Bondscoach zijn is één, bondscoach zijn op een WK een tweede. Raymond Goethals, Guy Thys, Paul Van Himst en Georges Leekens weten er alles van. Voor Robert.

Over twee weken trappen de Rode Duivels in Brussel tegen Noorwegen hun voorbereiding op het WK in Japan en Zuid-Korea op gang. Voor bondscoach Robert Waseige het begin van een ongetwijfeld hectische periode waarin elke stap van hem en zijn spelers met het vergrootglas zal worden gevolgd. Sport/Voetbal Magazine verzamelde vier mannen die het allemaal al meemaakten. Een kwartet ex-bondscoaches, goed voor samen zes – eigenlijk zéven – WK’s : Raymond Goethals (Mexico ’70), Guy Thys (Spanje ’82, Mexico ’86 en Italië ’90), Paul Van Himst (VS ’94, maar als speler ook Mexico ’70) en Georges Leekens (Frankrijk ’98).

Vergelijk eens, vroeger met nu.

Raymond Goethals : Je kunt niks meer vergelijken, man ! Wij waren nog echte amateurs, wisten niet hoe we het moesten aanpakken. Zes weken voor het toernooi vertrokken we al naar Mexico.

Paul Van Himst : Raymond had een plan opgesteld voor een stage in Font Romeu. De atleten die twee jaar eerder naar de Olympische Spelen in Mexico waren gegaan, hadden dat ook gedaan.

Goethals : Maar de technische commissie schoot het af. De bondsdokter zei – hou u goed vast – : goed op tijd afreizen, en dan drie weken rusten ( collectief gelach). Daar stond ik, met twintig atleten. Ze mochten niet in de zon, niet in het zwembad, terwijl in hetzelfde hotel ook Uruguay logeerde. Dat waren echte bohémiens. Ik moest voortdurend mijne ronde doen.

Van Himst : Raoul Lambert is nadien nooit meer zo bruin geweest.

Goethals : Na tien dagen was ik het moe en zijn we spelletjes beginnen spelen.

We wonnen van Salvador, verloren van de Russen en werden bestolen tegen Mexico. Als ik daar niet tussenbeide kom op het veld, had Polleunis die Argentijnse scheidsrechter zeker tegen de grond geslagen. Oelala ! Lon, dat was de Tyson van toen.

Na jullie uitschakeling is er veel te doen geweest over clanvorming en heimwee bij de spelers.

Van Himst : Ze hebben Raymond opgezet tegen Raoul, maar dat was een selectieprobleem zoals je in elk toernooi hebt. Raoul was een brave jongen, maar werd door journalisten opgenaaid.

Goethals : Dei die niet speelden, klaagden.

Georges Leekens : Of hadden heimwee.

Van Himst : Al eens drie weken in een hotel gezeten, zonder dat je iets mocht doen ? De films waren in het Engels, kranten hadden we niet. Monopoly, ja. Ik heb ginder huizen leren kopen en ben nog bezig ( lacht).

Goethals : Vijftien miljoen frank netto hebben wij in ’70 binnengebracht, dat was veel geld toen. De spelers kregen elk vijftigduizend frank bruto. En na de nederlaag tegen Mexico deed Roger Petit een geste : Vijfduizend frank premie, omdat jullie bestolen zijn. Daar is later nog ruzie over gemaakt in het Uitvoerend Comité. En, Paul, dan moesten jullie ook nog betalen voor de telefoontjes naar huis.

Van Himst : Ik heb aan Mexico niks verdiend.

Bijna verdronken

Guy Thys : Toen ik overnam in 1976, waren de verwachtingen heel laag. Dat was mijn geluk. Ik heb op het WK ’78 in Argentinië drie weken met een full credit in het Sheraton van Buenos Aires geleefd.

Leekens : Dan was Germain ( huidig penningmeester Landsheere, nvdr) duidelijk nog niet op de bond.

