Op 3 maart trappen Guizhou Hengfeng Zhicheng en Liaoning FC de Chinese Super League op gang, een dag later mag Axel Witsel met Tianjin Quanjian zijn eerste kunstjes tonen. Voetbal in tongbrekend China, een handleiding.
Onlangs, in Voetbal International, stond een verhaal van een ontroerende eerlijkheid. Het Nederlandse blad was in Middlesbrough op bezoek bij international Marten de Roon, 25 jaar, in de zomer van 2015 door Atalanta Bergamo voor 1,3 miljoen euro in Heerenveen weggekaapt. Hij schoot omhoog in de lijstjes van geslaagde tackles en steels en kon na amper een seizoen in de Serie A tot zijn grote verbazing tekenen voor Middlesbrough, net gepromoveerd naar de Premier League. ‘Veertien miljoen euro, voor mij?’
Toen hij zijn moeder vertelde dat zijn manager nog over zijn salaris moest onderhandelen, riep ze hem een halt toe. ‘Stop, het is genoeg. Het klopt niet.’ Hij was een van de minst betaalde spelers in de Premier League, maar vond ook dat het niet klopte. Meer zelfs: aan zijn beste vrienden durfde hij niet te zeggen wat hij verdiende. Zijn carrière was op hol geslagen, maar hij reed nog altijd met een veredelde verhuiswagen en schoof in zijn favoriete koffiehuisje een stempelkaart over de toonbank. ‘Als hij vol is, krijg je een gratis koffie.’ En, zo vertelde hij: ‘Mijn debuut bij Sparta was mijn mooiste ervaring als voetballer.’
Het ging hem over voetbal. Plots speelde hij, die kleine bengel van ASHW uit Hendrik-Ido-Ambacht, voor volle stadions in de grootste competitie ter wereld. Maar, dacht hij tegelijk: hoe zou de wereld er uitzien als die tonnen niet aan voetballers besteed zouden worden. ‘Wat ze allemaal óók met dat geld kunnen doen.’
Bijna op hetzelfde moment zei Axel Witsel in De Tijd dat de onderhandelingen met Juventus zogoed als rond waren, maar dat het bod van Tianjin Quanjian zo hoog lag dat hij niet kón weigeren. ‘Het was de beste keuze. Met het geld dat ik er kan verdienen, kan ik financiële zekerheid bieden aan mijn familie. Niet enkel vandaag, maar ook voor de volgende generaties.’ De Luikenaar stelde zich geen vragen. Zijn zakelijk manager, Alain Goblet, voegde eraan toe dat Witsels keuze geen zuiver financiële beslissing was en benadrukte dat de cijfers die waren genoemd – transfersom van 20 miljoen euro en een jaarlijks salaris van 18 miljoen euro – niet klopten. ‘In werkelijkheid liggen de bedragen lager.’
Zes maanden ervoor was Graziano Pellè, die voor 15 miljoen van Southampton naar Shandong Luneng was getransfereerd, wel duidelijk. ‘Ik heb alleen maar voor het geld gekozen.’ De Italiaanse oppergod zou 15 miljoen euro per jaar cashen. Omgerekend, naar bevattelijke eenheden: 288.461 euro per week, 41.208 per dag, 1717 per uur. Voor dat bedrag heeft hij in 12 matchen toch 4 keer gescoord…
Met voetbal heeft de Chinese Super League niets meer te maken. Het ene record staat nog niet in de boeken ingeschreven of wordt al snel door een nog gekker bedrag overtroffen. 37,5 miljoen jaarlijks voor Carlos Tévez, die na lange omzwervingen door Europa na een seizoen Boca Juniors – ‘De club van mijn hart’ – de rug toekeerde en bij Shanghai Greenland Shenhua gaat voetballen.
De 33-jarige Argentijnse spits is daarmee de bestbetaalde speler in China (en in de wereld), waar hij het duo van stadsgenoot Shanghai SIPG ruimschoots voorafgaat: Oscar (Chelsea) casht 24,4 miljoen, Hulk (Zenit) 20 miljoen. Op plaats 4 volgt, volgens Finance Football, Axel Witsel met 16 miljoen per jaar – iets minder dan de helft van Tévez… De top 20 krijgt samen 245 miljoen euro per jaar, een gemiddelde van 12,25 miljoen. ‘Zulke bedragen hebben massale verwachtingen geschapen’, vertelde Simon Chadwick, professor sportmanagement aan de universiteit van Salford, aan The Guardian. ‘En: geld uitgeven aan grote namen heeft ook te maken met het binnenhalen van helden en iconen, die op hun beurt gecultiveerd worden.’
VOETBALGROOTMACHT?
