Van showman tot vader: de transformatie van Peter Sagan

Door een coronabesmetting startte Peter Sagan zijn seizoen niet in België, maar deze week in het zonnige Italië. Op zijn 31e heeft de Slovaak de grappen en de show achterwege gelaten, wil hij het liefst zo veel mogelijk tijd met zoontje Marlon (3) spenderen en de spotlights vermijden. Weliswaar naast de fiets, want erop lijkt het winnaarsvuur weer te zijn aangewakkerd.

13 oktober 2020, tiende rit van de Giro. Op weg naar Tortoreto glipt Peter Sagan na een razende openingsfase mee in de ontsnapping van de dag. Op een parcours met steile muro’s dat het zijne niet is verkeert hij in een begenadigde dag. In hondenweer schudt de Slovaak op de slotbeklimming zijn laatste medevluchter, Ben Swift, af op een helling. Om vervolgens de laatste 12 kilometer alleen af te leggen. Zijn pas negende solo op 114 profzeges (zie ook kader), en ongetwijfeld een van zijn meest heroïsche.

Aan de finish, mét toeschouwers, wordt Sagan stormachtig onthaald. Hij steekt een vuist in de lucht en maakt een opzwepend gebaar met beide handen. De vreugde om zijn eerste overwinning sinds de Tour van 2019 is dan ook groot. In donkere coronatijden extra opgeluisterd met een regenboog wanneer plots de zon door de regenwolken priemt.

Zelfs de weergoden beseffen welke symbolische triomf dit is. Zo blijkt ook uit de commentaar van de drievoudig wereldkampioen: ‘Ik ben vooral gelukkig met de manier waarop. In mijn geliefkoosde stijl: in de aanval gaan, afzien, vechten. De mensen zullen genoten hebben. Dat is belangrijk voor mij. Deze zege is niet te vergelijken met een wereldtitel, maar zal altijd een speciale plek in mijn hart hebben.’

Flashback naar bijna twee jaar eerder, 2 november 2018. In Villa Chanticleer, een chic etablissement in de heuvels van de Californische wijnregio Sonoma County, vindt een fundraising dinner plaats voor de King Ridge en de Specialized Foundation. Het doel: geld inzamelen voor kansarme kinderen. Centrale figuur: Peter Sagan. Hij wordt voor, tijdens en na het dinner program dan ook omstuwd door wielerminnende rijkelui.

Voor een reportage in de Wielergids van Sport/Voetbalmagazine is ondergetekende aandachtig toeschouwer. Ook wanneer Sagan zich even ontworstelt aan alle aandacht en buiten alleen op een bankje gaat zitten, peinzend en turend naar het prachtige Californische landschap. A penny for your thoughts, denken we.

Helaas is Sagan weinig rust gegund, want drie oudere dames klampen hem aan. Hij blijft vriendelijk, maar wanneer ze hem blijven bestoken, moet Gabriele Uboldi, zijn pr-man/rechterhand, hem uit hun klauwen redden. De Italiaan overloopt vervolgens de planning van de dag erna, met onder meer een ballonvaart om 6.30 uur. Weer (heel) vroeg opstaan dus. Na al drie drukke dagen gevuld met fotosessies voor Sagans Amerikaanse sponsors, waarvan één downtown San Francisco.

‘Of Peter dat graag doet?’, vragen we. ‘Daar gaat het niet om’, zegt Uboldi. ‘Hij móét het doen – part of the job, zoals trainen. Neen, het is niet eenvoudig om Peter Sagan te zijn. Veel stress soms, want het vreet energie, die vele sponsorverplichtingen, voor media ook. Morgen, tijdens de vip ride (na de ballonvaart, nvdr), zal hij zich meer amuseren. De interactie met zijn fans, het fietsen op zich, dat vindt Peter wél plezant.’

Dat blijkt ook, wanneer Sagan voor, tijdens en na de rit langs de wijnranken in Sanoma County schijnbaar graag ingaat op de vele selfieverzoeken, en élke keer beleefd ‘ thank you‘ zegt. Zelfs tegen de fietsende Belgische journalist vertelt hij ontspannen over de crazy wielerfans in Belgium, zijn trainingstochtjes in West-Vlaanderen, inclusief de slechte fietspaden.

Deprimerende interviews

Toch blijft erna het beeld hangen van de turende Sagan op het bankje. Net als Uboldi’s woorden, hoe het ‘niet eenvoudig is om Peter te zijn’. Omdat het aansluit bij de interviews die de grootste wielervedette van het peloton dat najaar van 2018 geeft. Zoals voor het WK op het voor hem te zware klimparcours in Innsbruck, over hoe blij hij is dat hij na drie jaar eindelijk van de druk van de regenboogtrui verlost zal zijn. Zoals in El País, over hoe saai hij wielrennen vindt, omdat er tussen kilometers 20 en 200 niets gebeurt. Of zoals in Fiets Magazine, over hoe hij zich ergert aan het slinkende respect in het peloton. ‘Iedereen denkt alleen nog aan zichzelf.’

