Met de groeten van de emir

© BELGAIMAGE

Interne mails en contractclausules tonen de waanzin van de voorbije transferzomer en de methodes waarmee clubs vedetten als Neymar aantrekken. De bonden staan machteloos. Hebben de geldschieters uit Qatar de macht overgenomen?

De gehele waanzin van een ontspoorde commercie past op een document dat niet groter is dan een blaadje toiletpapier. Op de cheque van de Generale Maatschappij staat in grote rode cijfers een bedrag: 222.000.000,00 euro. De cheque werd door een bank uitgeschreven voor de Qatarese eigenaar van voetbalclub Paris Saint-Germain. Begin augustus 2017 wordt het betaalbewijs ondertekend. Kort daarop schrijft een medewerker van de vaste Spaanse bank van FC Barcelona een mail aan de Nationale Bank van Qatar: ‘Het geld is aangekomen. We bedanken u voor de goede professionele samenwerking.’

Het is gebeurd.

PSG heeft de Braziliaanse aanvaller Neymar da Silva Santos Júnior (25) gekocht. Barcelona strijkt daarvoor het recordbedrag van 222 miljoen euro op. De voetbalwereld lijkt wel door een orkaan getroffen.

Een hoge functionaris van de Europese voetbalbond UEFA schrijft in een wanhopige mail aan een collega: ‘We hebben het transfersysteem niet meer onder controle.’ UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin gaat de Europese Commissie om hulp vragen. Bayernvoorzitter Uli Hoeness zal zeggen dat het zo niet verder kan, dat zulke geldsommen ‘alles kapot maken’. En bondskanselier Angela Merkel vraagt de bonden om voor ‘een beter sportief evenwicht’ te zorgen.

Wie heeft de macht in het voetbal? Die vraag is sinds de Neymardeal urgenter dan ooit.

De clubs en de bonden organiseren het spelletje en de fans, de trainers en de spelers blazen het leven in. Sinds afgelopen zomer komt daar nog een actor bij. Een die instaat is om het spel te kopen wanneer het hem uitkomt.

Het verhaal van de transfer van Neymar is dat van een vijandelijke overname. Enkele dagen na het sluiten van de transfermarkt ontving het Duitse weekblad Der Spiegel een zwart doosje, niet veel groter dan een pocketboek. De dvd is afkomstig van Football Leaks. De internetactivisten, die al sinds twee jaar de praktijken van het professionele voetbal onthullen, hebben duizenden documenten verzameld en op het schijfje gebrand: contracten, e-mails, afrekeningen en loonfiches.

Uit die documenten blijkt hoe brutaal PSG zijn jacht op Neymar uitvoerde. Ze tonen hoe de investerende miljardairs zich allerminst gebonden voelen door de regels van de voetbalfederaties wanneer ze met hun club de nummer één van de wereld willen worden.

Een kleine drie maanden geleden werd Neymar officieel voorgesteld in het mediacentrum van PSG. Lampen flitsten als in een disco en op een grote wand viel te lezen: ‘Welcome toParis‘. De speler droeg een donker kostuum. Naast hem zat voorzitter Nasser Al-Khelaifi, die bijna barstte van trots.

PSG, een club die niet zo lang geleden nog schulden had, werd zes jaar geleden op orders van de emir van Qatar overgenomen door de investeerder Qatar Sports Investment. Dat is een afdeling van de Qatar Investment Authority (QIA), die rechtstreeks afhangt van de staat. QIA is het op tien na grootste staatsfonds ter wereld. Het investeert de inkomsten uit de olie-en-aardgaswinning van Qatar. Momenteel bezit het her en der aandelen voor een bedrag van 338,4 miljard dollar.

Aanvalsplan

Vorig jaar al pompten de eigenaars van PSG 700 miljoen euro voor nieuwe spelers in de club, nu komt daar nog eens 400 miljoen bij. Want nadat de Parijzenaars Neymar hadden gekocht, legden ze ook de Franse aanvaller Kylian Mbappé vast, voor wie ze aan AS Monaco de som van 145 miljoen plus 35 miljoen aan bonussen betaalden. PSG had daarmee de duurste twee transfers uit de voetbalgeschiedenis gerealiseerd.

