De clash tussen trainers Pep Guardiola en José Mourinho neemt in Engeland epische proporties aan. Volgende week woensdag komen ze elkaar weer tegen in de League Cup.
Enkele weken geleden gaf Pep Guardiola de indruk dat zijn maag nog wat aan het Engelse voetbal moest wennen. De Spaanse toptrainer coachte tijdens het duel van Manchester City bij stadsrivaal United zijn team van aan de zijlijn op een bepaald moment duidelijk met volle mond. Blijkbaar had het ongebruikelijke werkuur hem een hongertje gegeven. De aftrap gebeurde dan ook om halfeen ’s middags, plaatselijke tijd.
Zijn ploeg won die ‘lunchtijdderby’ overtuigend met 1-2 en men mag gerust zeggen dat Guardiola en Engeland elkaar sindsdien hebben leren waarderen. De spelers prijzen de nauwgezetheid van de trainersstaf en het publiek bejubelt de beste seizoenstart van City sinds de tijd dat koningin Victoria nog op de troon zat: elf officiële wedstrijden, tien overwinningen.
De man in maatpak brengt een revolutie teweeg in de Engelse voetbalcultuur. Guardiola wijzigde de normen in de heimat van het voetbalspel, zo klonk het in The Telegraph. In de Premier League moet iedereen nu harder werken, aan nieuwe normen voldoen, nog fitter zijn. En The Times beval Guardiola aan als spreker aan het nationale voetbalcentrum St. George’s Park, zodat Britse trainers iets konden oppikken van zijn ‘cerebrale benadering’ van de sport. Waarmee bedoeld werd dat Guardiola het spel op een verstandelijke manier aanpakt, meer vanuit het brein.
De fans van City hebben de nochtans niet zo knuffelbare man al snel in het hart gesloten, inniger dan de supporters van Bayern München na drie jaar en drie landstitels. Ze wijdden zelfs een lied aan hem, op de tonen van Glad All Over, een jaren-60-hit van de Dave Clark Five. In plaats van ‘I’mFeelingGlad All Over‘ zingen ze: ‘Cause We Got Guardiola‘. Het past in het ritme van het nummer, al is het eerder een niet-cerebrale benadering.
COMBINATIES OP MUZIEK
Eigenlijk moest de universiteitsstad en centrum van de popcultuur Manchester het toneel van een tweekamp worden: Guardiola (45) bij City tegen zijn oude rivaal José Mourinho (53) bij United. Het beloofde een duel te worden tussen twee obsessieve persoonlijkheden, een clash tussen twee opponenten met een gemeenschappelijk verleden in de Primera División als het grootst mogelijke drama van het seizoen. Een ‘strijd om Manchester’ tussen de bestbetaalde trainers en de duurste ploegen ter wereld.
Ooit waren ze bij wijze van spreken broers, die bij FC Barcelona als speler Pep en assistent-coach José vier jaar lang harmonieus samenwerkten. Nu worden ze verondersteld om elkaar als Kaïn en Abel de kop in te slaan. Zo hoopten het alleszins de boulevardbladen.
Maar de strijd lijkt al beslist. Sneller dan verwacht hebben de Sky Blues de bovenhand genomen en Mourinho in de schaduw gezet. De ‘nieuwe rijken’ van City spelen mooier en gestroomlijnder voetbal, hun coach houdt de teugels strakker. Vergeleken met zijn strapatsen langs de velden van de Bundesliga doceert Guardiola nu met veel geduld, bijna met een laisser-faire. Zijn persconferenties, die in München quasi onverstaanbaar waren, zijn in Manchester onderhoudend. Wanneer hij in het auditorium van het trainingscentrum ironisch zijn ‘briljant publiek’ toespreekt, voelen de journalisten zich bevoorrecht. Wanneer zijn pendant Mourinho, die men in Engeland al kent van twee periodes bij Chelsea, vanuit zijn bureaustoel wat venijnig zijn ‘vrienden van de pers’ begroet, voelen de reporters zich belachelijk gemaakt.
Zowat 400 miljoen euro gaven beide clubs afgelopen zomer samen uit aan nieuwe spelers. United, dat onlangs een recordomzet van 600 miljoen euro bekendmaakte, investeerde vooral in namen en spierkracht, City in voetbalintelligentie.