Nog verontrustender zijn Sagans woorden in een interview met L’Equipe eind 2018. ‘Als ik in een hotel logeer, weet ik soms niet of ik in België, de VS of Frankrijk ben. Soms heb ik er echt genoeg van, wordt het me te veel. Ik ben blij dat het maar enkele jaren meer zal duren. Ondenkbaar dat ik nog vijftien jaar in het wielermilieu blijf’, zegt hij, terwijl hij nochtans enkele maanden ervoor zijn rijkelijk contract bij BORA-hansgrohe (goed voor vijf miljoen euro per jaar) tot eind 2021 heeft verlengd.

De deprimerende woorden lijken vreemd voor een renner die dat jaar (2018) Gent-Wevelgem, Parijs-Roubaix, drie Tourritten en alweer de groene trui heeft gewonnen. In die Ronde van Frankrijk moest Sagan echter twee uppercuts incasseren die zijn gemoed beter verklaren. Zoals een huiveringwekkende valpartij in de afdaling van de Col du Val Louron-Azet die zijn lichaam radbraakt. In de vip ride in Californië zal hij ons maanden later op de littekens wijzen. En vertellen over ‘de onbeschrijfelijke pijn’ hij die laatste dagen richting Parijs geleden heeft. Volgens zijn toenmalige coach Patxi Vila heeft Sagan zich toen zelfs tot een voor hem nooit geziene grens geduwd. ‘Die dag zal een bepalende invloed hebben op Peters carrière. Er is voortaan een Peter ervoor, en een Peter erna.’

De mentale klap in die Tour van 2018 komt echter nóg harder aan, wanneer hij in de tweede week, na een bericht in de Slovaakse pers, moet bekendmaken dat hij en zijn vrouw Katarina gaan scheiden. ‘Met respect voor elkaar kiezen we elk onze eigen weg. Onze grootste focus gaat uit naar Marlon. We zullen ons best doen om hem op te voeden en de ouders te zijn die hij nodig heeft.’

Marlon is hun zoontje, dat pas acht maanden eerder geboren werd. Een bepalende dag (25-10-2017), met een babyvuistje, die Sagan op zijn borst heeft laten tatoeëren. En die hij, zo zegt hij in juni 2019 in een interview met CyclingTips, zelfs als zijn grootste verwezenlijking beschouwt. ‘ The biggest thing in my life.‘ Nota bene op de vraag wat de beste herinnering uit zijn rénnerscarrière is…

Acht maanden eerder heeft Sagan in het NRC Handelsblad verteld over zijn grootste droom. Niet eindelijk Milaan-Sanremo winnen, maar: ‘Dat mijn zoon veilig opgroeit.’ En, veelbetekenend: hij wil niet dat Marlon in zijn voetsporen treedt, als renner. ‘O nee, ik wil dat-ie gelukkig wordt. Al moeilijk genoeg met alle verleidingen van internet, drugs en een heleboel andere shit. Het is een grote zooi in de wereld. Ik wil tijd met hem doorbrengen. Dan komt het goed.’

Knagende afwezigheid

Net dat is echter voor een profrenner, en zeker voor een ster met zo veel commerciële verplichtingen, een probleem. Al voor de Tour van 2018, waarin hij zijn scheiding aankondigt, vertelt Sagan in Het Nieuwsblad hoe het hem steeds meer moeite kost om zijn babyzoontje via FaceTime een nachtzoen te moeten geven. Omdat hij na een druk voorseizoen, een stage in de VS, de Ronde van Californië, wéér weg van huis is, deze keer in de Ronde van Zwitserland.

Hoe zwaar hem dat en de scheiding met zijn eerste grote liefde valt, blijkt uit nog een andere quote in Vélo Magazine, later dat jaar. ‘Alles wat ik in het leven heb gepland en gewild, is slecht afgelopen.’

Katarina had dan ook een grote impact op zijn volwassenwording, vertelde Sagans boezemvriend Martin Kolar in de Wielergids van Sport/Voetbalmagazine in 2017. ‘Zij heeft Peter een nieuwe, emotionele kant van zichzelf doen ontdekken. Vroeger zei hij altijd dat hij nóóit verliefd zou worden. Tot Katarina opdook, het eerste meisje dat zijn hart kon stelen. Bij haar is hij gelukkig, kalm, sereen, relaxed…’ Ook zijn zoontje heeft de rondfladderende speelvogel van weleer doen neerdalen. ‘Marlon heeft me kalmer gemaakt, in het normale leven’, vertelde de Slovaak vorig jaar nog aan het NRC.

