereld – in het enkel- en dubbelspel én als mama – en onder een resem eretitels ook acht keer Sportvrouw van het Jaar. “Al die bekers doen mij eigenlijk niet zoveel”, is een legendarische uitspraak van de bloednuchtere Clijsters. “Na je carrière praten die niet tegen jou. Vrienden wel.” Het is niet zeker dat ze veel vrienden heeft overgehouden aan haar veertien jaar op de Tour, daarvoor is het wereldje te eng en te individualistisch. Maar de vriendelijkheid, liefde haast, van zowat alle tennisfans over de hele planeet is wel een feit. De uitstraling van Clijsters is uiteindelijk nog vele malen groter dan haar prijzenkabinet. En dat op zich is ook al een unieke prestatie.

Niveauverhoging

De bijdrage van Clijsters op tennisgebied is daarenboven echt wel niet te onderschatten. Rond de eeuwwisseling waren het eerst de zusjes Venus en SerenaWilliams die het vrouwentennis restyleden naar een krachtcompetitie. Hun techniek was daarbij van ondergeschikt belang aan de power die ze genereerden. Samen met de evolutie van de materialen zorgde dat voor een ware revolutie op het terrein. Plotsklaps ging het allemaal zoveel harder en sneller, waarbij de concurrentie verplicht was de fitness in te duiken om spieren te kweken, de explosiviteit te verhogen en de reactiesnelheid op te vijzelen. Voor de Williamsen had je met Lindsay Davenport en Monica Seles ook al hardhitters gehad, maar zonder de beweeglijkheid en het atletische surplus van de zwarte zusjes. Martina Hingis trachtte eind jaren negentig nog even weerstand te bieden met haar geniaal spel gestoeld op talent en anticipatie, maar ze werd keihard onderuitgehaald en achtergelaten door het nieuwe damestennis.

Tot Kim Clijsters en Justine Henin zich in 2001 aandienden. Zij combineerden de kracht van de Williamsen (Clijsters) met het technische genie van Hingis (Henin) waardoor het algemene niveau van het tennis nog naar omhoog ging. De jonge Belgen hadden zo’n ruime tennistechnische bagage – hun overschakeling van verdediging naar aanval was quasi ongezien op het WTA-circuit – dat ze bijna altijd oplossingen vonden voor het dominante spel van de Amerikaansen. Het vrouwentennis boomde onder invloed van Clijsters en Henin. Volleys, spreidstanden, slices, dropshots, backhandsmashes, aspecten van het tennispalet die gedurende jaren onaangeroerd waren gebleven – het was eenvoudigweg niet nodig in het krachttennistijdperk – werden geïntroduceerd en opgevoerd. De concurrerende toppers beseften dat er moest gewerkt worden aan meer dan forehand en backhand – zelfs een MariaSjarapova vond haar tennis opnieuw uit – en dat kwam het algemene niveau vanzelfsprekend ten goede. Kim Clijsters is medeverantwoordelijk voor die opleving en opwaardering van het damestennis.

Mama aan de top

Het tweede deel van Clijsters’ carrière was ook veelbetekenend op internationaal vlak. Als gelouterde mama won ze drie grandslamtitels, werd ze de nummer één van de wereld en meteen ook een soort icoon voor alle werkende en sportende moeders. Zonder dat ze het zelf wilde. “Ik een rolmodel? Neen”, liet ze enkele jaren geleden optekenen. “Er zijn zoveel mama’s die werken. En die hebben het vaak moeilijker dan ik om alles te combineren. Ik krijg gewoon wat meer aandacht omdat ik een populaire sport beoefen.”

