De transferwaanzin is weer begonnen. Een van de grote winnaars tijdens elke mercato is Mino Raiola (49), die zich 25 jaar geleden vanuit de bestuurskamer van HFC Haarlem lanceerde naar de top van de transferindustrie.
Bij de KNVB staan 209 zaakwaarnemers ingeschreven. Een nieuw nationaal record. Samen met de vakvereniging voor makelaars werkt de Nederlandse bond aan een keurmerk om bonafide makelaars te onderscheiden van malafide. Eén man gaat daar zeker niet aan meewerken. De markante solist Mino Raiola. De Nederlandse Napolitaan die zo lijkt weggelopen van de set van The Sopranos. Geboren in Italië, opgegroeid in Haarlem, woonachtig in Monaco. Van handige tolk uitgegroeid tot gevreesde makelaar. Kind aan huis bij AC Milan. Hofleverancier van voetballers aan Manchester United. Hij is miljonair, zijn klanten zijn miljonair. Aanvankelijk werd Carmine, beter bekend als Mino, nog met argwaan bekeken. Praatjesmaker, cowboy. Iemand die The Godfather als zijn favoriete film noemt en het bijbehorende vocabulaire aardig beheerst.
Hoe dan ook: Mino Raiola, vaak wat slordig gekleed in spijkerbroek en oversized hemd, en dikwijls gekarakteriseerd als voormalige pizzabakker, brak met zijn kroonjuweel Paul Pogba wel een wereldrecord. Met de astronomische afkoopsom van 105 miljoen euro onderhandelde de Haarlemmer Gareth Bale uit de recordboeken. Pogba trakteert tegenwoordig oud-collega’s op Rolexen, Raiola die aan die transfer zo’n slordige 27 miljoen euro verdiend zou hebben, zet gewapend met een arsenaal smartphones vanuit zijn belastingvrije uitvalsbasis de volgende transfers in de steigers. Hij schroomt daarbij niet om iedereen die aan zijn spelers komt, keihard af te serveren. Hij typeerde zichzelf ooit als een stofzuigerverkoper die bestuurders hun ballen eraf draait tot ze ja zeggen. Emotioneel, opvliegend, noemt hij zichzelf. Zijn soms onconventionele methodes zijn uitermate succesvol. Het Amerikaanse zakenblad Forbes positioneert zijn éénmansdestructiebedrijf als vijfde op de mondiale ranglijst van gefortuneerde voetbalmanagementbureaus. Een kwarteeuw na zijn entree op de markt wordt de horecazoon alom gerekend tot de invloedrijkste makelaars ter wereld.
INTERMEZZO
Hoe hij zo succesvol is geworden? ‘Gewoon, door keihard te werken.’ Al op school valt hij op, wanneer de achttienjarige zijn bolide keurig naast die van de docenten parkeert. In de avonduren fungeert hij als afwasser, kelner en schoonmaker (nee, hij bakte geen pizza’s) in het Italiaanse restaurant dat zijn ouders exploiteren aan een van de centrale Haarlemse singels. Raiola regelt ook de administratie en realiseert zich zodoende op een avond dat een slordig geklede man uitgerekend de duurste fles wijn bestelt. Raiola kijkt wat verbaasd naar het sjofele type, senior tikt hem op de vingers. De latere multimiljonair, die in hawaïshort bij contractonderhandelingen met Juventus zal aanschuiven, krijgt de opdracht om nooit af te gaan op het uiterlijk en de exclusieve Sassicaia gewoon te ontkurken.
Wanneer een klant op een dag klaagt over onbetrouwbare Italianen die afspraken niet nakomen en te laat leveren, gaat Raiola voor 50 euro mee naar Italië om het probleem op te lossen. Het werk als intermediair gaat hem goed af en in 1987 lanceert hij als rechtenstudent zijn eerste bedrijf, genaamd Intermezzo. Het arbeidsethos van een horecaman, een goed stel hersens en een flinke portie lef blijken een gouden combinatie. Zoals veel makelaars rolt hij eind jaren tachtig, begin jaren negentig per toeval het voetbal in, als kritisch lid van de businessclub van HFC Haarlem, waar hij uitlegt hoe de club bestuurd zou moeten worden. Na een bestuurscrisis vragen ze die bluffer die het altijd zo goed weet het zelf eens te proberen. Raiola is dan 23 jaar. Bij Haarlem is geen geld. Raiola ziet een gat in de markt wanneer een buitenlandse club HFC zou overnemen. Die zou dan een opleidingscentrum hebben, een filiaal van waaruit de beste talenten goedkoop kunnen doorstromen.