Het gemis van Katarina en Marlon is zo groot dat vader Lubomir Sagan tijdens de Vuelta van 2018, en ook in het daaropvolgende wielerseizoen, Peter weer op de voet volgt, zoals in diens eerste profjaren. Welgekomen steun na de scheiding, ook omdat de sportieve successen uitblijven. In het voorjaar van 2019 verknalt een hardnekkige diarree en de foute beslissing om meteen erna Tirreno-Adriatico te rijden immers zijn vorm richting de voorjaarsklassiekers.

In de Tour steekt Sagan wel nog één etappeoverwinning op zak, en dankzij een rist ereplaatsen opnieuw de groene trui. De olijke, billenknijpende showman met de Forrest Gump-zegegebaren is echter niet meer, op een occasionele wheelie na. Hij lijkt op automatische piloot te koersen en te praten. Wanneer een Australische tv-journalist hem ‘de enige rockster van de Tour’ noemt, kan Sagan zelfs een zucht niet onderdrukken. ‘Ik ben maar een gewone fietser.’

Wishful thinking beseft hij evenwel. Door zijn palmares, zijn uitstraling en zijn 4,2 miljoen volgers op sociale media is hij vooral een merk/product geworden dat zijn – naar wielernormen – megacontract van vijf miljoen euro móét waarmaken. Na het mislukte voorjaar in 2019 sturen teamsponsors zelfs een mail naar ploegmanager Ralph Denk: ‘Hoe kan Sagan dit jaarloon nog verantwoorden?’

Veel meer dan aanklampende fans heeft die druk, gepaard met de vele commerciële optredens, het plezier uit zijn wielerbestaan gezogen. Urenlang moet hij zo opdraven in reclamespots, zoals voor ploegsponsors BORA en hansgrohe. ‘Sagan kan geen kookplaten en douchekoppen meer zien. Een gekunstelde lach produceren lukt amper nog’, weet een insider. Zelfs in de winter reist de Slovaak de wereld af voor zijn Sagan Fondo’s in Californië, Colombia en Argentinië. A Never Ending Tour van een rondreizende rockster op twee wielen die na zijn dertigste echter vooral een goeie vader wil zijn. Daarom was de lockdown in het voorjaar van 2020 ook een louterende periode. Omdat Sagan zo élke dag met Marlon kon doorbrengen, thuis in Monaco – Katarina woont slechts een paar honderd meter verderop. ‘ The most beautiful moments after a long training day… helping my son learn to ride his bike‘, postte hij toen trots op Instagram.

Mikken op kwaliteit

Veel minder dan van de toekomst van zijn zoon ligt Sagan wakker van zijn dalende zegecurve in de laatste jaren, en de kritische vragen daarover. ‘Als je wint, ben je geweldig. En als je een mindere periode hebt, dan word je afgeschreven. Ik heb geleerd om me daar niet meer druk om te maken. Je moet het doen met wat het leven brengt’, antwoordt hij dan steevast.

Toen hij in de jongste Giro na zijn derde tweede plaats – twee dagen voor zijn memorabele ritzege in Tortoreto – te gast was in het Rai-programma Processo alla Tappa, zag je zelfs geen spoor van ontgoocheling. Sagan was breedsprakerig, charmant, vrolijk en verklaarde zijn liefde aan Italië, het land waar zijn carrière begon. In vloeiend Italiaans bovendien, de taal waarin de Slovaak veel minder in nietszeggende clichés praat dan in het Engels. Een dag eerder had VRT-journalist Renaat Schotte hem ook gevraagd of hij niet gefrustreerd was na vijftien maanden zonder zege. Waarop Sagan oprecht de wenkbrauwen fronste: ‘Ik gefrustreerd? Waarom?’

In het begin van het jaar 2020, tijdens de ploegvoorstelling van BORA-hansgrohe, had hij dat specifieker toegelicht: ‘Het belangrijkste is dat ik erin slaag om mijn topconditie te bereiken, dan zal ik mijn motivatie behouden. Ik denk niet in termen van resultaten. Als ik grote zeges kan behalen, fantastisch. Indien niet, so be it. ‘ Zijn focus is dan ook veranderd in vergelijking met het begin van zijn carrière. ‘Toen wilde ik elke etappe winnen, nu mik ik veeleer op kwaliteit.’