Haar zege op de US Open 2009 – en meer nog de schitterende, spontane en eigengereide viering van dochtertje Jada – gaf het hele verhaal van haar comeback natuurlijk wel een onwaarschijnlijke glans. Niet vergeten dat het 29 jaar geleden was ( Evonne Goolagong op Wimbledon) dat een tennissende mama nog eens op het hoogste podium had gestaan. Na haar finale op het indoortoernooi van Parijs in februari van 2011 werd Clijsters zelfs de eerste moeder in het professionele tijdperk die op de nummer één van de wereld terechtkwam. Een prestatie voor de annalen. Het dient daarbij gezegd dat Jada wel degelijk een zegen was die haar mama hielp zeges te behalen. De aanwezigheid van de olijke peuter zorgde voor gemoedsrust, relativering en ontspanning, een katalysator voor moeilijke momenten. Het was een baken van alledaagsheid op een zichzelf voorbij hollend tenniscircuit. Mede daardoor was Clijsters 2.0 anders en beter dan de eerste versie. Zekerder, frisser, succesvoller. Wanneer je alleen al haar rivaliteit met Henin bekijkt, kun je er niet onderuit dat waar Clijsters in haar eerste carrière bijna alle belangrijke duels moest inleveren, ze in het tweede deel drie op de drie erg spannende wedstrijden tot een goed einde bracht. Het was uiteindelijk niet Jada die op de baan stond, maar toch: mama aan de top.

Ideale buurmeisje

Waren er dan helemaal geen akkefietjes tijdens dit ruim veertien jaar overspannend avontuur, die voor wat breuklijntjes zorgen in het aureool van Clijsters? Tja, je zou kunnen stellen dat er in het begin van haar carrière iets te gretig is omgesprongen met de opportuniteiten. Zoals bijna alle jeugdige talenten die pas op de Tour komen, kon het ook voor Clijsters niet op. Enkel, dubbel, demonstratiewedstrijden… De financiële waardering speelde daarbij waarschijnlijk een rol, terwijl er niet echt zuinig met de grenzen van haar lichaam werd omgesprongen. In 2003, haar twintigste levensjaar, speelde Clijsters bijvoorbeeld 160 officiële wedstrijden! Tel daarbij nog haar agressieve en weinig ontziende speelstijl en je kon er vergif op innemen dat daar problemen van gingen komen.

Problemen had Clijsters ook met concurrente Henin. Eerst op sportief vlak, waarbij ze in 2003 twee grandslamtitels (Roland Garros en US Open) zonder een greintje geloof in een goede afloop aan haar Waalse opponente overhandigde. Er was daaropvolgend ook in de coulissen een koude oorlog, die gevoed werd door de media en de respectievelijke entourages. Ook het strak geregisseerde circus rond haar huwelijk met Brian Lynch zorgde hier en daar voor wat onbegrip, terwijl haar onwil om aan de Olympische Spelen van Athene deel te nemen – uiteindelijk blesseerde Clijsters zich en deed het allemaal niet ter zake – heel even consternatie en wat grimmige reacties opwekte. Maar al bij al waren het maar rimpelingen, vaak nog gecreëerd buiten haar wil om, op een perfect egaal wateroppervlak. Haar comeback, haar verzoening met Henin (in 2006 op de Fed Cupontmoeting met Rusland in Luik), haar succes en haar uitstraling voltooiden nog wat meer het beeld van het ideale buurmeisje dat ze in se nog steeds is. Een voorbeeld.

Sportief en sympathiek

Kim Clijsters staat nu voor haar allerlaatste toernooi. De US Open. Het is hier dat ze haar grootste successen boekte. In 2005 won ze op Flushing Meadows eindelijk die langverwachte eerste grandslamtitel. De klim van Kim naar de spelersbox na afloop was even gevaarlijk als emotioneel en memorabel. Vier jaar later bewerkstelligde ze in New York ook nog een droomcomeback. In amper haar derde toernooi terug op de Tour sinds het moederschap won ze al een van de grootste prijzen. Met, zoals gezegd, dochtertje Jada van de partij, maar ook vader Lei niet meer in de clan was het een zeer gevoelige overwinning. Een jaar nadien deed ze dat kunststukje trouwens nog eens simpel over, Vera Zvonareva was geen partij in de finale. Haar Masterstitel in Doha later op het seizoen zette de kroon op het werk en leverde het bewijs dat Clijsters wel degelijk de beste speelster ter wereld was op dat moment. Haar zege op de Australian Open in 2011 maakte als het ware een cirkel rond. In haar tweede thuisland – Australië had Aussie Kim ten tijde van haar relatie met Lleyton Hewitt zonder schroom geadopteerd – zette ze de grootste stap naar de reële nummer-1-positie.

