Wie niet horen wil, moet voelen. Doctor in de geografie Trudo Dejonghe voorspelde twee jaar geleden al het heengaan van KV Mechelen en Lommel. ‘Er is nog nooit iemand komen zeggen : hij heeft gelijk gehad.’
Eind 2000 doctoreerde Trudo Dejonghe met een proefschrift over het lokalisatievraagstuk van het topvoetbal in België. Uitgaande van de stelling dat een club een markt van 250.000 potentiële klanten nodig heeft om leefbaar te zijn, besloot hij dat er in België plaats is voor maximaal veertien profclubs. Tussen Brussel en Gent, zei de Genste doctorandus in tempore non suspecto, is er geen afzetgebied voor topvoetbal, en op de as Brussel-Antwerpen voor slechts één topclub. Professioneel voetbal in Noord-Limburg, verkondigde hij ook nog, is ten dode opgeschreven. Twee jaar later is Eendracht Aalst van de voetbalkaart geveegd, is ook KV Mechelen failliet gegaan en is SK Lommel in zijn laatste rochel gestikt. Heeft Trudo Dejonghe visionaire gaven ? “Neen,” zegt hij, “gewoon gezond boerenverstand.”
Dejonghe, die geografie en economie studeerde, voerde zijn onderzoek destijds op basis van de abonnementenbestanden van de clubs. Momenteel doet hij de oefening over, maar dan op basis van het aantal fankaarten. Dat levert een nog preciezer beeld op van het rekruteringsgebied van de clubs. Buiten de bezitters van zo’n kaart gaat er immers niemand kijken naar eerste klasse, want ze is verplicht. Bovendien moet de bezitter zich tot één club bekennen.
“Op de informatie die ik zo verkrijg,” legt Dejonghe uit, “moet ik dan nog enkele correcties doorvoeren. Antwerp, bijvoorbeeld, gaf zijn supporters de fankaart gratis als ze een video huurden bij een bepaalde keten. Als er straks een club overal gratis fankaarten uitdeelt, kan ze zeggen : heel België is mijn markt. Te gek natuurlijk. Daarom moet ik ook naar de werkelijke toeschouwersaantallen kijken. Ook de procentuele verhoudingen moeten kloppen. Club Brugge, bijvoorbeeld, heeft 50.000 fankaarten, Genk slechts 27.000, maar Genk heeft wel meer toeschouwers. Plus moet ik de aanhangers van de bezoekers in mindering brengen. Hoe dan ook verwacht ik geen grote verschillen. Met de gegevens die ik nu al heb, zie ik al dat mijn vorige conclusies worden bevestigd.”
Tal van mythes worden eens te meer onderuit gehaald. “In Bergen zegden ze mij : maar wij hebben ook supporters in Blankenberge, hoor. Klopt, ik heb het nu gezien : één. En in Lier kreeg ik te horen : maar er komen hier ook mensen uit Antwerpen. Ja, een stuk of honderd, maar wat betekent dat voor zo’n stad ? Het voetbal staat bol van dat soort mythes. Neem nu Moeskroen. Van een budget van een miljard frank is geen sprake meer, en de ambitie een grensoverschrijdende club te zijn is ook al verdwenen. Moeskroen heeft 1600 fankaarten verkocht in West-Vlaanderen, met inbegrip van Komen dan nog, dus eigenlijk maar 1200. Dat is tien procent van hun totaal, waarvan 370 in Kortrijk. Dat ligt pal naast Moeskroen en er wonen 75.000 mensen. Verder 200 fankaarten in Oost-Vlaanderen en drie procent in Frankrijk. De doorbraak naar Vlaanderen is er dus nooit gekomen, noch die naar Noord-Frankrijk. Negen procent van zijn publiek komt uit Moeskroen zelf, procentueel gezien is dat veel. En er komt veel volk uit Doornik kijken. Eigenlijk is het dus gewoon een provincieclub.”
Voorzitter Jean-Pierrre Detremmerie sprak er al van zich uit het voetbal terug te trekken. “Typisch,” zegt Dejonghe, “eerst is er de zeepbel en als die ontploft, zijn ze weg. Wat ik mij afvraag : als je Detremmerie zou confronteren met zijn vroegere uitspraken, wat zal hij antwoorden ? Ik ben vaak afgeschoten in het voetbal, maar er is nog nooit iemand komen zeggen achteraf : hij heeft gelijk gehad.”