Thys : In 1980 kwamen we ook nog als amateurs op het EK. Plots was een draw tegen Italië genoeg voor de finale. Ik weet nog hoe de spelers vooraf even op het veld kwamen en luid werden uitgefloten. Een tolk kwam vragen of ze zich niet wilden opwarmen op een bijveldje, maar wij verkozen het hoofdveld. Vandereycken heeft toen meesterlijk het publiek bespeeld : balletje over de schouder laten rollen, wat groeten. Toen Bettini tijdens de wedstrijd altijd maar naar Van Moer stampte, heb ik René bij een inworp toegefluisterd dat hij Antognoni ook maar eens moest pakken. Dertig seconden later lag hij op de brancard.

Het WK in Spanje pakten we wel professioneel aan. Nog voor de loting koos ik al het hotel en het oefenveld. Van mij mochten de spelers wel in het zwembad, zodat Jean-Marie ( Pfaff, nvdr) bijna verdronk. Van professionalisme gesproken : voor de match in Barcelona werden we door een escorte aan ons hotel opgepikt. Komt in Barcelona Ludo Coeck bij mij : Ik ben mijn schoenen op mijn bed vergeten. Kon de politie terug om ze op te halen.

Ook u kreeg uw deel met een rel tussen Gerets en Pfaff.

Thys : Hier moet ik heel voorzichtig zijn. Zij kwamen in botsing op het veld. Eric was compleet van de wereld, Meeuws kwam me zeggen dat hij niet meer wist of het de eerste of de tweede helft was. Ik had Van Moer al vervangen door Vandersmissen. Eric moest eraf, maar Jean-Marie vroeg ook om vervanging. Reglementair kon dat niet meer en dat heeft voor problemen gezorgd. Jean-Marie heeft niet meer gespeeld in het toernooi. Hij zei dat het niet meer kon en ik blijf hem daarin volgen. Met Custers is het daarna tegengevallen.

In Mexico had u problemen met René Vandereycken.

Thys : Ik heb graag een dialoog met mijn spelers. Mijn idee was : als ik de spelersgroep kan overtuigen van wat ik denk, staan we ver.

Goethals : René is een moeilijk mens, ohlala.

Thys : In de testwedstrijd tegen Nederland had ik gespeeld met twee verdedigende middenvelders, Clijsters rechts en René links. Hij wilde zo blijven spelen, vier achterin en vier ervoor. Ik zei hem : later in het toernooi wel, maar met die tegenstanders in de eerste ronde ( Mexico, Irak en paraguay, nvdr) doe ik dat niet, daar moet ik offensief meer hebben. Dat ging er bij hem niet in. Ik ben in die discussie zéér ver gegaan, haalde er Eric en Jan ( Ceulemans, nvdr) bij. In een oefenwedstrijd is hij dan gewoon blijven staan en liep hij niet meer voor Vercauteren, die langs zijn lijntje bleef, en Scifo, die dribbelde en de bal verloor.

René kreeg dan pijn aan de knie. Hij is niet teruggestuurd, wel geblesseerd teruggekeerd. En daarvan maak je wat je wil.

Blijf maar thuis

Thys : Ik had gevraagd om geen domme kaarten te pakken, maar Luc Millecamps flikt me daar iets in de slotminuut van de openingsmatch : geel voor reclameren. Kwaad zei ik : Dat gaat u geld kosten. Fout van mij. Tegen Polen ging Lato op rechts Baecke voorbij, Luc durfde hem niet pakken, pass achteruit naar Boniek, en binnen. Als ik niks zeg tegen Luc, pakt hij hem wel.

Van Himst : Onze goal tegen Saudi-Arabië was net hetzelfde. De eerste wil hem niet pakken, de tweede ook niet, de derde komt te laat, en je hebt prijs.

Voor de wedstrijd tegen Nederland had ik mijn spelers ook gevraagd om geen kaarten te pakken voor babbelen, maar Georges Grün pakt ze toch. Dus dacht ik : tegen Saudi-Arabië is een draw het minste wat we konden hebben, ik spaar Georges. Guy, jij bent ’s morgens nog op mijn kamer geweest, we hebben erover gepraat. Georges zei me letterlijk : Dat komt goed uit, ik heb al een paar dagen last van de knie. Het is faliekant uitgedraaid.