Voorzitter Al-Khelaifi heeft een duidelijke taak in Parijs. Emir Tamim Bin Hamad Al Thani van Qatar, een jeugdvriend van Al-Khelaifi, heeft het internationale voetbal uitgekozen als vehikel om zijn land aanzien te verschaffen. De organisatie van het WK 2022 heeft Qatar al op zak, nu wil de emir een Champions Leagueoverwinning. Al-Khelaifi moet daarvoor zorgen.

In maart beleefde de gewezen tennisspeler een nachtmerrie. Parijs stootte in de achtste finales van de Champions League op Barcelona. Het team won de eerste partij in het Parc des Princes met 4-0. Maar dan kwam de terugwedstrijd. Nadat Neymar, dan nog in het shirt van Barça, al twee goals had gemaakt, legde hij in de vijfde minuut van de toegevoegde tijd de 6-1 op de voet van Sergi Roberto. Een legendarische triomf voor de Catalanen, een zware ontgoocheling voor PSG, voor Al-Khelaifi en voor de emir.

Bij de investeerders van PSG moeten die avond enkele zekeringen doorgebrand zijn, anders valt hetgeen nadien gebeurde niet te verklaren.

De dag na de nederlaag schreef een medewerker van PSG aan het bestuur van FC Barcelona: ‘Ik was zeer teleurgesteld gisterenavond. Die wedstrijd heeft aangetoond dat PSG nog veel te leren heeft.’ Het leek wel een daad van onderwerping. In werkelijkheid was het plan al gerijpt om Barcelona aan te vallen.

Visum

In Brazilië ziet men Neymar als erfgenaam van de grote Pelé. Over zijn transfer van vier jaar geleden, van Santos naar Barcelona, waar zijn vader goed aan verdiende, loopt nog altijd een rechtszaak. Maar bij Barça was vanaf het begin iedereen blij om over de aanvaller te beschikken die ooit de rol van Lionel Messi als aanvoerder moest overnemen.

En ook Neymar leek gelukkig te zijn met Barcelona. Hij was er de grootverdiener: met ongeveer 54 miljoen euro steek hij vorig seizoen bijna 8,5 miljoen meer op dan Messi. De Uruguayaan Luis Suárez, de derde prominente figuur uit de MSN-drietand van Barça, moest met 28 miljoen euro genoegen nemen.

Begin juli verlengde Neymar nog zijn contract met de Catalaanse club tot het jaar 2022. In het zomerreces kwam het dan plots tot spanningen met zijn werkgever. Barcelona had een contract met een nieuwe shirtsponsor uit Japan afgesloten. Neymar moest deelnemen aan een presentatie in Tokio, maar hij kwam niet tijdig terug van zijn vakantie in zijn thuisland Brazilië.

‘Ik heb de indruk dat hij zijn vlucht opzettelijk gemist heeft, om alles te saboteren en uiteindelijk geen visum te krijgen’, stelt een clubmedewerker met enig wantrouwen. Er werd een noodplan opgesteld. Een bekende van Neymar zou voor hem in São Paulo een visum voor Japan regelen. De man sprak in Rio de Janeiro af met de speler om de reisdocumenten uit te wisselen, maar toen hij ter plekke kwam, bleek Neymar al verder gevlogen naar een reclameopdracht. De documenten bevonden zich in een koffertje waarvan het slot alleen met de vingerafdruk van de voetballer kon geopend worden. Het was dus onmogelijk om de papieren naar het Japanse consulaat in São Paulo te brengen.

Het bestuur van Barça kwam tussenbeide en schreef een verzoekbrief aan de consul. Uiteindelijk stond Neymar toch nog lachend op de presentatie in Tokio. Maar in Barcelona hadden de bazen sindsdien een slecht voorgevoel. Het gerucht deed de ronde dat PSG geïnteresseerd zou zijn in Neymar.