Feest in Lier ! Met het heengaan van KV Mechelen heeft Lierse SK het rijk tussen Brussel en Antwerpen nu voor zich alleen. “’t Is al te laat,” zegt pretbederver Trudo Dejonghe, “Lierse had moeten fuseren met KV Mechelen. Zonder fusie haalt het hier zeker op korte termijn geen enkel profijt uit. Want wat gaat er gebeuren ? Dat de mensen uit Sint-Katelijne-Waver en andere omliggende dorpen niet meer naar het voetbal in eerste klasse zullen gaan. Zij zijn verbonden met KV Mechelen. In een fusie tussen beide clubs zouden zij nog altijd een stuk van hun oude eigenheid hebben teruggevonden. Lierse had toch ook niet méér supporters toen Mechelen in tweede klasse speelde ? Je zal dus een witte vlek krijgen. Als de mensen daar op termijn tóch naar het voetbal zullen gaan, dan zal het naar Anderlecht zijn.”
Lierse, zegt Dejonghe, heeft een Pyrrusoverwinning behaald. “Bij fusies heb je een klein verlies, want de die hards zullen wegblijven, maar op de grote massa heeft het weinig invloed. Voetbal is samenwerking. Als Carrefour Makro overneemt, moet je hem niet sluiten : je maakt er Carrefour van, zodat je er een verkooppunt bij hebt. Als Club failliet gaat, denk je dan dat het bij Cercle vol zal zitten ? Van de 15.000 toeschouwers die Lierse en Mechelen nu samen voor hun thuiswedstrijden trekken, zouden er toch een 10.000 naar de fusieclub komen kijken. Dat is nog altijd meer dan de zeven- à achtduizend die nu naar het Lisp komen. En je halveert je kosten, want je hebt maar één ploeg te onderhouden. Hetzelfde in Antwerpen : als GBA failliet gaat, trekt de supporter van Beerschot niet naar Antwerp. Dat doet hij waarschijnlijk wél als de nieuwe club, Metropool Antwerpen in mijn model, een fusie van beide clubs zou zijn. Een nieuwe club creëren uit het niets, dat lukt niet. Je blijft immers met die historische achtergrond zitten.”
Dat Lierse in een topseizoen op een gemiddelde van slechts 7400 toeschouwers blijft draaien, is veelbetekenend. “Plafond, hé. Hun regio hébben ze, maar uitbreiden zal die nooit. Aan de fankaarten kan ik duidelijk zien dat de dorpen tussen Mechelen en Lier eenparig uitlopen voor de ene of voor de andere club. Dat is mooi afgelijnd. Vaak hoor je zo’n club zeggen : wij gaan nu in dié en dié gemeente rekruteren, maar dat klopt niet. Dorpen trekken naar één club, en als dat Mechelen is, gaan ze niet naar Lierse. Hoogst zelden is er in één gemeente concurrentie tussen twee clubs. Heist op/den Berg gaat zelfs al gedeeltelijk naar Westerlo. Lierse kan dus gewoon niet verwachten dat het 12.000 mensen in zijn vernieuwde stadion krijgt. Het stadje telt trouwens maar 30.000 inwoners, waarvan er slechts tweeduizend een fankaart hebben.”
Dat fusies noodzakelijk zijn voor uitbreiding van het marktareaal, ziet Dejonghe geïllustreerd worden door Germinal Beerschot. “De opkomst daar stagneert rond de achtduizend toeschouwers, maar Ekeren had er drie- of vierduizend, dus dat is nog altijd een verdubbeling. GBA heeft een stabiel publiek, met weinig ups en downs. Antwerp daarentegen heeft óf veel volk, voor de topmatchen, óf weinig. Dat zou verklaard worden door het feit dat zijn aanhang vooral uit de financieel mindere klasse komt en zich geen abonnement kan veroorloven. Antwerp heeft veel fankaarten, maar heel weinig abonnees. Het probleem van GBA is geweest dat Ekeren niet alleen een dood kind, Beerschot, heeft geadopteerd, maar ook zijn beleid. Als je 9,8 miljoen euro schulden hebt, is dat alleen het gevolg van een slecht beleid.”
