Nii Lamptey: ‘Mijn vader duwde sigaretten uit op mijn huid’

Als tiener werd hij ‘de nieuwe Pelé’ genoemd en maakte hij furore bij Anderlecht, maar daarna ging het snel bergaf voor Nii Lamptey. De Ghanees haalde niet onze top 10 van beste Afrikanen ooit in de Belgische eerste klasse, maar zijn levensverhaal grijpt je wel bij je nekvel. ‘Op een dag lagen er afgehakte kippenkoppen in mijn huis.’

Op 18-jarige leeftijd was Nii Lamptey basisspeler bij Anderlecht, wereldkampioen bij de U17, finalist in de Afrika Cup en bronzenmedaillewinnaar op de Olympische Spelen met Ghana. Toen hij veertien jaar later zijn voetbalschoenen aan de haak hing, zag het palmares van ‘de nieuwe Pelé’ er nagenoeg hetzelfde uit. Een gevolg van het lot en een beetje van zijn naïviteit. Het lot van een jonge analfabeet, bedrogen door een weinig scrupuleuze manager en een ziekelijk leugenachtige vrouw.

Na zijn vertrek bij Anderlecht in 1993, speelde Nii Lamptey bij PSV een meer dan behoorlijk seizoen, waarin hij tien keer scoorde. Ondanks nog een kort verblijf bij Aston Villa leek het vervolg van zijn carrière op een langzame afdaling naar de hel, waarbij hij onder meer passeerde in de Serie B, Argentinië, Turkije en China. Ook in zijn privéleven kende hij zware tegenslagen. Hij verloor twee van zijn kinderen kort na hun geboorte en ontdekte nadien dat hij van geen enkele van zijn drie nog levende kinderen de biologische vader was. Lamptey had in zijn leven duidelijk meer downs dan ups. ‘Maar ik ben geen mislukkeling’, vertelt hij ons in een brasserie in Dilbeek, klaar om nog maar eens geconfronteerd te worden met zijn verleden.

Eddy Merckxfiets

Bij de mensen die jou het meest zijn bijgebleven uit je periode bij Anderlecht, neemt Monique, die er poetste en voor de was zorgde, een speciale plaats in.

Nii Lamptey: ‘Dat klopt. Ik was nog heel jong toen ik er toekwam en telkens als ik iets nodig had, stond Monique klaar voor mij. Natuurlijk droeg ze zorg voor onze kleren, maar ze was er ook om me te helpen en raad te geven. Ik woonde in die tijd bij de familie Van den Borre, een van de grootste supportersclans van Anderlecht. Ze hebben mij fantastisch ontvangen, alsof ik hun zoon was. We vormden een hechte familie. Ik herinner me trouwens dat zij sleutelfiguren geweest zijn om Anderlecht ervan te overtuigen mij naar Eindhoven te laten vertrekken. Aanvankelijk weigerde Mister Michel ( Verschueren, nvdr) mee te werken. Toen ik wenend weer bij de familie Van den Borre toekwam, hebben ze op hem ingepraat en werd ik uiteindelijk toch uitgeleend aan PSV. Lucy, dochter des huizes bij de familie Van den Borre, is trouwens een ex-vriendin van me. Ik was toen nog een ‘klein kindje’, we hebben dus niet veel uitgestoken. ( glimlacht) Hadden we elkaar wat later leren kennen, dan was ze misschien mijn vrouw geworden.’

Lucy vertelde achteraf grappend dat je in die tijd weinig ‘allure’ had in vergelijking met andere jongeren.

Lamptey: ‘Ik ben niet iemand die veel kleding koopt. Ik ben ook een huismus: ik drink niet, rook niet en ga niet uit. Omdat ik vaak thuis was, had ik ook niet veel kleren nodig en besteedde ik er weinig aandacht aan. Ik heb het geluk gehad dat ik een aantal jaar onder contract stond bij Adidas. Ik droeg alleen maar de kleren die ik van hen kreeg.’ ( lachje)

Je reed met de fiets naar de trainingen?

Lamptey: ‘Op een zekere dag vroeg Mister Michel, zonder me te verwittigen, om mijn maten te nemen. Niet veel later kreeg ik van de club een Eddy Merckxfiets, aangepast aan mijn gestalte. Ik heb er niet vaak mee gereden, want hij werd al snel gestolen aan het stadion. ( lacht) Daarna kreeg ik een moto, maar ook die heb ik niet lang gehad. Zelfde reden: eveneens gestolen. Nochtans had ik die moto vastgemaakt met een slot, maar dat bleek niet effectief genoeg. Ik besloot dan maar om mijn rijbewijs te halen.’