‘Wat in China aan het gebeuren is, is een gevaar voor alle voetbalclubs ter wereld’, liet Antonio Conte, manager van Chelsea, zich ontvallen toen bekend raakte dat Cristiano Ronaldo een monsterbod naast zich neer had gelegd. Real Madrid kon 300 miljoen euro innen voor de Portugees, die volgens zijn makelaar Jorge Mendes 150 miljoen euro zou verdienen. Vorig jaar betaalden de zestien clubs uit de Chinese Super League om en bij de 420 miljoen euro transfergeld aan een veertigtal buitenlandse vedetten, 17 keer zoveel als in 2013. Dat bedrag werd in 2017 moeiteloos overschreden, waarmee China in de wereld alleen Engeland, Duitsland, Spanje en Italië moet laten voorgaan en vlotjes voorbij Frankrijk, Portugal en Rusland ging.
The sky is the limit in China, maar waarom eigenlijk? Één reden: president Xi Jinping wil van de Volksrepubliek China een voetbalgrootmacht maken. Ambitieus: het land staat momenteel 86e op de FIFA-ranking, achter onder meer de Kaapverdische Eilanden, Oeganda of St. Kitts en Nevis… In de voorronde voor het WK van 2018 verloor het in oktober van het door oorlog verwoeste Syrië (0-1) en voetbaldwerg Oezbekistan (2-0) en staat het afgetekend laatste. Zelfs de Global Times, de Chinese nationalistische krant, stelde zich vragen bij de plannen van de president. ‘Vergeet het voetbal. Zouden we niet beter opnieuw massaal gaan pingpongen?’
De bondscoach, Gao Hongbo, mocht na het desastreuze tweeluik meteen ophoepelen en werd vervangen door de Italiaanse veteraan Marcello Lippi, die Guangzhou Evergrande tussen 2012 en 2014 naar drie opeenvolgende titels en de Aziatische Champions League (2013) leidde.
‘We hebben de voorbije jaren buitenlandse toptrainers en dure vedetten naar China gelokt met tonnen geld, maar wat heeft het ons opgebracht? De nationale ploeg is nergens en jonge Chinese talenten worden gebarreerd door overbetaalde buitenlanders’, liet de Chinese voetbalcommentator Ting Wai-kit zich ontvallen. Ook Mark Dreyer, ex-Sky Sports, was op China Sports Insider scherp: ‘De massale investeringen in het Chinese voetbal en, in het bijzonder, het persoonlijk engagement van president Xi Jinping hebben een onrealistisch verwachtingspatroon geschept.’
De enige en laatste keer dat China zich voor een WK kon kwalificeren was in 2002, toen het in de groep met Brazilië, Turkije en Costa Rica geen enkel punt pakte en zelfs geen enkele keer kon scoren. Maar toen Xi Jinping in 2012 secretaris-generaal van de Communistische Partij werd, legde hij zijn voetbaldromen op tafel: kwalificeren, organiseren én winnen van een WK. Tegen 2020, zo klonk het, zouden er 20.000 trainingscentra worden opgericht en moest het aantal voetbalvelden tot 70.000 stijgen.
Chinese zakenlui probeerden zich door overnames van Europese (top)clubs en investeringen in clubs uit de Chinese Super League (CSL) in de gunst van de president te werken. Voor wat hoort wat… Ti’ao Dongli, een mediabedrijf gespecialiseerd in uitzendingen van sportmanifestaties, betaalde vorig jaar in oktober 1,2 miljard euro voor de televisierechten van de CSL en de nationale dames- en herenploegen tot 2020.
NIEUWE SPELREGELS
‘De import van buitenlandse trainers en spelers is te drastisch gebeurd’, reageerde de 39-jarige Sun Jihai, de meest succesvolle Chinese voetballer die tussen 2002 en 2008 bij Manchester City speelde, in Newsweek. ‘Er moet vooral aan de basis van de voetbalpiramide gebouwd worden. Spelertjes en jeugdtrainers opleiden, zorgen dat er goede jeugdveldjes zijn. Kinderen moeten van het voetbal leren genieten. Dat is veel belangrijker dan het binnenhalen van enkele wereldsterren, die hun waanzinnige contracten nooit zullen verantwoorden.’
Ook Vincent van Sas, die met YourSoccerCoach met zes trainers in China werkt, was in Het Financieele Dagblad bijzonder scherp. ‘De andere jongens gaan niet beter voetballen met de komst van een Tévez. Integendeel: dergelijke spelers zullen na enkele wedstrijden wegzakken tot het niveau van de rest van het team.’
De wereldwijde verontwaardiging in de media, als zouden Chinese voetbaleigenaren spilziek zijn en een veelvoud van de marktprijzen betalen, kwam hard aan in China, waar de partijbonzen als de dood zijn voor het beeld dat ze zich door het kapitalistische Westen laten beduvelen. Midden januari, amper twee maanden voor de start van de competitie, werden de spelregels door de Chinese voetbalbond aangepast. ‘De transfersommen zullen beperkt worden, terwijl we ook een loonplafond willen installeren’, klonk het vaag.
