Met Alexander Büttner heeft Anderlecht geen linksback van dertien uit een dozijn gehaald. Op het veld geeft Büttner alles, ernaast is hij een gewone volksjongen gebleven. Zijn voetbaltraject leest als een spannend jongensboek.

De beelden van het filmpje, gemaakt door Omroep Gelderland, staan op YouTube. De plaatselijke tv-zender is naar Kleintjeskamp getrokken, een wel erg speciale wijk in Doetinchem, ook bekend van voetbalclub De Graafschap. Kleintjeskamp is een voormalig woonwagenpark waar de mobiele wagens de afgelopen decennia vervangen zijn door gewone huizen, maar waar de hechte sfeer van voorheen is blijven hangen.

Op 21 augustus 2012 worden er slingers en ballonnen opgehangen, drankstandjes gebouwd en zangers ingehuurd. De hele buurt viert de transfer van Alexander Büttner,die net heeft gehoord dat hij van Vitesse Arnhem verhuist naar Manchester United, en die nietsvermoedend van het onthaal dat hem thuis te wachten staat, thuiskomt.

In beeld wordt hij omhelsd door stoere mannen in blote basten, of met zwembroeken. ‘Ik ben trots dat ik uit zo’n buurt kom’, zegt Büttner voor de camera. ‘Iedereen kent elkaar en loopt bij elkaar binnen. Kom je aan een van ons, dan kom je aan ons allemaal. We laten elkaar niet barsten, maar helpen elkaar met alles. Ik zal Kleintjeskamp nooit verlaten, ik zal hier ooit nog een huis bouwen.’

De beelden tonen verder enthousiast dansende mensen en oma’s die nippen aan een flesje Grolsch bier. Liefst 1200 flesjes bier, 200 blikjes pils en 80 flessen sterkedrank is de balans van het feestje. Niet één slok heeft Alexander Büttner daar zelf van gedronken. Heeft hij van zijn pa geleerd. Christiaan Büttner: ‘We hebben de jongens duidelijke regels meegegeven. Een harde opvoeding, maar ze hebben het wel gered en zijn zichzelf gebleven. Ik heb ze op hun twaalfde verplicht naar documentaires te kijken over wat drugs en alcohol met je kunnen doen. Ze hebben ervan geleerd, hebben nooit voor problemen gezorgd en netjes hun middelbare school afgemaakt. En dat we het nu financieel goed hebben, dat verandert helemaal niets aan ons. Wij zijn van Kleintjeskamp en blijven van Kleintjeskamp. Als ik ook maar één seconde merk dat Alex zich anders voordoet, krijgt hij direct een schop onder zijn kont.’

3000 KM PER WEEK

Zijn transfer naar Engeland is ook Büttners eerste verhuizing. Ook al kreeg hij een groot deel van zijn opleiding bij Ajax, verhuizen naar Amsterdam is nooit een optie geweest. Liever voerde zijn vader hem dagelijks van Doetinchem naar Amsterdam, en weer terug. Goed voor zo’n 3000 kilometer per week, en dat vijf jaar lang.

Het is het gevolg van de keuze die het gezin maakt, wanneer de clubs in de rij staan voor de tienjarige aanvaller van VV Doetinchem die op een internationaal toernooi in zijn thuisstad verkozen wordt tot beste speler. Hamburger SV en Glasgow Rangers zijn geïnteresseerd, maar het wordt Ajax, omdat de Büttners dat de beste opleiding vinden. De jonge aanvaller belandt er in de lichting van onder meer Toby Alderweireld. Hij vindt het een mooie tijd, maar vertrekt er toch op zijn zestiende. ‘Doetinchem was mijn thuis en dat wilden we niet zomaar veranderen. Op mijn tiende boden ze mijn vader al een huis aan in de buurt van Amsterdam. We konden daar allemaal een nieuw leven opbouwen, maar dat zagen we totaal niet zitten, waardoor nog maar één optie overbleef: een leven op de snelweg. Elke ochtend stapte ik om zes uur in de auto, rond halfelf ’s avonds waren we dan weer thuis. Het klinkt zwaar, maar ik voelde me daar goed bij.’

Onderweg van Amsterdam naar huis is er maar één gespreksonderwerp, en dat is niet het weer. ‘Als ik slecht had gespeeld, kreeg ik dat de hele terugweg te horen. In de auto liepen we alle spelsituaties langs. Om me heen zag ik veel teamgenoten die alleen maar schouderklopjes kregen van hun omgeving. Uiteindelijk hebben zij het niet gehaald, omdat ze moeilijk met tegenslag konden omgaan. Door mijn vader heb ik daar geen last van. Hij heeft me hard gemaakt.’