Ik maakte nog een fout. Voor het toernooi waren de reglementen van de arbitrage veranderd. Er zou sneller rood getrokken worden voor een tackle langs achter. Alex Ponnet mocht daar van mij uitleg over komen geven. Tijdens die bespreking zat Albert achter mij. Ik draaide me om en zei : Blijf maar thuis, wat kunt gij in Amerika gaan doen ? Dat was overdreven.

Thys : Kleinigheden, die je doet om goed te doen.

Van Himst : Ik zou het niet meer doen.

Thys : Ik ook niet.

Dehaene in bad

Thys : Wij konden nog bekomen dat spelers voor anderen wilden werken. Georges had het daar al véél moeilijker mee. De financiële impact gaat zo ver, dat het individu boven het collectief gaat. Wij hadden allemaal een ploeg kameraden, waar de steek die de ene liet vallen door drie anderen werd opgeraapt. Georges is van de veranderde mentaliteit het eerste slachtoffer geworden.

Toen ik de eerste keer Philippe Albert selecteerde, verklaarde iedereen mij zot. In ’90 maakte hij de keuze heel moeilijk : met hem, Grün, Clijsters en Demol had ik vier mensen voor twee plaatsen. Een tweede probleem was Jan Ceulemans. Club Brugge speelde kampioen tegen Sint-Truiden. Groot feest, Dehaene in het bad, maar ik zie Jan en hij zegt : Ge hebtNilisenDegryse, ik zit wat met problemen in de rug, ik ga niet mee naar Italië. Toen heb ik gezegd dat ik hem niet kon missen, dat hij mee moest.

Uiteindelijk ging Nilis, die de Europacupfinale met Anderlecht in Göteborg miste, niet mee. Daar moet hij niet kwaad voor zijn op mij, maar op Aad de Mos. Die zei me aan de telefoon : Laat hem thuis, ge kunt er niks mee doen. En ik had een diépe spits nodig. Nilis is nooit een diepe spits geweest. Als Luc bij mij niet is geslaagd, komt dat misschien omdat ik hem nooit heb gebruikt zoals het hoorde, maar met Ceulemans, Degryse en Scifo op die plaats kon ik dat niet.

Toen ik Jan vervolgens op de bank zette, heeft Carl Huybrechts dat gebruikt. Dat is het spel van de pers, terwijl je in die discussie dus in ogenschouw moet nemen wat hij mij voordien had gezegd.

Leekens : Maar dat vergeten ze op zo’n toernooi.

Van Himst : Ik had mijn problemen met Wilmots en Weber. Is het achteraf niet genoeg bewezen dat Wilmots geen diepgaande spits is ? Alle respect voor wat hij bij Schalke op het middenveld heeft gedaan, maar als je Nilis, Degryse en Scifo hebt…

Goethals : … dan heeft Wilmots zijn plaats niet.

Van Himst : Hier zitten bekwame mensen rond de tafel, hé. Dan heeft Marc zijn plaats niet. Ik had mijn ploeg : Weber diepste man, Degryse tweede spits, Enzo daar nog achter. Luc was evenmin titularis.

De naturalisatie van onder andere Weber vormde een nieuw probleem voor de nationale ploeg.

Van Himst : Ik heb nooit om die van Weber gevraagd, maar toen Alain Courtois me kwam vinden, was ik blij omdat ik geen diepe spits had. En je mag van Weber zeggen wat je wil, hij kon een bal in de goal leggen. Van mij mocht Courtois dat dus in orde brengen, maar het is me door sommigen kwalijk genomen dat ik Weber een geschenk uit de hemel noemde. Ik wilde de andere spelers daarmee niet kwetsen, heb ze dat ook uitgelegd. Jullie zijn stuk voor stuk betere voetballers dan Weber, maar in die positie ? Ze kwamen allemaal liever naar de bal.

Thys : Soms moet je begrijpen wat een trainer nodig heeft. Ik gaf aan Nico Claesen de voorkeur boven Nilis. U moet mij niet overtuigen dat Luc een beter voetballer is, maar als ik al Ceulemans heb en Degryse en Scifo, heb ik dan nog nood aan een vierde aanvaller die de bal komt vragen ? Neen, dan heb je iemand nodig die in de ruimte jaagt op ballen.

Leekens : Emile Mpenza.