Dreigt er met KV Mechelen veel potentieel verloren te gaan, met Lommel en Eendracht Aalst zeker niet. Fusies zijn er niet aan de orde. “Aalst had enkel nog supporters uit Aalst zelf”, weet Dejonghe. “Bovendien gingen veel mensen al naar Anderlecht kijken. De derdeklasser Aalst zou, denk ik, best een satellietclub worden van Anderlecht. Op het eind was het trouwens al zo, want toen speelden er al enkele jonge invallers uit Brussel.”
Ook in Noord-Limburg komt er geen markt vrij. “Lommel heeft vrijwel uitsluitend aanhang uit Lommel zelf. Die supporters zullen gewoon niet meer gaan. Lommel telt slechts 30.000 inwoners, heeft hooguit vierduizend bezoekers, de minste fankaarten van allemaal… In derde klasse zal het misschien voor duizend man spelen, wat daar een heel goed cijfer is. Hun nadeel is dat ze in de uithoek van de provincie liggen, waardoor ze al niet veel aandacht krijgen, en al helemaal niet uit Antwerpen, want Turnhout ligt daartussen en vandaar wil er niemand naar Lommel gaan. Trouwens, ben je al eens naar Lommel geweest ? Zo slecht bereikbaar vind je het nergens. Ik vraag me soms af waarom zo’n Wijckmans het doet ? Is het ijdelheid ? Welke geloofwaardigheid heeft die man nog ? Lommel is een put die telkens gevuld wordt en meteen daarna weer gegraven.”
Wie juicht omdat de economische degradatie van Lommel en Mechelen en de eventuele sportieve degradatie van Sporting Charleroi, eerste klasse tot zeventien ploegen zal herleiden, vergist zich. Als er één ploeg niet mag zakken, dan wel Charleroi, zegt Dejonghe. Zelfs nu het er slecht gaat, verkoopt het veel fankaarten en komen er nog ruim 10.000 toeschouwers naar het stadion. Dat is op vier na het beste cijfer uit de heenronde. Voetbal in Wallonië is populair, vaak omdat het arbeidersvolk in de oude industriële regio’s weinig ander vermaak heeft. De promotie van Bergen in twee jaar tijd van derde naar eerste klasse was dan ook een zegen. In derde speelde het al voor tweeduizend man, nu voor goed vijfduizend en het heeft achtduizend fankaarthouders. Veelal uit de gemeente zelf, net als in La Louvière (zesduizend fankaarten), club zonder uitstraling. Dejonghe pleit al langer voor een fusie tot FC Borinage “Hun stadions zijn een wrak. Die twee gebieden liggen naast mekaar, met weinig concurrentie van elkaar, dus als je fuseert heb je één groter gebied. Het gros van de mensen overwint de emoties die daarmee gepaard gaan.”
Rampspoed staat ons profvoetbal te wachten als straks Eupen, Cercle Brugge, Heusden-Zolder of Wezet promoveert. Uit de topvijf in tweede klasse kan alleen Zulte-Waregem iets betekenen op het hoogste niveau. “En dan nog”, merkt Trudo Dejonghe op. “Eigenlijk zou het de motor van FC Zuid-West moeten zijn. Maar Waregem is al een beetje uit die regio, Ingelmunster ligt er eigenlijk midden in – en speelt al in het vroegere stadion van Harelbeke. Waregem is klein stadje dat zich economisch altijd tegen Kortrijk heeft afgezet, het gaat daar dus niet de motor van willen zijn. Het is daar nog de KMO-mentaliteit van ieder onder zijn eigen kerktoren.”
Eupen dan maar ? Dejonghe moet lachen. “Het zegt zelf dat het nooit aan een budget voor eerste klasse zal geraken. Er gaat zelfs geen bus mee op verplaatsing, dat betekent dus dat alle gemiddelde toeschouwersaantallen van onze eersteklassers drastisch zullen dalen. Hoog tijd dat er een minimumbudget als slot tussen eerste en tweede wordt ingevoerd. Als je dat vóór het seizoen niet bijeen krijgt, blijf je in tweede. Basketbalclub Damme is de laatste seizoenen om die reden bewust nooit opgegaan. Herinner je je Geel nog ? Dat was toch beter nooit gepromoveerd ? Op het eind hebben ze nog een bus Hongaren gehaald, en nu zitten ze nog altijd met financiële problemen en misschien wel een schrapping. Dat is toch geen oplossing ?”
door Jan Hauspie
‘Lommel is een put die telkens gevuld wordt en meteen daarna weer gegraven.’
‘Sint-Truiden kent zijn beperkingen, daarom is het bang van een Beneliga.’