Uit een doos gekomen

Nadat je enkele maanden bij de jeugd van Anderlecht voetbalde, werd je aan Aad de Mos, de trainer van de A-ploeg, als cadeau aangeboden. Letterlijk zelfs.

Lamptey: ‘Het was zijn verjaardag en de spelers wilden hem verrassen. Ik denk dat Aad de Mos verliefd was op mij: ik was nog heel jong, maar hij wilde me al overhevelen naar de eerste ploeg. De jongens stopten me in een doos, waaruit ik dan tevoorschijn kwam toen hij de verpakking eraf haalde. Dat was mijn officiële intrede bij de A-kern. Ik weet dat De Mos heel blij was. Hij heeft veel voor mij gedaan, zowel bij Anderlecht als bij PSV.’

Een andere belangrijke persoon voor jou bij Anderlecht was Stephen Keshi. Yaw Preko heeft ooit verteld dat Keshi jullie, samen met de derde Ghanees bij Anderlecht Isaac Asare, een keer apart heeft genomen om te zeggen dat jullie beter moesten presteren dan de anderen. Bij evenveel kwaliteiten zou de club waarschijnlijk opteren voor een blanke speler. Jullie waren verplicht jezelf elke keer weer te overtreffen.

Lamptey: ‘Dat gesprek kan ik me niet meer voor de geest halen, maar het illustreert wel de rol van vaderfiguur die Keshi voor mij had. In mijn eerste maanden in België was het leven te lastig voor mij, vooral door de sneeuw. Ik had heimwee en wilde terugkeren naar Ghana. Keshi vertelde me dat hij zich ook zo gevoeld had in het begin, maar dat hij ondertussen al zeventien jaar in Europa woonde. Was ik hier alleen gebleven, dan zou ik honderd procent zeker teruggekeerd zijn, maar ik woonde een half jaar bij Keshi en zijn vrouw. Dat heeft me gered. We reden samen naar de training en hij praatte altijd op mij in als ik een fout maakte. Hij stond me met raad en daad bij en dat vergemakkelijkte mijn aanpassing.’

Naast jouw prestaties herinneren de mensen in België zich misschien ook nog jouw onvergetelijke moment in de wedstrijd tegen AA Gent. Toen supporters van die ploeg een banaan naar je gooiden, raapte je die op en nam je er een hap van.

Lamptey: ( lacht) ‘Ik was nog heel jong en naïef, ik wist niet wat racisme inhield. Het gebeurde nadat ik gescoord had en ik voelde me op dat moment helemaal niet aangevallen. Ik dacht zelfs niet dat ze met mij spotten, maar dat ze dat deden omdat ik mijn doelpunt voor de foute tribune stond te vieren. Toen ik de banaan zag, kwam het meteen in mij op: hier moet ik op reageren.’

Het was een mooie manier om dat te doen…

Lamptey: ‘Had ik toen begrepen wat die banaan betekende, dan had ik er misschien niet van gegeten. Racisme heb ik pas later leren kennen, vooral in Duitsland ( bij Greuther Fürth, nvdr). Als ik de kleedkamer binnenstapte en de medespelers begroette, reageerde er niemand. Blanke spelers kregen wel elke keer een antwoord. Op training kreeg ik opvallend weinig passes. Als je professioneel bent, dan moet je daarboven staan. Antwoorden ze niet als ik hen begroet? Het zij zo, ik ga gewoon verder.’

Sigarettenpeuken

Je bent nog altijd de jongste doelpuntenmaker ooit in de Belgische competitie: 16 jaar en 6 dagen. Zonder een fout bij de registratie van je paspoort in België, was het jouw werkelijke leeftijd – 15 jaar en 351 dagen – die genoteerd zou staan. Hoe leg je uit dat je technisch en vooral fysiek op zo’n jonge leeftijd al zo ver stond?

Lamptey: ‘Als kind heb ik veel meegemaakt. Mijn ouders zijn gescheiden toen ik nog erg jong was. Ik heb nooit echt bij hen gewoond, ik werd van de ene naar de andere gesleurd. Ik weet nog goed dat ik gestraft en zelfs geslagen werd omdat ik ging voetballen of omdat ik volgens hen onvoldoende hielp in het huishouden. Het gebeurde ook dat mijn vader sigarettenpeuken uitduwde op mijn huid. Dat was mijn leven toen ik 12, 13 jaar oud was. Leven in die omstandigheden heeft mij sterk gemaakt en ervoor gezorgd dat ik sneller volwassen werd.’