Goethals : Als ik voor een WK moet kiezen tussen Weber of Wilmots, twijfel ik ook niet.

Naakt op de gang

Hoe kijkt u terug op het WK in de Verenigde Staten ?

Van Himst : Positief, maar met een beetje wrange nasmaak van die match tegen Saudi-Arabië. Eigenlijk heb ik het niet zo moeilijk gehad. We wonnen de openingsmatch tegen Marokko, we wonnen van Nederland, waren geplaatst, verloren van Saudi-Arabië, hadden geen tijd meer om te trainen, vlogen naar Chicago, verloren tegen Duitsland en kwamen de dag nadien terug. Ik heb nooit moeilijkheden gehad, de vier weken ginder waren perfect, zonder discussie.

U vergeet het kaartspelen. Moet dat in de ban ?

Van Himst : Laurent Verbist won in de jaren zestig al 20.000 frank. Dat kaartspelen bestaat al jàren. Ik verloor ook altijd, omdat ik me er niet op kon concentreren. Ik was de sponsor van de andere spelers.

Weet je wanneer ik de waarheid over dat kaarten heb vernomen ? Op een stage in Zuid-Frankrijk, toen Scifo op bezoek kwam. Hij vertelde me dat hij een half miljoen had gewonnen, maar dat te ver vond gaan en zijn geld niet meer wilde. Michel Sablon en ik, wij deden elke avond onze ronde, maar controle op dat kaarten hadden we niet. Wisten wij of het klopte dat de ene twee miljoen had verloren of de andere zoveel.

Thys : Het verschil met mijn periode was dat toen nog veel uit de kranten bleef. Toen ik Renquin naakt tegenkwam op de gang van ons hotel, zei ik : warm, hé, jongen.

Leekens : We zijn een klein land. We hebben geen grote spelers, wel goeie spelers, maar niemand bij Real of Barcelona. Toen wij ons plaatsten voor Frankrijk, was het afwachten hoe we ons tussen de groten zouden gedragen. Drie gelijke spelen, toch buiten. Ik heb meegemaakt wat Robert meemaakte op Euro 2000 : een te goeie voorbereiding schept een verwachtingspatroon dat irreëel is voor België. De kritiek die ik kreeg na de 0-0 tegen Nederland… Een klein land moet zich aanpassen, maar de Nederlanders gaven kritiek en wij waren niet chauvinistisch genoeg om daar tegenin te gaan.

Dan kwam Mexico : 2-0 voor, veertig graden, Franky ( Van der Elst, nvdr) die al in de opwarming wegviel, de blessure van Enzo… Van hem dacht ik dat hij in sommige kleine matchen een surplus zou kunnen brengen, ondanks een medisch probleem en zijn fysieke resultaten, maar dat is niet gebeurd. Elk toernooi heeft een scharniermoment en dat was er een. Nadien waren we mentaal leeg en werd het slechts 1-1 tegen Zuid-Korea. Winnen we tegen Mexico, dan winnen we onze derde wedstrijd ook.

Enzo heeft te veel verdienste voor de nationale ploeg om hem daarvoor te bekritiseren. Alleen vind ik het een schande wat er nadien is gezegd. In elke generatie waren er discussiemomenten, maar – en mijn collega’s zullen dat beamen : als er wat moest worden gezegd, moest het tijdens het toernooi gebeuren. Niet nadien. De media zijn enorm veranderd, bij Paul is het al verkeerd gelopen, ik heb geprobeerd om het te kanaliseren, maar het was moeilijk.

L’entraineuse

In 1986 verbleven de Rode Duivels acht weken in Mexico. Was er lering getrokken uit de ervaringen van zestien jaar eerder ?

Thys : Ik ben direct naar ginder gevlogen, op zoek naar een hotel met een oefenveld dichtbij. We wisten ook dat het fout was om drie weken voor het toernooi al in Mexico te gaan zitten, zonder wedstrijden. Dus zijn we eerst nog in Zwitserland op hoogtestage geweest. Daarna hebben we de spelers even in familieverband laten uitrusten, alvorens we tien dagen voor de eerste wedstrijd naar Mexico zijn afgereisd. Ginder lieten we ook de echtgenotes komen, mijn vrouw noemden ze l’entraineuse. Drie keer per week logeerden de spelers bij hun echtgenote.