Garanties

Eigenlijk had de speler in de loop van juli de tweede schijf van zijn tekengeld moeten krijgen. Die getrouwheidspremie van 64,4 miljoen euro was hem beloofd bij de verlenging van zijn contract in de zomer van 2016. Een deel van dat bedrag, namelijk 20,75 miljoen euro, kreeg Neymar al in juli vorig jaar. De rest, oftewel 43,65 miljoen, moest eind juli 2017 uitgekeerd worden.

Op 31 juli schreef Oscar Grau, de CEO van FC Barcelona, een brief aan de speler. Sinds enige weken deed er ‘een stroom van geruchten en commentaren’ de ronde dat Neymar zijn verlengd contract niet zou respecteren, zonder dat hij of zijn raadsman ‘de situatie uitgeklaard’ zou hebben. Op basis daarvan zou FC Barcelona de tweede schijf van de getrouwheidspremie inhouden. Bovendien zou de club onderzoeken of Neymar in geval van een transfer ook de eerste schijf diende terug te betalen.

Op 1 augustus stuurde Neymar een betalingsherinnering aan de voorzitter van Barça. Daarin gaf hij de club 24 uur de tijd om de resterende 43,65 miljoen van zijn tekengeld te storten. De reactie van FC Barcelona: de club deponeerde de som bij een notaris en informeerde de speler daarover in een brief. Neymar zou het geld krijgen onder twee voorwaarden: als hij niet met een andere club over een nakende transfer zou onderhandelen, en als hij zou garanderen dat hij tot eind juni 2022 bij Barcelona zou blijven.

Dat kon Neymar niet. Dat wilde hij ook niet.

In zijn contract met Barça stond een opstapclausule. Als er een club 222 miljoen euro voor hem op tafel zou leggen, dan mocht hij voortijdig weg bij Barça. Op 2 augustus verscheen de Braziliaanse international voor een notaris in Barcelona. Hij gaf aan twee Braziliaanse advocaten de opdracht om die opstapclausule in zijn contract met Barcelona uit te voeren. Op dezelfde dag droeg de zaakvoerder van PSG twee juristen en de financieel directeur van de club op om een cheque ter waarde van 222 miljoen euro aan Barcelona uit te schrijven.

Op 3 augustus ondertekende Neymar zijn arbeidsovereenkomst met PSG tot het einde van het seizoen 2021/22. Hij verdient er 3.069.520 euro per maand. Hoeveel premies en dergelijke daar nog bij komen, is uit de documenten van Football Leaks niet op te maken. Vermoedelijk loopt dat op tot boven de 20 miljoen euro per jaar, want dat Neymar in Parijs voor minder geld zou spelen dan in Barcelona, is hoogst onwaarschijnlijk.

In Catalonië zijn de voetbalfans niet meer te spreken over Neymar. Na de transfer daagde FC Barcelona hem voor de rechtbank. De club wil 8,5 miljoen van hem terugvorderen.

In Parijs daarentegen vieren de aanhangers van de Braziliaan feest. In de fanshops is zijn shirt een bestseller. Bij de voorstelling van de speler begin augustus was het Parc des Princes tot de nok gevuld. Neymar nam de microfoon en riep de leuze van PSG: ‘Paris, c’est magique, ici c’est…’ En het stadion brulde mee: ‘Paris!’

De eigenaars van PSG kijken goedkeurend naar die hype. De club, Neymar en Mbappé maken deel uit van hun geopolitieke plannen. De Qatarese rijkdom aan fossiele brandstoffen is eindig en dus bereidt het land zich voor op een toekomst zonder inkomsten uit de olie- en gaswinning. Sport speelt daar een rol in. Met investeringen in profclubs en de vermarkting van sportevenementen en tv-rechten wil Qatar geld verdienen op de lange termijn.