Guardiola’s team draait rond onze landgenoot Kevin De Bruyne, die goed omringd wordt door de voormalige Dortmunder Ilkay Gündogan en verdedigers met een goede pass in de voet. Het team betovert door een erg hoog tempo, precisie en doeltreffendheid. Het filmpje van een goal op Swansea, met één vloeiende reeks combinaties van de keeper tot de afwerker, werd op de homepage van de club op muziek gezet.
De Red Devils van José Mourinho werden door de aankoop van patsers als Zlatan Ibrahimovic en Paul Pogba (met 105 miljoen euro de duurste speler in de geschiedenis) een stuk glamoureuzer. Maar de ploeg liet vaak stop-and-go-voetbal zien. De tweets van de vedetten overheersen de berichtgeving. Een fan die Pogba’s kapsel probeerde te imiteren twitterde dat hij bonje had gekregen met zijn vriendin. Pogba antwoordde: ‘Ruil je vriendin, behoud je kapsel.’
Een paar schermutselingen tussen beide trainers waren goed geweest voor het entertainment, maar beide opponenten wisselden alleen wat formele hoffelijkheden uit. Voor de derby van Manchester kreeg Mourinho een hand van Guardiola en hij legde dan met een duivelse grijns zijn arm om de schouder van de Catalaan.
Mourinho speelt graag met zijn tegenstanders. Men heeft niet noodzakelijk vijanden nodig om het beste van zichzelf te kunnen geven, zo merkte hij eens op, ‘maar het helpt wel enorm’.
In Spanje dreef Mourinho als trainer van Real Madrid zijn Barçacollega Guardiola meermaals tot razernij – tot die laatste zich in 2012 terugtrok voor een sabbatical. De Catalaan nam de vete persoonlijk, zo meent Guardiolabiograaf Guillem Balagué, ’terwijl het voor Mourinho een deel van zijn job is’.
DE WROK VAN MOURINHO
Het oude verhaal van de twee antipoden werd in Engeland steeds opnieuw verteld toen beiden in Manchester aan de slag gingen. Mourinho, een sportleraar van goeden huize, komt in 1996 naar Barcelona. Aanvankelijk is hij de tolk van de Engelse coach Bobby Robson en vervolgens diens assistent. Hij heeft een goede band met middenvelder Pep Guardiola, de leider van de Catalanen binnen de ploeg. Na winst van de Europabeker voor Bekerwinnaars in 1997 in Rotterdam huppelen beiden arm in arm over het veld, als twee vrienden.
Elf jaar later komt het tot de breuk. Mourinho, die ondertussen de Champions League won met FC Porto en twee keer Engels kampioen werd met Chelsea, dient aan de hand van een PowerPointpresentatie zijn kandidatuur in als opvolger van Frank Rijkaard bij FC Barcelona. Maar de verantwoordelijken kiezen voor de coach van het B-elftal, de ambitieuze Pep Guardiola.
Mourinhokenners zien in die afwijzing de oorsprong van de vijandschap tussen beide mannen. Het feit dat de Portugees voortaan voortdurend in de clinch gaat met Barcelona, zou voortkomen uit wrok.
Waar Barça creatief wil zijn en de bal wil hebben, wijst Mourinho, meester van de ontmanteling en de afbraak, langdurig balbezit af. Terwijl Barcelona fatsoen wil uitstralen, gedraagt Mourinho zich als een boerse pummel – schaamteloos tegen de scheidsrechters en vilein tegenover zijn collega’s. Hij veronderstelt dat Guardiola niet van voetbal geniet, want ‘als je ervan geniet, dan valt je haar niet uit, en kijk naar de kletskop van Guardiola.’
Een auteur van het Engelse voetbaltijdschrift The Blizzard vergeleek Mourinho met de Satanfiguur uit het epische gedicht Paradise Lost (1667) van John Milton. Verdreven uit de Hof van Eden probeert Satan wraak te nemen op God door de mensen te verleiden zodat ze hun onschuld verliezen. Zo probeert Mourinho de Catalanen zover te krijgen dat ze zich niet meer gedragen zoals het bij Barça past. In hun eigen stadion Camp Nou rent hij als coach van Inter na de zege in de halve finale van de Champions League triomferend de lijn af, met de wijsvingers in de lucht – tot iemand de sproeiers aanzet. Ook Guardiola laat zijn goede manieren varen wanneer hij Mourinho in 2011 de ‘vervloekte chef’ van de perszalen noemt, omdat die daar als coach van Real met zijn provocatie de gespreksthema’s bepaalt.