Mino Raiola benadert met dit idee SSC Napoli, zijn favoriete vereniging waar dan nog Diego Maradona speelt. Hoe het contact ontstaat? ‘Gewoon bellen. Ondernemen.’ Met een half miljoen euro sponsorgeld kan hij talenten aantrekken, die dan kunnen rijpen in de fonkelnieuwe dependance genaamd Haarlem. De Italianen monsteren de kleine Nederlander. ‘Wie zou jij kopen?’ Raiola noemt een speler uit Ajax 2: Dennis Bergkamp. Raiola krijgt groen licht en belt de zaakwaarnemer van Bergkamp, een zekere Rob Jansen. Een gebekte vakbondsman uit Den Haag die bij de Nederlands spelersvakbond VVCS furore maakt als contractbegeleider. Uiteindelijk ketst de deal af na een cocaïneschandaal bij Napoli, maar zijn entree op de spelersmarkt heeft hij gemaakt. Jansen: ‘Raiola beschikte over een zekere charme en bleek een harde werker. Een man met veel energie, aan wie je zag dat hij de potentie had om verder te komen.’
Met de zeventalige Raiola is er bij de spelersvakbond plotseling iemand in huis die de Italiaanse markt kent en hand-en-spandiensten kan verlenen als tolk. Iemand die kind aan huis is bij Napoli, waar Raiola kennismaakt met alle mensen die wat voorstellen in het Italiaanse voetbal. Andersom nodigt hij zijn nieuwe netwerk uit in de Eredivisie. Na de succesvolle transfers van Ruud Gullit, Frank Rijkaard en Marco van Basten naar Milaan neemt de vraag naar Hollandse Nieuwe bepaalt niet af.
De overgang van Bryan Roy naar de Serie A, in 1992, wordt over het algemeen beschreven als de eerste transfer van Raiola. Aanvankelijk lijkt het Fiorentina te worden. Na de geboorte van zijn zoon overhandigt de voorzitter twee foto’s aan zijn vrouw: ‘Welke Bryan wil je?’ De net bevallen dame vindt dat Roy een leuker koppie heeft dan Laudrup. Raiola baalt als een stekker wanneer Louis van Gaal zijn veto uitspreekt, maar drie maanden later verkast Roy alsnog naar Italië. Foggia betaalt 1,5 miljoen euro en Raiola is prompt niet meer van zijn zijde te slaan. Kleedkamer, dug-out: hij is er. Auto, huis, financiën: hij regelt het. Raiola rijdt in zijn Lancia op en neer en helpt Roy onder meer met het schilderen van zijn huis.
Langzaam dringt hij door tot de inner circle van topvoetballers. In 1993 gaat Dennis Bergkamp naar Internazionale, hij zegt in het Nederlandse blad Nieuwe Revu: ‘We hebben nu een tolk, Mino Raiola, hij heeft een pizzeria in Haarlem. Nu is hij een tijdje in Milaan om ons wegwijs te maken.’
Het valt medewerkers van de VVCS op dat hij als tolk moeilijk in toom te houden is, omdat hij vertalingen direct laat vergezellen door zijn meningen. Lang houdt de eigenzinnige Raiola het dan ook niet vol in een dienende rol bij de vakbond.
PERSONA NON GRATA
De breuk met de Nederlandse spelersvakbond is de opmaat naar een ongekende successtory. Vooral dankzij een samenwerking met de Tsjechische oud-sterspeler Zdenek Nehoda, met wie hij Pavel Nedved voor miljoenen naar Lazio transfereert, komt hij echt op de kaart te staan. Op 26 februari 1997 haalt hij het makelaarsdiploma af op het bondsbureau. Logisch volgens hemzelf. ‘Dit is een roeping.’ Een astroloog die zijn ouders ooit lieten aanrukken, had al voorspeld wat hij later zou gaan doen. Mensen helpen. ‘Mijn ouders hoopten op een beroep als dokter, maar dit komt aardig in de buurt.’
In bestuurskamers gaat het over die onaangepaste blaaskaak met zijn gepeperde facturen. Klein, charmant, rijk en keihard waar nodig. Maar ook is er bewondering voor de consequente wijze waarop hij voor spelers opkomt. Dat vandaag de dag de voorzitter van Napoli hem ‘a pain in the ass‘ noemt en Alex Ferguson hem omschrijft als ‘een van de twee agenten die ik niet mag’, beschouwt Raiola alleen maar als complimenten. Met zijn straatvechtershouding is hij altijd de tegenhanger geweest van iemand als Jorge Mendes, die met zijn tandpastaglimlach en perfect gesneden maatpak de etiquette van de viplounges hoog in het vaandel heeft staan.