Wat wel duidelijk was: de clubs mogen nog altijd maximaal vijf buitenlanders aantrekken, maar van hen mogen er voortaan slechts drie – in plaats van vijf vorig jaar – op het wedstrijdblad staan. De verplichting dat één van die vijf buitenlanders een Aziaat moet zijn, valt weg. ‘Dat zal vooral gevolgen hebben voor clubs uit de Zuid-Koreaanse K-League, die door de verkoop van hun spelers aan Chinese clubs hun boekhouding in evenwicht konden houden’, vertelde Kim Dong-jun, een spelersmakelaar op de Aziatische markt, aan USA Today.
De beperking op het aantal buitenlanders moet de Chinese voetballers meer kansen geven om zich sneller te ontwikkelen. Alleen: goede Chinese voetballers zijn een schaars goed, zelfs in een land met bijna 1,4 miljard inwoners. ‘De teams met de beste Chinezen zullen succesvol zijn, waardoor de waarde van de Chinese voetballers enorm zal stijgen’, zegt Kim Dong-jun.
Vorig jaar betaalde Tianjin Quanjian, de club van Witsel die toen nog in de tweede klasse speelde, 9,8 miljoen voor doelman Zhang Lu, een transferrecord dat dit jaar opnieuw werd verbroken. Rechtsbuiten Chengdong Zhang werd voor 20,4 miljoen euro weggekocht door Hebei China Fortune – what’s in a name? -, dat ook grof geld neertelde voor Yuhao Zhao (17,8 miljoen), Hongbo Yin (9 miljoen) en Mingjian Zhao (11 miljoen). Bijna 60 miljoen euro voor vier internationals van een land dat 86e op de FIFA-ranking staat…
‘Een van de grootste problemen is dat er vooral op korte termijn wordt gedacht’, schrijft de in Shanghai wonende Schotse journalist Cameron Wilson, in zijn blog Wild East Football. ‘Grootse plannen en ideeën, maar aan de basis – grass-roots level – moddert iedereen maar wat aan. Teams bieden tegen elkaar op, alleen maar om in de boeken te staan als de club die het meest uitgaf. Het doet me denken aan nachtclubs in China, waar op een groot bord wordt geschreven aan welke tafel het meest aan drank werd gespendeerd.’
Vanaf dit jaar moeten er ook minstens twee spelers van minder dan 23 jaar op het wedstrijdblad staan, van wie er eentje in de basis moet starten. ‘Goed of slecht, het enige wat je kan zeggen is dat deze maatregelen wel héél laat werden genomen. Sommige clubs, bijvoorbeeld, hadden voor de beslissing al meer buitenlanders aangetrokken’, reageerde Mads Davidsen, assistent bij Shanghai SIPG.
TWEE SNELHEDEN
Het niveau van de Chinese Super League? Matig. Dat zag ook Hein Vanhaezebrouck, die met AA Gent in de winterstop een oefenwedstrijd speelde tegen Yanbian Funde, vorig jaar als nieuwkomer in de CSL 9e op 16 ploegen. Het werd… 11-0. Technisch meer dan behoorlijk, maar tactisch bijzonder matig en trage handelingssnelheid.
‘Ze hadden het niveau van derde klasse in België, na de wissels aan de rust zelfs nog amper dat van een eersteprovincialer’, zei de T1 van Gent achteraf. Niet eens een verrassing. Nikola Petkovic, vorig jaar in januari overbodig bij Westerlo, speelde vorig seizoen 22 matchen voor Yanbian, dat nog een Europeaan op de loonlijst heeft staat: Richárd Guzmics, een Hongaar die voor 1 miljoen werd weggekocht bij Wisla Krakau. Al van gehoord?
Een competitie met twee snelheden, die de voorbije zes jaar werd gedomineerd door Guangzhou Evergrande, waar manager Luiz Felipe Scolari alleen een handvol Chinezen en een transfervrije Zuid-Koreaan aan zijn Latijns-Amerikaanse kwartet – Alan Carvalho, RicardoGoulart, Paulinho (ex-Tottenham), Jackson Martínez (ex-Porto en Atlético Madrid) – kon toevoegen.
Toch is Guangzhou Evergrande ook dit jaar een van de favorieten, al voetballen 9 spelers uit de top 20 van grootverdieners voor de twee clubs uit Shanghai (SIPG en Shenhua). Daar, met 24 miljoen inwoners de grootste stad van China, valt de meeste publiciteit te rapen. En daar is het nog altijd om te doen. Tévez, Oscar en Hulk, de wandelende reclamezuilen van een kunstmatige voetbalwereld.
DOOR CHRIS TETAERT – FOTO’S BELGAIMAGE
‘Vergeet het voetbal. Zouden we niet beter opnieuw massaal gaan pingpongen?’ GLOBAL TIMES
‘Teams bieden tegen elkaar op, alleen maar om in de boeken te staan als club die het meest uitgaf.’ CAMERON WILSON