Bij PSG wordt tot op heden alleen maar geld opgemaakt. De miljoenen die de club investeert vloeien over de voetbalmarkt als een tsunami en lokten afgelopen zomer een kettingreactie uit.

Lieve Oscar

Barcelona had vervanging voor Neymar nodig en trok twee spelers aan de mouw: aanvaller Ousmane Dembélé (20) van Borussia Dortmund en middenvelder Philippe Coutinho (25) van Liverpool. Beiden hadden nog een lopende arbeidsovereenkomst, zonder vertrekclausule, maar dat schrikte Barcelona niet af.

Op 20 juli deed de CEO van Barça een officieel bod op Coutinho. Liverpools sportdirecteur Michael Edwards wees dat bod koeltjes van de hand. ‘Philippe is helaas voor geen enkele prijs te koop en zoals u weet heeft hij zijn contract bij ons recentelijk nog voor een hele tijd verlengd.’ Hij hoopte op een spoedig weerzien in de Champions League, zo schreef Edwards, en drukte ook de wens uit om niet meer met de baas van Barça over Coutinho te hoeven praten.

Maar de Catalanen hadden de komst van de speler al min of meer ingecalculeerd. In een interne bedrijfsnota van FC Barcelona werd Coutinho qua salaris al ingeschaald tussen de Uruguayaan Luis Suárez en de categorie ‘elite’. Tot die ‘elite’ behoren onder meer de Spaanse internationals Gerard Piqué, Sergio Busquets en Andrés Iniesta. De sportdirecteur noteerde: ‘Het is zeker een dure operatie, maar de markt draait nu eenmaal dol deze zomer…’

Begin augustus wendde Oscar Grau zich opnieuw tot Liverpool. Hij herinnerde aan de goede relaties tussen beide clubs sinds de transfer van Suárez drie jaar geleden. Hij zou nu een ‘duidelijk verbeterd voorstel’ doen: een vast bedrag van 90 miljoen euro en bonussen tot 40 miljoen.

Edwards hield het been stijf: ‘Ik wil u vriendelijk verzoeken om Philippe met rust te laten, zowel sportief als privé’, schreef hij aan Grau. ‘Geen enkel bedrag zal ervoor zorgen dat we op ons besluit terugkomen.’ In een ander schrijven beschuldigde Edwards ‘die lieve Oscar’ ervan dat hij medewerkers van Barça had uitgestuurd ‘om zonder onze toestemming informele gesprekken aan te knopen met de speler en zijn makelaar’. Grau repliceerde beledigd dat onderhandeling met het Coutinhokamp ‘een puur verzinsel’ waren.

De vraag rijst natuurlijk hoe FC Barcelona al een compleet contract voor de speler kon opstellen als het nooit met hem of zijn makelaar gecommuniceerd had. Het document van 20 pagina’s, gedateerd op 31 augustus, dus de laatste dag voor de sluiting van de transfermarkt, bevindt zich eveneens in de database van Football Leaks. In dat ontwerp beloofde Barça aan Coutinho 115 miljoen euro voor vijf jaar. Zoals blijkt uit een mail zou zijn makelaar een honorarium van 10 miljoen krijgen als de opstapclausule niet meer bedroeg dan 100 miljoen euro.

De transfer van Coutinho ging niet door. Een andere wel, zoals we weten.

Piepkuiken

Toen Ousmane Dembélé het voorstel van Barcelona ontving, hoefde hij niet lang na te denken. Begin augustus verscheen hij bij Borussia Dortmund niet meer op de training. Het clubbestuur schorste hem. Op 21 augustus stuurde de hoofdjurist van BVB een zes pagina’s tellend schrijven naar Barcelona, met daarin een soort ultimatum. Als de Spanjaarden niet ten laatste op vrijdag 25 augustus om 14 uur instemmen met een afkoopsom van minstens 115 miljoen euro plus bonussen ten belope van 30 miljoen, dan zou de club alle onderhandelingen stopzetten.