Je moest soms kilometers te voet gaan om te kunnen voetballen?

Lamptey: ‘Inderdaad. Ik heb een heel moeilijke jeugd gekend. Ik zei tegen mijn familie dat ik naar school ging, maar ik voetbalde de hele dag op straat. Wanneer ik ’s avonds thuiskwam, kreeg ik slaag van mijn tantes langs moederszijde of van mijn vader. Soms was de enige manier om aan eten te geraken naar de boerderij van een vriend gaan, waar ik dan kokosnoten of mango’s kreeg. Ik wilde vermijden om naar mijn moeder of mijn vader te gaan, dus trok ik naar eender waar ik nog welkom was. Toen ik op een zekere dag bij een vriend overnachtte, plaste ik in mijn broek. Ik schaamde me zo erg dat ik voor dag en dauw vertrok zonder iets te zeggen. Vaak sliep ik op straat onder een kiosk, of in een wagen die niet afgesloten was. Altijd alleen.’

Heb je later de kans gehad om met je vader over je kindertijd te praten?

Lamptey: ‘Nee, nee. Later was ik een ster en toonde mijn vader respect voor mij, veel meer dan hij ooit had gedaan. Ik voelde die verandering uiteraard en heb hem 100 procent vergeven. Ik kocht een nieuw huis, hij kwam bij mij wonen en onze relatie verbeterde. Pas vanaf dat moment leerde ik hem echt kennen. Helaas heeft hij niet lang meer geleefd, ik heb dus geen tijd gehad om hem nog veel vragen te stellen. Als ik er nu op terugkijk, dan vind ik niet zozeer dat mijn vader mij strafte, eerder dat hij me discipline bijbracht.’

Afgehakte kippenkoppen

In 1989 nam je met Ghana deel aan het WK U16 in Schotland. Na de wedstrijd tegen het gastland werd je door Pelé verkozen tot man van de wedstrijd. Je wist wel niet wie Pelé was.

Lamptey: ‘Ik had hem nooit zien spelen en ik wist inderdaad niet wie Pelé was. De enige wereldster die ik kende was Maradona. De dag na die confrontatie met Schotland las ik in de krant wie die man was die me tot beste speler van de wedstrijd had uitgeroepen. Daarop ben ik artikels over hem beginnen te lezen en video’s beginnen te bekijken. Maradona en Pelé zijn twee voetballers van wie ik veel heb opgestoken. Maradona kon een wedstrijd op zijn eentje beslissen en Pelé was een geweldige ploegspeler.’

Na dat WK vroeg Anderlecht aan Stephen Keshi om jou te contacteren. Keshi stuurde zijn manager om jou te ontmoeten. Wat volgde, lijkt wel uit een film te komen. Had je dat voorbereid?

Lamptey: ‘Nee, ik sprak er met niemand over. Dankzij het voetbal had ik enkele dagen vakantie gekregen toen mijn vriend me overtuigde om met de manager van Keshi te gaan praten in Nigeria. Maar er was een probleem: de Ghanese voetbalfederatie was in het bezit van mijn paspoort. Een taxichauffeur wilde me tot in Nigeria brengen op voorwaarde dat ik dubbel tarief betaalde. Omdat ik door onze prestaties op het WK in Schotland geld had verdiend, aanvaardde ik zijn aanbod. We reisden met een grote taxi voor zes personen. Telkens we aan een grens kwamen, stapte ik uit de auto om te voet en clandestien het volgende land binnen te geraken. Elke keer betaalde ik iemand om me door de brousse te loodsen. Het was een echte hel, vooral omdat ik moest rennen. Anders zou de taxi zonder mij zijn voortgereden. De reis duurde een volledige dag. Gelukkig had ik het visitekaartje van de manager van Keshi op zak. Ik kon het tonen aan een taxichauffeur in Laos die me tot bij die manager bracht. Twee dagen later kwam Keshi zelf naar Nigeria voor een bijeenkomst met de nationale ploeg. Bij zijn terugkeer naar België nam hij me mee ( met een vals Nigeriaans paspoort op naam van Stephen Keshi Junior. De dag van Lampteys aankomst in België werd alles meteen gelegaliseerd, nvdr). Het leek alsof alles gepland was, maar dat was niet het geval.’

In je biografie spreek je geregeld over zwarte magie, met name als je het hebt over ‘bloed overgeven tijdens een wedstrijd’, ‘een spookhuis’ en ‘een behandeling’ die Abedi Pelé je liet ondergaan omdat hij je concurrent was bij de nationale ploeg. Denk je dat die vloek op jou is gevallen sinds je vertrek uit Ghana?