Op zijn zestiende wil Ajax dat Büttner in een pleeggezin gaat wonen, in de buurt van Amsterdam. ‘Ik kende de verhalen van mijn teamgenoten en dat leek me helemaal niets. Zo’n saai leventje bij mensen die je totaal niet kent. Ik wilde gewoon in Doetinchem blijven wonen en met mijn vader op en neer rijden.’ PSV, FC Twente en Feyenoord zijn door de afstand geen alternatief en voor het buitenland (ook Schalke en Newcastle zijn geïnteresseerd) voelt Büttner zich op zijn zestiende nog te jong. ‘Omdat de jeugd van Vitesse hoog stond aangeschreven, kozen we voor die club. Achteraf bekeken een uitstekende keuze.’

De doorbraak komt er in september 2008. Hoofdtrainer bij Vitesse is op dat moment Aad de Mos. Bij Ajax is de Doetinchemnaar altijd een nummer tien geweest, eentje die niet zo van het meeverdedigen is. De Mos laat de betere jeugdspelers meteen meetrainen met de profs: ‘Dat juniorenteam was een heel getalenteerde lichting: 70 procent van die ploeg speelt nu in de Eredivisie’, zegt de toenmalige trainer, terugblikkend. ‘Alexander had een enorme drive naar voren, hij trainde ook probleemloos mee met de profs. Ik had toen nood aan een linksback, ik was niet zo tevreden over de linksachter die ik op dat moment had. Ik heb Alex toen het voorbeeld gegeven van Erwin Koeman die pas een grote carrière maakte toen hij een rij terugzakte, en het zo als linksback tot in Oranje schopte. Met Alex’ snelheid en zijn traptechniek zag ik daar mogelijkheden, en dat zei ik hem ook. In het moderne voetbal zijn de backs sleutelfiguren in een wedstrijd.’

Bij een uitwedstrijd naar FC Twente in augustus 2008 verslikt de 17-jarige Büttner zich in zijn flesje water wanneer hij na vier minuten de trainer hoort roepen ‘Alex, warmlopen.’ Na zes minuten moet hij er al in, voor de Israëlische verdediger Haim Megrelishvili. Het einde haalt hij niet, wegens twee gele kaarten.

FINANCIEEL ONAFHANKELIJK

Vier jaar later moet de jonge Büttner op het feestje in Kleintjeskamp nog altijd bekomen van wat hem overkomt. Een paar dagen eerder werkte hij zijn eerste training af op United. Naast hem in de kleedkamer zaten Wayne Rooney en Dimitar Berbatov.’Een week eerder zou ik Rooney nog om een handtekening gesmeekt hebben’, zegt de Nederlander.

Twee weken voor zijn feestje loopt Büttner nog eenzaam zijn rondjes over het trainingscomplex van Vitesse. Een paar weken eerder was hij, toen hij op zijn fiets het trainingscomplex binnenreed, tegengehouden door technisch directeur Ted van Leeuwen, die hem zei: ‘Je mag niet meetrainen.’

Eind mei 2012 danste Büttner nog met Wilfried Bony langs de lijn nadat Vitesse de finale van de play-offs won en Europa in ging. Dat vond zijn zaakwaarnemer Aleksandar Bursac, barbecuehandelaar, het moment voor een afspraak in het Gelredome. Hij stuurt een mail naar Erwin Kasakowski,kersvers directeur van Vitesse, een man uit de kring van de nieuwe clubeigenaar Merab Jordania. Contractverlenging voor de speler wiens contract nog één jaar loopt, is geen optie, verneemt Bursac. De positie van Büttner zal door een nieuwkomer bezet worden. De twee spreken een strategie af voor het in de markt zetten van de speler. Bursac meent te onthouden dat er voor hem een verkooppercentage van tien procent is afgesproken.

Er is een club die de linksachter wil: Queens Park Rangers uit Londen. Manager Mark Hughes ontvangt vader en zoon Büttner en Aleksandar Bursac met de nodige egards. Alles lijkt in kannen en kruiken, tot ook Fulham zich meldt. Dat biedt twee miljoen, maar Vitesse vraagt zes miljoen.