De ambitieuze braniemakelaar blijkt geen man van concessies. Nota bene FC Barcelona bombardeert hem eens kortstondig tot persona non grata wanneer hij Zlatan probeert weg te transfereren. Opvallend, zo reageert Raiola koeltjes, voor de socio-club die in het Franco-tijdperk heeft gevochten voor de vrijheid van meningsuiting… Een recht dat Raiola ten volle benut als man van de splijtende quote. Of het nu gaat om Michel Platini. ‘Loop naar de hel.’ Of het nu gaat om Pep Guardiola. ‘Hij zou naar een psychiatrisch ziekenhuis moeten gaan.’
PORSCHE
Het straattaalimago van Raiola fungeert voor zijn doelgroep als een doeltreffend visitekaartje. Zijn keiharde attaques maken indruk op spelers. Een cowboystijl volgens zijn opposanten, maar herkenbaar voor straatjongens als Zlatan. De twee ontmoeten elkaar voor het eerst nadat Raiola via zijn cliënt Maxwell heeft laten weten: ‘Tell Zlatan to go fuck himself.’
Even later treffen ze elkaar in een Amsterdams vijfsterrenhotel waar Zlatan zijn Porsche voor de deur parkeert en de omgeving monstert, op zoek naar een gladde zakenman in een zijden pak. Tot Zlatans verbijstering blijkt het niet te gaan om een Armaniboy met gouden horloge, maar eerder om een extreem eetlustige pastakok die een Nikeshirt om zijn buik heeft gedrapeerd. Raiola maakt vooral indruk met de wijze waarop hij een enorme sushiboot aanvliegt, maar het klikt tussen de twee. Noodzakelijk voor Raiola, die al eens brak met cashcow Rivaldo omdat hij totaal niets met hem had. Zlatan adviseert hij om zijn sportbolide voortaan thuis te laten en eerst eens te gaan presteren, samen groeien ze vervolgens uit tot net zo’n succesvolle tandem als Jorge Mendes en Cristiano Ronaldo. Zlatan wordt de katalysator van het Raiola-imperium. De makelaar begeleidt hem naar acht nieuwe clubs, die samen meer dan 150 miljoen euro aan afkoopsommen voor hem neertellen. De Zweed wordt twaalf keer landskampioen, is een van de bestbetaalde spelers ter wereld en verzamelt een indrukwekkend wagenpark met in zijn collectie onder meer Ferrari, Lamborghini en Maserati.
TOTAL LOSS
Waarom is Raiola zo succesvol? Het onderzoeksbureau CIES Football Observatory uit Zwitserland schat in 2012 de inkomsten van makelaars in Europa op 400 miljoen euro per jaar. Eerste staat voormalig videotheekeigenaar Mendes, met als pronkstukken Ronaldo en Mourinho, op de zesde plaats zien we Raiola. Volgens de onderzoekers dankzij handige communicatieve vaardigheden. Hij heeft een goed netwerk en babbelt vlot in een stuk of zeven talen. Geen kwestie van intelligentie, maar gewoon van jongs af aan goed voorbereiden, zei hij ooit. ‘Te beginnen met Disneyfilms.’
Raiola omhelst en kust zich een weg naar de bestuurskamers, waar hij in staat is iedereen te doen geloven dat hij louter Ferrari’s verkoopt waarvan soms alleen nog even de lekke band hoeft te worden vervangen. Pogba is als een schilderij van Salvador Dalí, Zlatan zorgt ervoor dat Parijzenaars ook nog wat anders te bewonderen hebben dan de Mona Lisa. Snelle slogans die hij kennelijk ook waarmaakt, want je wordt natuurlijk niet zomaar hofleverancier van Manchester United (Zlatan, Pogba, Mkhitaryan, Romero). Je kan nog wel één keer met geluk een speler verkopen, maar natuurlijk niet 25 jaar lang.
Een aantal warme contacten zijn de levensbronnen van zijn imperium. Clubs zijn na het Bosmanarrest onvoldoende in staat hun eigen netwerken samen te stellen, maar willen wel altijd nieuwe aankopen. Raiola is een van de sleutelmannen die in dat gat in de markt zijn gesprongen. Zo wordt een groot deel van de selectie van AC Milan begeleid door een paar machtige agenten, onder wie Raiola, die nauwe banden heeft met vicevoorzitter Galliani.