Lamptey: ‘Op die vraag kan ik geen eenduidig ‘ja’ of ‘nee’ antwoorden. Ik gaf bloed over tijdens mijn eerste Afrika Cup in 1992, maar dat was vooral een gevolg van de druk die op mijn schouders rustte. Dat was er te veel aan voor een jonge voetballer. Over Abedi Pelé wil ik niets zeggen, maar ik heb wel veel bizarre zaken gezien in mijn huis: afgehakte koppen van kippen, vreemde objecten met mijn naam op die er op onverklaarbare wijze plots lagen. Ik weet niet wat daarvan de bedoeling was. Mij bang maken? Mij vermoorden?’

In de handen van Caliendo

Op je 17e begon je samen te werken met Antonio Caliendo, een Italiaanse makelaar die in die tijd ook de zaken behartigde van onder meer Roberto Baggio, Dunga en Salvatore ‘Toto’ Schillaci. Hoe heeft hij je ertoe verleid om jouw manager te mogen zijn?

Lamptey: ‘Hij heeft vooral mijn vader verleid, want ik was nog minderjarig. Caliendo is naar Ghana gekomen en hij heeft ongetwijfeld het nodige geld op tafel gelegd om mijn vader te doen zwichten. Vanaf dat moment had hij alle macht over mij.’

Elke keer als je van club veranderde, pakte Caliendo 25 procent van de transfersom. Wanneer had je door dat er iets niet klopte?

Lamptey: ‘In Engeland, toen ik tekende bij Coventry City. De trainer vroeg me op een bepaald moment wanneer ik mijn tekenpremie zou komen halen – ik had geen flauw idee wat hij bedoelde, want ik had alles met betrekking tot mijn contracten bij Anderlecht, PSV en Aston Villa aan Caliendo overgelaten. Ik gaf mijn rekeningnummer en de premie werd meteen gestort. Toen Caliendo naar Engeland kwam om dat geld op te eisen, reageerde hij furieus toen ik zei dat het voor mij bedoeld was. Later, toen ik weg wou uit Argentinië, belde ik Anderlecht omdat ik ervan overtuigd was dat ik nog eigendom was van de club. Dat bleek niet te kloppen. Bij mijn transfer naar Aston Villa had Caliendo al mijn rechten opgekocht. Toen ik dat vernam, was de maat vol. Caliendo kwam nog naar Argentinië en smeekte me bijna om een nieuwe club voor mij te zoeken, maar ik heb dat geweigerd.’

Heeft die ervaring met Caliendo veranderd hoe je met geld omgaat?

Lamptey: ‘Ja. Caliendo gaf me al geld nog voor ik had getekend. Hij beloofde dat hij me zou onderbrengen bij een Italiaanse topclub, waar ik veel zou verdienen. Uiteindelijk heb ik net veel geld verlóren door met hem in zee te gaan. Ik werd opgelicht en daardoor ben ik nadien extra voorzichtig geworden. Sinds mijn jeugd tot bij Aston Villa of zelfs in Italië voetbalde ik voor mijn plezier. Daarna had ik geld nodig en daarom ben ik ingegaan op aanbiedingen uit China en Saoedi-Arabië.’

Twee miljoen cedi

Je werd tijdens je leven op een zeer drastische manier geconfronteerd met de dood, namelijk toen Diego en Lisa, twee van je kinderen, niet lang na hun geboorte overleden. Hoe sta jij tegenwoordig tegenover de dood?

Lamptey: ‘De dood maakt deel uit van het leven. Ik heb mijn moeder, mijn vader, een ex-vriendin, twee kinderen verloren. Van drie andere kinderen vernam ik dat ik niet hun biologische vader was. Je bent heel droevig als je iemand verliest die je graag ziet, maar de dood op zich schrikt mij niet af.’

Begin jaren 2010 begon je voor het eerst te twijfelen of je wel de vader was van je kinderen. Je nam zelfs gesprekken op die je had met vriendinnen van je ex-vrouw?

Lamptey: ‘Verscheidene mensen beweerden al dat ik niet de vader was van mijn drie kinderen, maar ik moest dat bewijzen, want mijn vrouw ontkende die geruchten en we zaten volop in een scheiding. Die opname van anderhalf uur heeft mij er vooral van overtuigd om bij die drie kinderen een DNA-test te laten afnemen. Ik had dat nodig om te overleven.’