Op 27 augustus ondertekende de speler de ontbinding van zijn contract. De dag erna ondertekenden Borussia en Barça een ’transfer agreement’ van negen pagina’s. De Duitsers kregen een vaste transfersom van 105 miljoen euro in twee schijven en daarbij kwamen nog variabele premies voor maximaal 40 miljoen euro. Daarvan zou onder meer telkens vijf miljoen betaald worden na Dembélés 25e, 50e, 75e en 100e wedstrijd. Ook bij een Champions Leaguetitel van FC Barcelona krijgt Dortmund vijf miljoen zolang Dembélés contract loopt (maar met een maximum van 10 miljoen of twee CL-zeges). Idem in geval van een titel voor Barça in de Primera División.

Ousmane Dembélé is nog maar twee jaar profvoetballer. Een piepkuiken dus nog. Maar door de mateloosheid van de clubs heeft hij nu al zijn schaapjes op het droge.

Met zijn nieuwe werkgever heeft Dembélé een sprookjesachtige overeenkomst afgesloten (zie kader). Zijn vaste salaris bij Barcelona is 12 miljoen euro per seizoen. Daarbovenop incasseert hij alle mogelijke bonussen.

Een paar weken geleden blesseerde de aanvaller zich ernstig tijdens zijn vierde wedstrijd voor Barça. Hij scheurde een pees in de dij en is voor maanden buiten strijd. Toch hoeft hij niet te vrezen dat hij zal moeten inleveren, want die 60-procentregel geldt alleen voor wedstrijden waarin hij inzetbaar is.

Ook tegen een mogelijke jarenlange titeldroogte van Barcelona is Dembélé beschermd: als hij de komende drie jaar, premies inclusief, niet aan minstens 48 miljoen euro geraakt, dan past Barcelona het verschil bij. Een soort schadeloosstelling, zeg maar. Barcelona wilde op geen enkele mail of contract commentaar geven.

Onlangs werd Dembélé in een gespecialiseerde kliniek in Finland geopereerd. In de voetbalwereld werd erover gespeculeerd of de transferbeslommeringen en de hoge bedragen waar het om ging, de jonge speler psychisch niet te zeer aangetast hebben. Was hij misschien overbevraagd en heeft hij zich daardoor geblesseerd?

De Braziliaan Neymar is klaarblijkelijk wel in zijn schik met zijn status als duurste voetballer ter wereld. Hij had een voet in heel wat van de goals die PSG dit seizoen al gemaakt heeft. In de wedstrijd tegen Toulouse dribbelde Neymar vijf tegenstanders in de backlijn voor hij het leer tegen het net trapte. PSG speelt met zijn tegenstanders zoals een kat met een muis.

Financiële doping

In de voetbalwereld wordt flink over de transfer van Neymar en de gevolgen daarvan gedebatteerd. Vorige maand kwamen clubvoorzitters, marketingspecialisten en voormalige profspelers bij elkaar op een Football Summit in Frankfurt am Main. Het thema waren de geldbedragen van de transferzomer.

Er werd ook gesproken over de Neymardeal en de ambities van voetbalinvesteerder Qatar. Javier Tebas, de voorzitter van de Spaanse Liga zat onderuitgezakt in zijn zetel, de armen gekruist over de buik, en gaf kritiek op het economische voordeel van clubs als PSG. Wanneer de club nieuwe spelers nodig heeft, draait men in Qatar gewoon ‘de gashendel open’ en dan kan Al-Khelaifi, de stroman van de emir, weer gaan shoppen. ‘Dat is financiële doping’, fulmineerde Tebas. ‘Dat brengt het voetbal schade toe.’

De transferprijs van Neymar was niet marktconform. Het vele geld bracht de markt uit evenwicht. De gashendel moet weer dicht ‘om het domino-effect te stoppen’, zo eiste Tebas.

Maar wie is daartoe in staat? Wie heeft de macht in het voetbal? De bonden? Of toch de emir van Qatar?