Na de afwijzing van Fulham aanvaardt Vitesse van QPR een bod van 3,5 miljoen. Op het laatst meldt ook Southampton zich. Na een bezoek aan de Saints is de linksback wild enthousiast, mede door het jaarsalaris van meer dan één miljoen euro. Toch een bedrag van een andere orde dan de 350.000 euro die hij bij Vitesse verdiende.

Intussen werkt Vitesse gewoon verder aan de transfer naar QPR. Op 29 juni moet de speler zich in Londen melden voor de medische tests. Snel stuurt Southampton een bod van drie miljoen euro met vijftien procent bij doorverkoop. Vitesse laat weten alleen akkoord te gaan als er vijf miljoen netto op tafel komt.

Büttner kan weinig doen: hij heeft een contract tot 2013 waarin geen afkoopsom staat. Uiteindelijk mag de linksback voor 4,25 miljoen naar Southampton. Maar Bursac en de Büttners willen eerst nog hun commissie. Op 9 juli meldt perswoordvoerdster Ester Bal van Vitesse dat de speler de volgende ochtend verwacht wordt op de medische keuring bij Southampton. In Engeland staat de volgende dag een woedende delegatie van de club voor niets klaar met een bordje ‘Büttner’ in de aankomsthal.

Via een tussenpersoon komt er opnieuw een opening naar QPR, maar de Büttners plooien niet zo lang hun persoonlijke eisen niet ingewilligd worden. Plots bestaat Alexander Büttner niet meer voor Vitesse. Op het trainingscomplex is alles weggehaald. Zijn kleren, zijn nummer. Om te voorkomen dat de club hem van werkweigering beschuldigt, meldt de linksback zich bij de nietsvermoedende trainer Gerry Hamstra van het belofteteam. Op 9 augustus gaat Vitesse Europees roemloos ten onder tegen FC Anzji. ‘Verdedigend kunnen we nog wat versterking gebruiken’, analyseert de nieuwe trainer Fred Rutten. In zijn tweede elftal speelde precies de speler die Rutten nodig had tegen Anzji. Die heeft twee dagen eerder, op 7 augustus, een kortgeding aangespannen tegen zijn club en eist dat zijn contract ontbonden wordt. De rechtbank geeft de club echter gelijk. Net wanneer de impasse dreigt, komt totaal onverwacht de verlossing.

Op 19 augustus melden de kranten dat Büttner voor vijf miljoen euro naar Manchester United kan.

De speler is in de wolken, vader Christiaan evenzeer. ‘Ineens zijn jullie financieel onafhankelijk?’, vraagt de tv-reporter van TV Gelderland. ‘Ja’, antwoordt pa Büttner. ‘Helemaal. De hele familie.’

WOEDE-UITBARSTINGEN

Bij Vitesse stond Büttner jarenlang te boek als de architect van menig kattenkwaad, en die rol neemt hij ook op Old Trafford op zich. ‘Als er iets gebeurt, kijken de spelers of naar Rooney of naar mij. Ach, we lijken ook wel qua karakter op elkaar. Lekker normaal doen, maar wel dagelijks knokken om beter te worden. Daarbij mag op zijn tijd best even gelachen worden.’ Zoals bij Vitesse, toen de kinesist van trainer John van den Brom (die na De Mos vertrouwen blijft geven aan Büttner) te horen kreeg dat hij ook tijdens de trainingen op het veld verwacht werd. Dus gooide Büttner met een ploegmaat allemaal kasten voor de deur van de behandelkamer. Door een piepklein raampje zag de kine de spelers wegfietsen naar het veld, hij smeekte om hem eruit te laten. Büttner, droog: ‘We waren het op het veld alweer vergeten, totdat we na training terugkwamen. Zat hij nog steeds in zijn kleine hokje opgesloten.’

Bij Manchester keek Büttner enorm op naar ‘sir ‘Alex Ferguson,die nog manager was toen hij er arriveerde. ‘Het dialect is moeilijk te verstaan, soms snap ik de plot in een verhaal helemaal niet. Ik heb geleerd gewoon ‘ja’ te zeggen op alles wat hij me zegt, zonder te weten wat hij precies bedoelt.’ Maar het was niet alleen lachen met sir Alex, ervoer hij ook: ‘Ferguson zegt direct wat hij denkt. Ik heb woede-uitbarstingen meegemaakt. Dan schopte hij een flesje water de kleedkamer door en ging vervolgens als een bezetene tekeer. Dan voelde je de muren trillen. Ik dacht dan weleens: trainer, denk aan uw hart. Het mooie is dat zelfs de allergrootste spelers het accepteren. Ik ben trots dat ik onder hem heb mogen spelen.’