AC Milan blijkt prima smeerolie om de transfermotor draaiende te houden. Zlatan wordt in 2010 gehuurd door Milan, in 2011 gekocht door Milan en in 2012 verkocht door Milan. Eenzelfde route bewandelt Balotelli, het enfant terrible dat volgens Raiola met de mentaliteit van Zlatan al vijf gouden ballen had kunnen winnen. Zelfs na het total loss rijden van zijn Bentley kan Raiola niet boos worden op Balotelli. Waarom zou hij ook. Hij leverde al 70 miljoen aan transfersommen op.
Al in de jaren negentig vraagt Udinese hem te helpen bij transfers. Met de verkoop van Amoroso aan Parma (45 miljoen) en Fiore aan Lazio (34 miljoen) breekt hij direct verkooprecords. En dat allemaal zonder echt verstand te hebben van voetbal. Geen probleem volgens Raiola. ‘Moet je kok zijn om een restaurant te openen?’
Tegenwoordig begeleidt hij geen spelers meer, maar bezit hij ze. De onderzoekers constateren dat de energieke Nederlander – die ook nog tijd vindt om een huwelijk te onderhouden en twee zonen te produceren – zijn macht alleen maar aan het uitbreiden is. Zo is hij net als Juan Figer, Pino Zahavi en Jorge Mendes betrokken bij het opkopen van spelerspaspoorten, wat bij een transfer vele malen lucratiever is dan een paar procent commissie over het salaris. Alsof ze de managementmodus spelen van een voetbalgame, schuiven deze mannen met hun poppetjes tussen clubs. Raiola opperde al eens dat hij AC Milan misschien maar gewoon eens moet kopen.
Vaak werkt hij op bluf. Volgens hemzelf komt zijn kruistocht tegen iconen en voetbalinstituten, die toch als een rode draad door zijn carrière loopt, voort uit een rechtvaardigheidsgevoel. Toen hem laatst werd gevraagd of hij soms een socialist was, noemde hij zichzelf een superkapitalist. ‘Ik wil niet dat iedereen arm is, maar rijk.’
JUNGLE
Over Raiola kun je een boek schrijven. Collega-makelaars definiëren hem als de leeuw van de jungle die hen verslindt als een transfer aanstaande is. Begeleiding door Raiola is tegenwoordig een statussymbool, net als de nieuwste smartphone of sportbolide. Per seizoen wijst hij naar eigen zeggen een stuk of 200 spelers af, die vooral naar een nieuwe club gebracht willen worden. ‘Ik ben geen taxibedrijf.’
In al die jaren begint alleen de Franse makelaar van Blaise Matuidi (PSG) een rechtszaak omdat een speler overliep naar Raiola. Er werd geschikt. Als spelers vertrekken, moeten hun makelaars volgens de Nederlandse Italiaan vooral bij zichzelf te rade gaan.
Zelf heeft Raiola nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij geen telefonist is die belt om te vragen hoe spelers hebben geslapen. Aan voetballers die klagen dat er te weinig contact is, heeft hij een broertje dood.
Niet te ontkennen valt inderdaad dat hij uitblinkt in zijn vak. ‘Geld heeft me nooit wat gedaan’, zei Raiola, al wordt hij al eens gekscherend Money Raiola genoemd. Niet elke makelaar haalt Forbes. Volgens het Amerikaanse zakenblad bestiert hij met bijeen verzamelde commissies van 35,6 miljoen dollar nu het vijfde voetbalmanagementbureau ter wereld.
Raiola is inmiddels allang verhuisd naar de Franse Rivièra, waar hij onvermoeibaar doorgaat met het sluiten van miljoenendeals in spijkerbroek. Hoeveel spelers hij begeleidt, weet niemand precies. Volgens Forbes zijn het er 51. Zelf noemde hij eens het getal 200. Maar of dat, net als zijn opmerking dat hij ooit speelde in Oranje U17, een grapje of dikdoenerij is, valt niet te controleren. Aan contracten met spelers doet hij niet. ‘Je sluit toch ook geen contract met je tandarts?’
Raiola woont met zijn vrouw en twee kinderen in Monaco en houdt kantoor aan de Boulevard des Moulins op 500 meter van het iconische casino. Symbolisch, want in feite is hij de croupier van de spelersmarkt. Iedereen zet in. Maar bij voorbaat staat al vast wie de transferroulette gaat winnen: Mino Raiola.
DOOR TOM KNIPPING – FOTO’S BELGAIMAGE
Het straattaalimago van Raiola fungeert voor zijn doelgroep als een doeltreffend visitekaartje.
Collega-makelaars definiëren hem als een leeuw die hen verslindt wanneer een transfer aanstaande is.