TWEE PICASSO’S
De situatie vandaag? Guardiola geeft, na een stresserende tijd in München met drie gemiste CL-finales, een voor zijn doen heel ontspannen indruk. Mourinho daarentegen, ligt alweer overhoop met alles en iedereen, maar dat maakt hem gevaarlijk. De Lord of Chaos, zoals de media hem reeds als Chelseacoach noemden, gedijt doorgaans het best in zo’n klimaat.
Onlangs werd in een nieuw boek onthuld dat hij Wayne Rooney, zijn huidige kapitein, ooit ‘een dik manneke’ genoemd heeft. Mourinho klaagt over ‘een wereld vol Einsteins’, waarmee hij de wijsneuzen van de pers bedoelt, die over de naar verluidt slechte sfeer in de kleedkamer van United berichtten.
In beter tijden had hij altijd zijn ploeg achter zich. Hij verstond ‘de kunst om in de ziel van de spelers te kijken’, vertelde Didier Drogba. Maar dit keer wees de voormalige people manager na een week met drie nederlagen de schuldigen aan en bekritiseerde hij openlijk nieuwkomer Henrich Mchitarjan en verdediger Luke Shaw. Dat viel helemaal niet goed in het team.
Die Einsteins willen zijn zestienjarige trainerscarrière en de hele geschiedenis van United uitwissen, zo zei de zelfbenoemde Special One met slecht gespeelde treurnis in zijn blik. Het is hem vaak gelukt om zijn ploeg op die manier te motiveren, de spelers plooiden zich dan dubbel om het samen met hem tegen die zogezegde boze krachten op te nemen. Bij de 4-1 tegen kampioen Leicester City liet zijn ploeg in elk geval toch al één helft lang meer zien dan uitmuntend kopspel.
Bovendien begon het allemaal goed voor Mourinho in Manchester. Op het trainingscentrum liet hij de bewakingscamera’s weghalen die zijn onpopulaire voorganger Louis van Gaal had laten installeren. Op de vlucht naar China, voor een exhibitietournee, verliet hij demonstratief zijn plaats in businessclass om bij zijn medewerkers te gaan zitten, die economyclass vlogen. Om te slapen legde hij zich in het gangpad van de Airbus A300.
Hij stuurde jongeren die door zijn voorganger waren opgeroepen weer weg en geruisloos serveerde hij de blessuregevoelige Bastian Schweinsteiger af. Alleen in Duitsland was daarover enige verontwaardiging te horen.
Mourinho betrok in Manchester een kamer in het voorname Lowry Hotel. Guardiola huurde nog geen kilometer verderop een appartement. De show kon beginnen. Pep versus José. ‘Twee Picasso’s in hetzelfde tijdperk’, zo omschreef de Italiaanse ex-toptrainer Arrigo Sacchi het feit dat ze op hetzelfde moment hun kunsten bedrijven.
Maar er kan er slechts één zijn. Sinds de derby geeft Mourinho een aangeslagen indruk, de wallen onder zijn ogen vallen op. De legendarische Alex Ferguson, die nu bij Manchester United een bestuursfunctie bekleedt, wachtte Guardiola meteen na de match op om hem te feliciteren met de zege. Ze leken het goed met elkaar te kunnen vinden. Uit de blik van Ferguson sprak bewondering voor de Catalaan. Die ontmoeting – ze leek wel geënsceneerd voor de aanwezige reporters – maakte de nederlaag van Mourinho compleet.
Ferguson was 27 jaar lang bij Manchester de manager, zoals men over het Kanaal de hoofdtrainer noemt, en voor zijn opvolging had hij aan Guardiola gedacht. Hij ging de ex-coach van Barcelona opzoeken tijdens diens sabbatical in New York. Maar zijn erfgenaam ging er niet op in, hij had zijn woord al gegeven aan Bayern München.
KUS IN DE NEK
Vier jaar later is de Spanjaard de gevierde coach in de Premier League. En Mourinho ziet er weer even grimmig en vermoeid uit als vorig seizoen, toen zijn tweede Londense periode met een pijnlijke sisser afliep. Na zestien speeldagen stond hij met Chelsea op plaats zestien en was het voor hem over en out. The Guardian noemde het zijn ‘supernovafase’ ter vergelijking met de exploderende ster.
Mourinho, zo werd gefluisterd, kreeg de job bij United maar omdat Guardiola in de stad was neergestreken. Alsof zijn waarde steeg door hem te koppelen aan Guardiola. Alsof een of andere scenarist het zo bedacht had.