Twee jaar lang hoopt Büttner bij Manchester United de opvolger te worden van Patrice Evra. Maar die blijft. Wanneer vervolgens Louis van Gaal als nieuwe manager gehaald wordt, kiest Büttner voor een driejarig contract bij Dynamo Moskou. ‘Toen Van Gaal tekende, wist ik dat ik weg wilde bij Manchester United. Manchester United is geweldig, maar waarom zou Van Gaal nu opeens wel vertrouwen hebben in mij, terwijl hij me als bondscoach twee jaar lang negeerde terwijl ik bij de grootste club ter wereld zat?’

Moskou bevalt Büttner best, maar niet in die mate dat hij van plan is om Russisch te leren. ‘Met al die rare tekens, dat is niet te doen. Voordat ik die taal onder de knie heb, ben ik al met pensioen.’

Zo lang blijft hij er nu ook weer niet. Na een geslaagd eerste seizoen komt Dynamo Moskou in financieel woelig water. Wanneer eigenaar Boris Rotenberg zich terugtrekt en de club vanwege de Financial Fair Play uitgesloten wordt van Europees voetbal, vertrekken de grootverdieners. Vanaf augustus behoort ook Büttner, voor wie de club de gevraagde vijf miljoen euro transfersom niet krijgt, niet meer tot de wedstrijdselectie. In oktober besluiten club en speler dat hij in januari weg mag.

Zijn naam wordt aan Galatasaray gelinkt, maar op 29 januari draait hij in een van zijn auto’s, een witte Mercedes AMG GTS (kostprijs 150.000 euro), de Anderlechtparking op, waar hij even later voorgesteld zal worden als nieuwe aanwinst. Alexander is niet alleen gekomen: ook zijn blonde vriendin Marleen, vader Christiaan, moeder Wilma, broers Denny en Jordy zijn er, alsook zaakwaarnemer Aleksandar Bursac.

ONDERSCHAT

De trainer die hem voor het eerst voorspelde dat hij een grote zou worden, Aad de Mos, is benieuwd naar wat Büttner er in Brussel van bakt. ‘Pas na de play-offs zal je kunnen zeggen of hij echt een speler voor Anderlecht is, of niet. In potentie is hij dat. Of dat ingevuld geraakt, hangt af van de relatie met de coach en de spelers rond hem.’

Want, zegt De Mos: ‘Alexander heeft één groot probleem. Hij kan niet doseren. Hij heeft zo veel positieve energie dat hij daar af en toe een rem op moet zetten. Daar moeten Besnik Hasi en de oudere spelers rond hem mee aan de slag. Die moeten hem bij zich houden. Büttner is goed voor 75 minuten, zoals hij nu speelt. Daarna gaat de kaars uit. Hij moet zijn momenten leren kiezen. Tegen MatthieuDossevi en LiorRefaelov is het eerst verdedigen als linksback, en pas dan aanvallen. Ik zie nog steeds de dingetjes terug waarvan ik dacht: dat had er al uit moeten zijn.’ Zijn oud-trainer was blij toen Büttner een kans kreeg bij Manchester United, maar zegt dat de speler al veel verder had kunnen staan. ‘Ik vind dat hij erg onderschat wordt, hij had al lang in Oranje moeten staan. Maar bondscoaches bij ons kijken niet naar je om als je in Nederland niet bij een van die drie grote clubs zit, of wanneer je geen titularis bent bij een buitenlandse topclub.’

Bij Anderlecht komt hij in Nederland alvast beter in beeld. In geen tijd zal hij zich geliefd maken, voorspelt wie hem goed kent. Door zijn mateloze inzet op het veld en zijn beschikbaarheid en no-nonsenseaanpak naast het terrein. Al die tijd is hij een geweldige, open jongen gebleven, altijd aanspreekbaar. Eentje ook die durft zeggen waar het op staat.

Zijn eerste indrukken in België zijn goed. Alexander Büttner heeft het hier geweldig naar zijn zin. Dat belooft.

DOOR GEERT FOUTRÉ, FREEK JANSEN EN IWAN VAN DUREN – FOTO’S BELGAIMAGE

‘Als ik ook maar één seconde merk dat Alex zich anders voordoet, krijgt hij direct een schop onder zijn kont.’ – CHRISTIAAN BÜTTNER

‘Alexander heeft één groot probleem: hij kan niet doseren.’ – AAD DE MOS