De discussie over vrouwen al dan niet mee laait weer hoog op. Wat vinden jullie ?

Goethals : Voor het toernooi in ’70 was Uruguay drie maanden weg van huis. Ik vroeg hun trainer wat hij deed met de seksuele problemen. Weet je wat hij antwoordde ? Wij zijn grote reizigers, ze kennen hier hun weg. Elke week kregen ze een vrije dag en er werd nauw toegekeken of ze wel op tijd binnen waren.

Thys : Je moet wat soepel zijn.

Welke goede raad hebben jullie voor Robert Waseige ?

Leekens : Dat drie weken voorbereiding te weinig is.

Van Himst : Ik zou de finale van de beker van België vervroegen en alsnog op hoogtestage gaan.

Leekens : Tegenwoordig komen de internationals immers helemaal leeg bij je aan. Ander punt : de media. Dat moet in zeer goede banen worden geleid, want het is dodelijk om tot twintig interviews per dag te moeten geven. Voor rest kan Robert profiteren van wat wij destijds tijdens de Kirin Cup hebben opgestoken en voorbereid. De meeste spelers waren al in Azië. Een hoogteverschil zoals met Mexico is er niet, en allicht wordt het ook niet zo warm als in Bordeaux.

Thys : Met Japan en Tunesië in de groep moet je doorstoten naar de tweede ronde. Als je niet kan winnen van Japan, blijf je beter thuis.

Goethals : Tunesië idem. En laat ons Rusland ook maar relativeren, dat is de oude Sovjet-Unie in tien gehakt.

Leekens : Dit is een goeie loting.

Goethals : Zo’n makkelijke groep krijg je nooit meer. Als het nu niet lukt, blijven ze beter ginder; dan moeten ze niet naar Brussel terugkeren.

Geen zeikerds

Leekens : Weet je, geen van ons had in zijn groep ooit een communautair probleem. Maar errónd ? Allemaal !

Goethals : Ze hebben Georges om communautaire redenen geliquideerd. Le Soir.

Thys : Neem ’86, mijn lijst van 22 spelers. Geen Czernia, geen Beugnies. Veel kritiek, tot in Mexico toe. Ik heb toen een Brussels journalist gevraagd of hij even hard van leer zou zijn getrokken als Czernia in Lokeren had gespeeld en Beugnies in Waregem. Neen, antwoordde hij, maar ik moet rekening houden met mijn lezer. Die communautaire realiteit doet mij gruwelen.

Nog goede raad voor Waseige ?

Leekens : Hij gaat zes weken samenleven. Een goede groep is belangrijk.

Van Himst : Het voordeel van Robert is dat hij geen supervedetten heeft.

Thys : Hij is van niemand afhankelijk.

Leekens : En niemand die zich als een vedette gedraagt. Ook Wilmots niet. Die moet misschien wat belangrijk worden gemaakt, maar dat heeft iedere speler graag.

Thys : Ik kom terug op ’90 : vier centrale verdedigers, waarvan er maar twee konden spelen en Jan Ceulemans op de bank. Wie van de huidige kern mag zeggen dat hij onmisbaar is ?

Leekens : Dan zijn we uitgepraat. Je hebt ook uitstekende wedstrijdmensen die nooit een goed toernooi spelen. Filip De Wilde is technisch de beste keeper die ik ooit meemaakte, maar in elk toernooi had hij problemen. Zes weken samen, niet te onderschatten. Niet als trainer, niet als speler.

Daarom is het belangrijk dat je geen zeikerds meeneemt. En duidelijke afspraken maakt. Ik zou geen voorlopige selectie van 25 meer maken, zoals ik toen deed. Direct de 22 en afgelopen, want anders moet je jongens teleurstellen en die gooien dan weer wat in de media.

En laat ook de vrouwen eens afkomen. Dat kost misschien veel geld, maar een Belg heeft zijn familie nodig, die kan geen zes weken alleen zijn.

Thys : Dat moet toch in de planning op te nemen zijn ?

door Pierre Bilic en Peter T’Kint