Aldus de renner die na zijn honderdste triomf (in de GP van Québec 2017) al zei dat hij liever honderd jaar zou worden dan zo’n zegekaap te ronden. Een renner die, als hij niet traint of koerst, ook helemaal niet bezig is met wielrennen. Toen Sagan in mei 2018 gepolst werd naar de olympische mountainbike-ambities van Mathieu van der Poel, tegen wie hij toen nog niet had geracet, antwoordde hij schijnbaar gemeend: ‘Wie is dat?’ En toen een journalist hem in 2019, een week na het plotse pensioen van Marcel Kittel, naar zijn mening vroeg, viel hij ook uit de lucht.

Professionalisme

Die onthechtheid, zijn levensmotto ‘ Why so serious?‘ ook, staat haaks op de zegedrang die Sagan nog altijd bezit, tenminste in de (grote) koersen waar hij zijn zinnen op heeft gezet. Als hij dan verliest, is de ontgoocheling duidelijk merkbaar, zo getuigen ploegmaats. Zoals telkens na wéér een ereplaats in Milaan-Sanremo, waarin de Slovaak al zevenmaal in de top zes eindigde. Of na het WK in Yorkshire 2019, toen hij ervoor koos om Matteo Trentin en Mathieu van der Poel niet te volgen toen zij op goed 30 kilometer van de finish wegreden. Hij kwam met superbenen uiteindelijk te laat, en werd afgescheiden vijfde, als misschien wel de sterkste man in de race.

Sagan slikte de eerste grote teleurstelling vlug door, ook al had hij minutieus toegeleefd naar het WK. Toch zal hij daar nooit echt mee uitpakken, op een ludiek stretchingfilmpje in de fitness na. ‘Ik ken het verschil niet tussen erg hard trainen en trainen zoals ik dat doe’, zei hij daarover in juni 2019 op zijn laconieke manier aan CyclingTips. Zo ontstond de verkeerde perceptie dat de zevenvoudig groenetruiwinnaar vooral teert op zijn talent. Terwijl hij tijdens zijn vele hoogtestages zichzelf wel degelijk afbeult – zeker als zijn coach en ploegmaats hem genoeg uitdagen en hem niet overladen met wattagecijfers.

Veelzeggend daarover was de getuigenis in dit magazine van Sagans persoonlijke kinesiste Sabine De Leeuw uit Nieuwpoort, in het voorjaar van 2019. ‘Peters wil de beste versie van zichzelf zijn. Hij voelt zich verplicht om zijn immense talent volledig te benutten. Genoeg motivatie om na een fietstraining van zes uur, wanneer zijn ploegmaats al op bed liggen, met mij nog anderhalf uur te werken. Of om op een rustdag vroeg op te staan en zijn oefeningen plichtsgetrouw uit te voeren. Hoeveel renners zouden tijdens de voorjaarsklassiekers, naast het fietsen, nog urenlang in de fitness spenderen? Zoals Peter ook nooit ‘smokkelt’ tijdens zijn oefeningen. Hij doet exáct wat ik vraag en is hypergeconcentreerd. Die gedrevenheid wordt steeds groter. Omdat hij beseft dat het moet als hij zijn topniveau wil behouden.’

Ondanks de ergernissen over de vele sponsoropdrachten en de privéperikelen is Sagan door die gedrevenheid dan ook nooit helemaal weggedeemsterd. In 2019 en 2020 won hij weliswaar ‘slechts’ vier keer, maar sprokkelde hij nog 22 tweede of derde plaatsen bijeen. Evengoed was hij in de gietende regen van Yorkshire zelfs een vierde maal wereldkampioen geworden en had dat het beeld van de tanende ster weggespoeld. Dat bevestigde de Slovaak ook begin dit seizoen nog eens: ‘Als ik in 2021 twintig keer win, zullen mensen zeggen: ‘Hij is terug.’ Fout! Ik ben nooit weggeweest. En ben zeker nog niet klaar.’

De renner die – zo werd gefluisterd – na het aflopen van zijn contract bij BORA-hansgrohe eind 2021 misschien zou stoppen, zou volgens Cyclingnews.com zo zelfs nog minstens tot 2024, en zijn 34e, willen koersen. Wat Sagan na de Giro van vorig jaar in La Gazzetta dello Sport al deels bevestigde, op zijn manier: ‘Ik zal renner blijven tot mensen mijn ballen breken door te veel naar mijn plannen te vragen. Mijn hele leven is gebouwd rond het wielrennen. Ik hou er nog altijd van en heb dus nog geen pensioenplannen. Ik zal niet doorgaan tot mijn veertigste, maar van de jaren die me nog resten wil ik genieten. Het einde zien is zelfs meer motiverend dan beangstigend. Als ik op de fiets zit, is het om één reden: ik wil nog grote races winnen.’

Niet meer als showman, maar als trotse papa.