Hoe is die scheidingszaak afgelopen?

Lamptey: ‘De DNA-test wees dus uit dat de kinderen niet van mij waren. Mijn vrouw verloor de zaak, ook al moest ik haar een huis, een auto en twee miljoen cedi ( ongeveer 315.000 euro, nvdr) geven. Mijn leven gaat verder en ik ben gelukkig nu. Ik heb een nieuwe vrouw en drie kinderen, van wie de jongste in november geboren werd. Het doet mij pijn om in het verleden te duiken. Enkele jaren geleden stond ik dicht bij een domme beslissing, maar ik dank God om mij de kracht te geven vol te houden.’

Welke beslissing bedoel je?

Lamptey: ‘Ik heb gedacht aan zelfmoord, maar ik besloot om sterk te zijn en vooruit te kijken.’

Je trok je in je eentje terug in de badkamer om na te denken over je leven, zo vernamen we. Gebeurt dat nog?

Lamptey: ‘Ja, en soms huil ik nog als ik terugdenk aan alle beproevingen die ik doorstond. Dan zeg ik bij mezelf dat ik hier eigenlijk niet zou moeten zijn. Ik had dood moeten zijn. ( met tranen in zijn ogen) Het motiveert me om meer te doen, om een sterk persoon te zijn en mijn vrije tijd te besteden met mijn drie dochters.’

Glow Lamp Soccer Academy

In Ghana heb je een boerderij, een school en een voetbalacademie opgericht. Welke van de drie ligt jou het meest na aan het hart?

Nii Lamptey: ‘De voetbalacademie natuurlijk, want het voetbal heeft mij enorm veel gegeven. Het klopt dat ze me ‘de nieuwe Pelé’ hebben genoemd, dat ze me een toekomst bij Real Madrid of Barcelona beloofden en dat dat niet is uitgekomen. Maar soms kan je niet begrijpen waarom de omstandigheden ervoor zorgen dat je een parcours aflegt zoals dat van mij. Ik ben gelukkig met wat ik in het voetbal bereikt heb en ik wil mijn passie voor die sport overbrengen op jongeren in mijn land.’

Sta je open voor een samenwerkingsverband met Europese clubs?

Lamptey: ‘Anderlecht en PSV hebben veel voor mij gedaan en ik zou graag iets teruggeven. Ik kan hen elke maand een speler voorstellen. Daar kan iedereen in de toekomst beter van worden. Ik heb al met beide clubs rond de tafel gezeten en ik wil nu scouts van zowel Anderlecht als PSV uitnodigen in mijn voetbalschool, zodat ze met hun eigen ogen kunnen zien hoe er gewerkt wordt. Mijn filosofie is duidelijk: als een jongere alleen maar voor de fun komt, dan is hij zijn tijd aan het verliezen.’

De scheldtirade van Hans van Breukelen

Na een weinig overtuigend seizoen 1992/93 verliet je Anderlecht om bij PSV opnieuw onder Aad de Mos te gaan voetballen. Een memorabel moment tijdens je periode in Eindhoven was de stevige scheldtirade van doelman Hans van Breukelen nadat je een doelpunt ‘gestolen had’ van je ploegmaat Gregory Playfair.

Nii Lamptey: ‘Ik heb Hans gisteren ( eind december, nvdr) nog ontmoet en hij heeft het me ondertussen vergeven. Hij legde me het verhaal uit achter zijn reactie. Een tijdje voordien had hij een supporter geslagen en diens neus gebroken. Die man wou hem voor het gerecht dagen, maar Hans had hem enkele dagen voor die bewuste wedstrijd betaald om zijn klacht te laten vallen. Hij zal er nog mee in zijn hoofd gezeten hebben. Eigenlijk kwam ik er nog goed vanaf met enkel een scheldtirade.’ ( lacht)

Begrijp je waarom je PSV na één seizoen moest verlaten, hoewel je clubtopschutter was geworden?

Lamptey: ‘De club had me voor één seizoen gehuurd en wilde me kopen, maar Anderlecht wilde dat ik terugkeerde en vroeg veel geld. PSV had dat niet, want ze hadden nog maar pas geïnvesteerd in Romario en Wim Kieft ( dat moeten Ronaldo en Luc Nilis zijn, nvdr). Ik vertrok voor een maand op vakantie en toen belde mijn manager, Caliendo, me op met de boodschap dat Aston Villa belangstelling toonde. Ik verkoos PSV, maar ik tekende bij Villa. Die transfer was louter een geldkwestie.’