Die positionering op het hoogste schavotje was jammer genoeg ook het begin van het einde. Het lichaam leek de knop te hebben omgedraaid. Opdracht volbracht en boeken toe. De ene blessure volgde anderhalf jaar lang het andere kwaaltje op. Tergend, dat balanceren tussen revalideren, anticiperen en berusten. Moedig hoe Clijsters bleef zoeken naar een afscheid langs de grote poort. Haar lichaam is evenwel en jammer genoeg een andere weg ingeslagen.

Nu, Clijsters hoeft zich niet meer te bewijzen. Haar prestaties en titels spreken voor zich. Maar net zoals die bekers niet zullen praten na haar carrière zullen die cijfers misschien niet het belangrijkste zijn dat de mensen zich over pakweg twintig jaar van haar gaan herinneren. Mogelijk wel haar aura en haar aantrekkingskracht. Zelden een atlete gezien die universeel zo geliefd was. Van Koksijde, waar ze haar eerste proftitel won, over Luxemburg, waar ze haar eerste WTA-titel binnenrijfde, tot in Melbourne, waar ze haar laatste grandslamtitel behaalde. Zelfs in beide landsdelen van het kleine België, bij persmensen en collega’s kon Clijsters weinig fout doen. Zeven keer kreeg ze in haar veertienjarige loopbaan van haar concurrentes de Karen Krantzcke Sportmanship Award aangereikt, als meest sportieve en sympathieke speelster van de slangenkuil WTA Tour genaamd. Een onwaarschijnlijk record waarbij niemand nog maar in de buurt komt. En een waardering waar Clijsters mogelijk even of meer trots op is dan op alle verzamelde trofeeën die in haar fitnessruimte in de kelder van haar huis in Opitter staan te pronken in een vitrinekast.

Voortrekkersrol

Kim Clijsters is een boegbeeld dat danig gemist gaat worden. Net zoals bij haar eerste adempauze zal de aandacht voor het Belgische tennis weer een flinke duik nemen nu de 29-jarige Limburgse de rackets definitief opbergt. Met haar Kim Clijsters Sports & Health Club blijft ze gelukkig wel actief in het wereldje. Daar in Bree zoekt ze trouwens naar een combinatie die ze zelf altijd gebezigd heeft. Tegelijk een goed gevoel creëren maar ook het allerhoogste nastreven. Tegelijk zen worden door yoga, de zweep erop leggen in de fitnessruimte en niets aan het toeval overlaten via het in de club ondergebrachte Energy Lab.

Het Belgische tennisbestel moet Clijsters ook blijven koesteren. Geef haar een functie in het Fed Cupteam, in de adviesraad van de Vlaamse Tennisvereniging of waarom niet bij het BOIC. Het raspaard moet een trekpaard worden. Een vrouw met zoveel impact in een voortrekkersrol kan alleen maar gezond zijn voor de toekomst van de sport. Clijsters heeft ideeën, kan ze verwoorden en bovendien spreken uit ervaring: een combinatie die je maar zelden tegenkomt in de hoogste echelons. En misschien dat er dan over twintig jaar weer een verhaal kan geschreven worden over een energieke, impulsieve krullenbol die het maakt in de sportwereld. Jada heeft het voorbeeld al in huis.

DOOR FILIP DEWULF

Kim Clijsters was door iedereen graag gezien, een toonbeeld van sociale vaardigheid en empathie.

Onder invloed van Clijsters en Henin boomde het vrouwentennis.

Geef Clijsters een functie in het Fed Cupteam, de VTV of het BOIC. Het raspaard moet een trekpaard worden.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content