De échte Special One is, volgens het oordeel van voormalig Unitedspeler Roy Keane, de Spanjaard. In Engeland vinden ze alles aan Guardiola bijzonder. Hij schakelde een voedingsspecialist in. Hij stuurde spelers met overgewicht weg van de training van de A-kern. Hij belde tijdens het EK met Raheem Sterling om hem op te monteren toen het Engelse publiek hem als de flop van het toernooi bestempelde.
Langs het veld neemt Guardiola de map met tactische richtlijnen uit de handen van de hulptrainer om aan een achttienjarige verdediger die zal invallen te tonen waar hij moet lopen. Een negentienjarige Spanjaard geeft hij een kus in de nek.
Wanneer het team van Guardiola traint, wordt de grasmat voortdurend nat gemaakt. Naast Guardiola zijn dertien verzorgers ter plekke. Er wordt getraind in kleine groepjes, in de meeste is de voertaal Spaans.
In München was het vermeende overtal aan Spaans personeel een probleem. In Manchester, waar de betreden paden verlaten worden, is dat geen thema. Grote baas Ferran Soriano en sportdirecteur Txiki Begiristain waren al bij Barcelona de pleitbezorgers van Guardiola, toen de club zich uitsprak tegen Mourinho.
Ook de nieuwe teamarts van City komt uit Catalonië. De twee Belgen, Kevin De Bruyne en Vincent Kompany, worden voor de behandeling van hun spierblessures naar een vertrouweling van Guardiola in Barcelona gestuurd.
De trainer heeft alle macht in handen. Toen hij de Ivoriaan Yaya Touré, een monument in de club, geen plaats gaf in de kern voor de Champions League, wond alleen de Oekraiense makelaar van de speler zich daarover op. En toen hij Joe Hart, de nationale keeper van Engeland, van onder de lat weghaalde, zongen de supporters weemoedige liederen, maar tot echt protest kwam het niet.
Ondertussen ziet iedereen dat de Chileen Claudio Bravo van FC Barcelona als doelman de opbouw van het spel versnelt. Hij is een extra aanspeelpunt, zoals Manuel Neuer bij Bayern, iets wat men voordien niet kende over het Kanaal. De keeper aan het passenspel laten deelnemen heeft ook een psychologisch effect. Elkeen voelt zich een deel van het geheel. De acteurs functioneren als één organisme, zoals muzikanten die bij jazzimprovisaties samenspelen zonder partituur, louter dankzij het aanvoelen van elkaar.
Ondertussen draaien de voetbaldebatten in Engeland rond termen als ‘collectieve intelligentie’ en ‘free jazz’.
DE EERSTE SLOK
Viermaal per week geeft Guardiola tekst en uitleg in de perszalen, waar de airco te hevig staat. Hij hoest al weken, zijn stem wordt heser. Microfoons bengelen aan het plafond, in een pullover van een Italiaans modemerk spreekt de trainer geduldig over zijn demonen die hem achtervolgen. Hoogstens één à twee uur na een wedstrijd staat hij zichzelf toe tevreden te zijn. ‘De dag daarop maak ik me alweer zorgen over wat er in de volgende wedstrijd kan gebeuren. Elke ploeg kan je verslaan, dat voel ik.’
Guardiola is gedreven, dat staat buiten kijf. ‘Wat een gelul’, ontvalt hem opeens, wanneer hem gevraagd wordt of hij dit seizoen alle vier de trofeeën zal winnen.
Een week na de derbyzege verklaarde Guardiola dat van alle tegenstanders in de Premier League FC Bournemouth de sterkste was geweest. Dat werd als een kleine steek naar de ambitieuze buren beschouwd.
Volgende week treffen beide teams elkaar al opnieuw, dit keer in de League Cup. Misschien kraken de beide rivalen dan achteraf in de trainerskamer samen een fles wijn, een oude traditie wanneer United gastheer is, ingevoerd door Alex Ferguson. In dat geval, zo schreef een grapjas op de website van The Independent, zal Guardiola er zeker op letten dat Mourinho de eerste slok neemt.
DOOR JÖRG KRAMER – FOTO’S BELGAIMAGE
United investeerde afgelopen zomer vooral in namen en spierkracht, City in voetbalintelligentie.
Mourinho, zo werd gefluisterd, kreeg de job bij United maar omdat Guardiola in de stad was neergestreken. Alsof zijn waarde steeg door hem te koppelen aan Guardiola.
