Donderdag 26/01
Kent u Henk Angenent nog ? Nu het ’s nachts een beetje vriest was zijn naam ons eerder in de week al door het hoofd geschoten, en nu, donderdagavond, al zappend, zien wij hem puur toevallig zesde worden in het Nederlands Kampioenschap schaatsen op natuurijs. Een tochtje van honderd kilometer op de Weissensee in Oostenrijk.
Honderd kilometer, voor een natuurijsschaatser is dat niets. Een sprintje. De doorsnee-Fries of -Groninger bindt er normaal gesproken niet eens de noren voor aan, maar als er een Nederlandse titel op het spel staat, vooruit dan maar. Bij gebrek aan echte winters in de Lage Landen, wordt dat Nederlands Kampioenschap vaak in den vreemde gehouden, ergens hoog in Noorwegen of Zweden, nu dus op een meer in de Oostenrijkse bergen. Henk zesde, zonder trainen zoals hij zelf onderstreepte. De winnaar was topfavoriet en titelgrossier Jan Maarten Heideman.
Henk Angenent is de laatste winnaar van de Elfstedentocht. Negen jaar geleden al. Vier hebben wij er zelf gezien. Of toch min of meer. Reinier Paping, in de afgrijselijke helletocht van 1963, herinneren wij ons nog vaag als een curiosum in het Gesproken Dagblad van acht uur. En veel scherper uit allerlei televisiekwissen tot diep in de jaren tachtig. ‘Hoe heette de laatste winnaar van de Elfstedentocht ? Reinier Paping !’ Dat hoorde je op de Nederlandse buis elke week minstens één keer. En nóg waren er mensen die het niet wisten. Koningin Juliana was er in 1963 ook bij, zij het niet als deelneemster, iets wat kroonprins Willem-Alexander drieëntwintig jaar later wel zou doen.
In 1985 was de tocht al rechtstreeks op teevee. Een prachtig spektakel. Een schaatsmarathon, dat is een wielerklassieker zonder fietsen. En zonder Michel Wuyts. Hopelijk toch. Zo heeft iedereen de dubbele zegetocht van Evert van Benthem, de boerenzoon uit Sint Jansklooster, kunnen volgen in 1985 en 1986. En op 4 januari 1997 de triomf van Henk Angenent uit Alphen aan de Rijn.
Sindsdien is er geen Elfstedentocht meer geweest, en mogelijk komt er nooit meer een, tenminste als de onheilstijdingen over de opwarming van de aarde kloppen. Maar met die onheilstijdingen moet men dezer dagen voorzichtig omspringen : vooral niet gaan verkondigen in Moskou of Berlijn, waar ze vorige week min dertig graden mochten noteren. De mensen vroren dood in hun bed.
Vrijdag 27/01
Vroeger mochten we in het NOS-Journaal rond deze tijd van het jaar steevast ingenieur Sipkema verwachten. Die had dan net overlegd met ijsmeester Kroes, die op zijn beurt persoonlijk contact had gehad met de 22 rayonhoofden. Mannen die elke dag drie keer plat op hun buik op een bevroren Friese vaart gingen liggen, om met een speciale scherpe peiler de dikte van het ijs te meten. Helaas waren uit Workum en Bolsward verontrustende berichten gekomen : dertien centimeter slechts, in plaats van de vereiste vijftien. En dat op te veel plaatsen, zodat ijstransplantatie geen uitweg bood. Bovendien had het rayonhoofd uit Bartlehiem tot zijn spijt moeten melden dat er op te veel plaatsen gekluund moest worden.
Ingenieur Jan Sipkema, een man die boven alle druk verheven stond, nam dan de harde maar correcte beslissing : geen tocht ! Hij kon het beroemde ‘It sil heve !’, een soort ‘Habemus papam !’ voor schaatsfanaten, niet uitspreken. Het volgende jaar misschien.
En teleurgesteld moesten dan de honderddzuizend leden van de Friesche Elfstedenvereniging hun levensdoel om de Tocht der Tochten uit te rijden, en zo het beroemde Elfstedenkruis te verwerven, weer opbergen.
IJsmeester Kroes is ondertussen zelf voorzitter geworden, nadat ingenieur Sipkema de limietleeftijd van zeventig jaar had overschreden. En wij lezen in de berichten van de vereniging dat Wiebe Wieling, uit Hurdergaryp, vorige maand in het bestuur is opgenomen, om op termijn Johan Kroes zelf als voorzitter te vervangen. De tijd vliegt, ook in Friesland.
De moed niet opgeven, mensen, het schijnt dat het in februari de cadmium uit de grond gaat vriezen. Henk Angenent is er in elk geval klaar voor. Zonder training zesde, dat is een dreun in het gelaat van alle anderen.
Koen Meulenaere
