Het transferraam is dichtgeklapt. Voor het eerst maakten we in België nadrukkelijk kennis met TPO (third-party ownership). Zo zijn de nieuwste aanwinsten van Club Brugge, Felipe Gedoz en José Izquierdo, respectievelijk slechts voor 65 en 80 procent eigendom van blauw-zwart. Anderlecht haalde Steven Defour dan weer uit de klauwen van buitenstaanders.
We spreken van TPO als een club een bedrijf of een individu mee laat betalen om een speler aan te trekken. Op deze manier kan die club voetballers aantrekken die ze normaal niet kan betalen en/of wordt het risico bij een transfer over meerdere partijen gespreid. In ruil krijgt het bedrijf of het individu een percentage op de toekomstige transferwaarde van de speler (ook de ‘economische rechten’ genoemd).
Een club heeft op deze manier niet meer de vrije hand in de verkoop van een speler. Een derde partij beslist altijd mee en kan alleen een meerwaarde uit de investering halen als een speler wordt verkocht. Ze heeft er dus alle belang bij dat een voetballer geregeld verhuist, ook als die daar geen zin in heeft.
De FIFA (artikel 18bis van de Transfer Rules on the Status and Transfer of Players) laat niet toe dat een derde partij een transfer kan beïnvloeden, maar verbiedt TPO niet expliciet. Dat deden de Engelse, Franse en Poolse voetbalbond wel. België uiteraard niet – dit is het voetballand waar alles is toegelaten.
Dertig jaar geleden al fulmineerde professor Roger Blanpain tegen de “slavernij” in het voetbal, maar dit ruikt pas echt naar mensenhandel. Op de koop toe zijn er ook heel wat voetbaltechnische bezwaren tegen deze handelwijze. Wat als de eigenaar van club A tegen club B speelt en die een deel van de economische rechten van de spits of doelman van B in zijn kluis heeft liggen? Wat als een makelaar spelers van twee opponenten op zak heeft? Het gevaar voor belangenvermenging, witwaspraktijken, illegaal gokken en matchfixing is wel erg groot.
“TPO bedreigt de integriteit van de competitie”, stelde de Premier League in 2007 na de overstap van Carlos Tévez en Javier Mascherano van Corinthians naar West Ham. “Het doet transfergeld wegvloeien uit het voetbal en houdt bij transferbeslissingen het gevaar van externe invloeden in.”
Volgens een rapport van auditbureau KPMG zijn er alleen in Europa meer dan duizend spelers, met een transferwaarde van 1,1 miljard euro, die met TPO zijn binnengehaald. In Spanje (Atlético Madrid) en Portugal (Benfica, Porto) gaat het vaak zelfs om een meerderheid van de selectie. De praktijk is echter vooral in Oost-Europa en Zuid-Amerika wijdverbreid. Om die reden is er binnen de FIFA heel felle tegenkanting om het af te schaffen en ligt binnen de UEFA de European Club Association dwars.
Voorzitter Michel Platini was nochtans duidelijk: “Vroeger waren clubs eigenaar van de transferrechten van een speler. Nu komen die steeds vaker in bezit van financiële partijen buiten het voetbal. Een schande. Dat zullen we niet accepteren.”
De UEFA ziet TPO ook als een middel om de regels van de Financial Fair Play te omzeilen. Maatregelen zijn noodzakelijk. Gianni Infantino, de secretaris-generaal van UEFA, noemde TPO onlangs zelfs “een bedreiging voor het voetbal”.
“We moeten de mogelijkheid bekijken om spelers die gedeeltelijk eigendom van een derde partij zijn uit te sluiten van deelname aan de UEFA-competities”, stelde Infantino. Geen Champions League of Europa League dus. Wat de doodsteek van het systeem zou inhouden.
Vraag is dan of zo’n maatregel retroactief van kracht wordt. Dat zou betekenen dat tientallen clubs een fortuin moeten ophoesten om volledig eigenaar van hun spelers te worden. Veel clubs zouden dit gewoonweg niet overleven. Een overgangsmaatregel lijkt dan ook onvermijdelijk.
Meer transparantie is echter gewenst. Van elke speler zou meteen een lijst moeten worden opgemaakt van de mede-eigenaars, zodat we tenminste weten wie wie ‘bezit’. In veel gevallen zou het ook nieuws voor de voetballers zélf zijn.
DOOR FRANÇOIS COLIN
De UEFA wil spelers die niet 100 procent eigendom van hun club zijn uit Europese competities bannen.