Zes jaar geleden voerde de UEFA een aantal regels in onder de naam Financial Fair Play, waarna profclubs niet ongelimiteerd miljoenen konden uitgeven aan spelers. Clubs die overdreven hadden, werden gestraft. Toch overheerst het gevoel dat de topclubs zich niets van de Financial Fair Play aantrekken.

Toen men bij de UEFA vernam dat PSG na Neymar ook Mbappé wilde kopen en daarmee een inbreuk op de regels kon aangenomen worden, dreigde de bond dapper met sancties. In de laatste week van de transferperiode reisde zelfs een delegatie van de UEFA naar Parijs om PSG-baas Al-Khelaifi nogmaals op de gevolgen te wijzen. Die had evenwel amper de kantoren van PSG verlaten of de club maakte de transfer van Mbappé bekend.

Onfatsoenlijke bedragen

Nu wacht de voetbalwereld gespannen af hoe de gedupeerde UEFA zal reageren. Sommigen beginnen al te spotten met de bond. Jürgen Klopp, de trainer van Liverpool, zegt: ‘Ik dacht dat de Financial Fair Play een regel was waar men zich diende aan te houden. Maar misschien was het alleen maar een voorstelletje.’

Aleksander Ceferin, de voorzitter van de UEFA en zelf jurist, verpinkt niet wanneer hij in zijn kantoor in Nyon aan het Meer van Genève op de zaak-PSG wordt aangesproken. Hij heeft besloten er rustig onder te blijven. Vanuit de bond is te horen dat PSG niet meteen een straf hoeft te verwachten. De club heeft tot juni 2018 de tijd om een evenwichtige boekhouding voor te leggen, pas dan wordt er over eventuele sancties beslist. Dat betekent: PSG kan ondertussen nog inkomsten genereren, bijvoorbeeld door spelers te verkopen.

En wat als PSG koppig is?

Intern wordt er bij de UEFA over verschillende scenario’s gesproken. Een aftrek van zes punten bij de volgende Champions Leaguedeelname of een gedwongen verkleining van de kern voor internationale wedstrijden. Uitsluiting uit de Europabekers, waarmee de UEFA aanvankelijk dreigde, is niet meer aan de orde. Het lijkt alsof de emir nu al gewonnen heeft.

Op 8 augustus, toen de Neymardeal al rond was, schreef een UEFA-functionaris, die een hoge positie bekleedt in de juridische afdeling, een mailtje aan een collega, dat zich laat lezen als een capitulatie: ‘Ik denk dat de huidige ontwikkelingen aantonen dat we geen controle meer hebben over het transfersysteem. Het leidt niet tot een sportieve balans, het zorgt niet voor een verdeling van de rijkdom en dus ook niet tot een stabiliteit in de contracten.’ De toestanden op de transfermarkt zijn ‘in het belang van de makelaars’ die ‘onfatsoenlijke bedragen incasseren zonder daar wat voor te doen’, en in dat van de clubs ‘met de diepste broekzakken’ die kunnen kopen wie ze willen.

PSG en de emir zullen geen gas terugnemen. Als de club dit seizoen weer wordt uitgeschakeld in de Champions League, gaat ze zich volgende zomer opnieuw versterken en nieuwe plafonds doorbreken. Dat staat vast. In de schatkist ligt meer dan 300 miljard euro. Wat kost de wereld?

In het nieuwe contract van Lionel Messi is een afkoopsom vastgelegd van 300 miljoen euro. Peanuts.

DOOR RAFAEL BUSCHMANN, GERHARD PFELL, TIM RÖHN, CHRISTOPH WINTERBACH EN MICHAEL WURZIGER – FOTO’S BELGAIMAGE

Wanneer PSG nieuwe spelers nodig heeft, draait men in Qatar de gashendel open en kan Al-Khelaifi gaan shoppen.

Hoe kon FC Barcelona al een compleet contract voor Coutinho opstellen als het nooit met de speler of zijn makelaar gecommuniceerd had?

Het gevoel overheerst dat de topclubs zich niets van de Financial Fair Play aantrekken.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content