Morgen zal de FIFA de organisatoren bekendmaken van de wereldbekers in 2018 en 2022. Maar de wereldvoetbalbond is in de greep van een van de grootste schandalen ooit in haar geschiedenis.

Geef ons vertrouwen”, verklaarde FIFA-voorzitter Sepp Blatter midden oktober, nadat de Britse krant Sunday Times een rapport had gepubliceerd waaruit bleek dat minstens twee leden van het uitvoerend comité dat het WK toekent, omkoopbaar zijn. Ook vier andere officiële leden leken bereid om in ruil voor geld hun stem te verkopen. Aangezien het dagblad alles filmde – de verslaggevers deden zich voor als lobbyisten die de wereldbeker van 2018 naar de Verenigde Staten wilden halen – werden Amos Adamu (Nigeria) en Reynald Temarii (Tahiti) al snel ontmaskerd. Later volgden ook nog de namen Amadou Diakite (Mali), Slim Aloulou (Tunesië), Ahongalu Fusimalohi (Tonga) en Ismael Bhamjee (Botswana).

De wereldvoetbalbond gaf hen allen een schorsing (van 1 tot 4 jaar) en een geldboete (van 5000 tot 10.000 Zwitserse frank). Een halve maatregel, want eigenlijk was alleen een levenslange uitsluiting de juiste oplossing geweest. Het betekende ook slechts een halve overwinning tegenover de reputatie van corruptie die de FIFA al sinds enige tijd met zich meedraagt. Deze keer werden ze gedwongen om tegenover deze uitermate negatieve publiciteit te reageren en voor een zuivering te zorgen.

Schemerzone

De ethische commissie van de FIFA zette Adamu en Temarii buitenspel na de undercoverreportage, wat maakt dat niet 24 maar wel 22 personen van het uitvoerend comité donderdag bepalen wie de WK’s in 2018 en 2022 mag organiseren. De voorzitter van de commissie, de Zwitserse ex-voetballer Claudio Sulser, had meteen de ernst van de mogelijke fraude door. Vandaar dat er snel werd overgegaan tot een onmiddellijke schorsing, ook al vanwege zijn bekommernis om het imago van de FIFA.

Een sentimentele Blatter vond de valstrik, gespannen door de Sunday Times, van weinig fair play getuigen, maar moest midden november dan toch toegeven dat het de rol van de moedige pers is om dergelijke waarheden te achterhalen. Toch bleef zijn twijfel. Blatter ziet de FIFA graag als een familie, wat echter totaal niet overeenstemt met de werkelijkheid. De wereldvoetbalbond is en blijft een enorm imperium, commer-cieel heel lucratief en het wordt gedomineerd door personen die intern heel weinig gecontrolereerd worden op hun doen en laten.

Sulser beseft als geen ander dat zijn rol heel delicaat is. Wanneer je het totaal van zestien jaar schorsing deelt door zes, dan weet je dat de strafmaat heel licht uitvalt. Het was misschien beter geweest om de maatregelen te laten nemen door een onafhankelijke instantie met bevoegdheid, zoals het Internationaal Arbitragehof (TAS) in Lausanne. We zullen het wel nooit kunnen achterhalen, maar het heeft weinig zin om te twijfelen aan de integriteit en goede bedoelingen van Sulser, die moet omgaan met een van de grootste schandalen in het bestaan van de FIFA.

Ook de gezamenlijke kandidatuur van Portugal en Spanje werd door de Sunday Times aangepakt. Zij maakten melding van een uitwisseling van stemmen met Qatar voor 2022. Maar het idee werd onder de mat geveegd door de FIFA, die meldde dat de ethische commissie de informatie grondig had gecheckt, maar geen afdoende bewijzen had gevonden.

Die ethische commissie, die opgericht werd in 2006, mocht zich overigens niet meer buigen over dingen die gebeurd waren in het verleden, waardoor Jack Warner en Ricardo Teixeira, twee leden van het uitvoerend comité die verwikkeld waren in louche praktijken, uit het vizier bleven. Maar vanaf 2006 is het beleid er een van zero tolerance. De achter de schermen aangegane geheime verstandhoudingen komen voor de FIFA dus bijzonder ongelegen. Jérôme Valcke, secretaris-generaal van de FIFA: “Daarom was de beste beslissing om aan de ethische commissie te vragen een onderzoek op te starten. Zo hebben we toch alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat de stemming in december correct en transparant gebeurt.”

En toch. Bij het toekennen van een wereldbeker en de Olympische Spelen is gesjoemel en gemarchandeer altijd schering en inslag geweest. Dat is ook logisch als je ziet wat het commerciële, sportieve, financiële en politieke belang is van die evenementen. Het zijn allemaal parameters waarmee de leden van het uitvoerend comité van de FIFA of van het Internationaal Olympisch Comité rekening moeten houden. Vaak staat ook hun eigen functie op het spel.

Maar Blatter benadrukt: “In een spel met meer dan een miljard deelnemers kan je nooit garanderen dat iedereen zich gedraagt zoals je zou willen dat ze zich gedragen. Onze maatschappij zit vol demonen, ook in het voetbal. Daarom moeten we vechten voor de fair play.” Hoe kan je spreken van fair play als je niet weet wat toegelaten is en wat niet? Want daar huist misschien wel de ware demon: de schemerzone waarin het gesjoemel kan floreren, is te groot.

De toekomst van Blatter

Het doel van Blatter (74) is vooral om FIFA-voorzitter te blijven en straks aan zijn vierde mandaat te beginnen. Mohamed Bin Hammam en Chung Mong-joon, die geïnteresseerd waren in het postje van de Zwitser, hebben zich inmiddels uit de race teruggetrokken. Je mengen in de strijd om het FIFA-voorzittersschap terwijl je land (Qatar en Zuid-Korea) kandidaat is om het WK te organiseren in 2022, is immers geen goed idee.

Ondertussen neemt de druk op de FIFA en op Blatter wel toe. Ook de politieke wereld begint de wenkbrauwen te fronsen. Op dit moment barst het in Zürich van de politici die een van de negen kandidaturen steunen, maar die zich afvragen welke match ze aan het spelen zijn. En wat de prijs is die ze ervoor zullen betalen.

door john baete & keir radnedge – beelden: reporters

“Onze maatschappij zit vol demonen, ook in het voetbal.”

Sepp Blatter