‘Iets lijkt altijd onmogelijk, tot je het gedaan hebt’, zei ooit wijlen Nelson Mandela. Dat bewees Greg Van Avermaet aan het strand van Copacabana: winnen op het zwaarste olympische parcours uit de geschiedenis, als eendagscoureur die nog nooit een grote klassieke zege had behaald. Een verslag vanop de eerste rij.
Wat doe je als Belgische journalist op de Spelen wanneer op dezelfde dag judoka Charline Van Snick een medaille kan winnen in het olympisch park (ten westen van Rio) en goed dertig kilometer verderop, aan het strand van Copacabana, de wegrit in het wielrennen plaatsvindt? Aangezien die koers voor onze landgenoten allicht als te zwaar werd ingeschat, kies je voor de hoogste medaillekans, voor Van Snick, ondanks een zware loting.
En dus vertrek je, vanuit een studio op Copacabana, al om zeven uur ’s morgens om alle files – wegens door de koers afgezette wegen – voor te blijven. En om goed vier uur later de Luikse al in de tweede ronde te zien verliezen tegen de Braziliaanse titelverdedigster Sarah Menezes.
Dan schakel je meteen de knop om, hol je naar de bus en de aansluitende nieuwe metrolijn, die ons – in tegenstelling tot collega’s die uren vastzitten in het verkeer – in een uur terug naar Copacabana brengt. De koers is dan goed vijf uur bezig, nog ruim veertig kilometer te gaan. Net naast het strand – verlaten, want helemaal afgezet met dranghekken – kijken enkele tientallen mensen naar een groot tv-scherm. Een internationaal gezelschap, Venezolanen, Colombianen, Amerikanen, Nederlanders, en opvallend: amper Belgen. Wel een viertal Gentenaars, uitgedost in blauwe Belgische voetbaltruitjes, met tricolore dwarsstrepen. Vaste klanten op de Spelen (al sinds 1992) en op deze mythische plaats konden ze zeker niet ontbreken, als wielerfans én supporters van ene Greg Van Avermaet.
Wat verderop, achteroverleunend in een stoel: Zdenek Stybar. Hij heeft gewerkt voor zijn Tsjechische kopman Leopold König en is daarna doorgereden naar de finish, waar hij op een verzorger wacht. De ex-wereldkampioen veldrijden ziet hoe Van Avermaet mee geglipt is in een kopgroep. ‘Ik heb Greg onderweg gezien. Hij is écht goed. Als hij op de laatste klim kan aanklampen of weinig tijd verliest, gaat hij héél ver geraken.’ Een goeie glazen bol heeft de Tsjech.
We wandelen verder naar de finish, maar veel sfeer is er niet op te snuiven. Aan de ene kant een rij toeschouwers, aan de andere kant … niemand. Behalve in een viptent, waar de Nederlandse koning Willem Alexander van een glas champagne nipt. Nog dichter bij de aankomst, waar geen kat op de tribunes zit, houdt – tot onze grote verbazing – ons niemand tegen en kunnen we zonder probleem postvatten in de zone waar de verzorgers staan. Op een WK in Europa onmogelijk – we spreken uit ervaring – maar in Rio is de organisatie minder strikt. ‘De slechtst georganiseerde koers ooit’, schimpt een Nederlandse soigneur.
Ook VRT-reporter Renaat Schotte is, als enige andere journalist, voorbij de finishlijn geraakt. ‘Het mag niet en al slaan ze mijn micro uit mijn handen, als Greg straks goud pakt, dan móéten wij hem als eerste hebben. En worden we daarom uitgesloten van de Spelen, het zij zo. Dan gaan ze ons dat moment niet meer afnemen.’
HUILENDE DE PLUS
De lokale speaker heeft intussen zijn stemvolume verhoogd, want Rafal Majka heeft zich losgewerkt, met Greg Van Avermaet en Jakob Fuglsang in de achtervolging. ‘Copacabana are you ready!?’, schreeuwt hij. Laurens De Plus, de pas 20-jarige debutant die zich eerder in de koers volledig leeg heeft gereden voor de andere Belgen en nu aan de finish het glazuur van zijn tanden bijt, is nu al zeker: ‘Greg gaat ze er allemaal op leggen!’
Wat velen onmogelijk hadden gewaand, wordt waarheid: na een verschroeiende sprint kroont een 31-jarige Belg zich tot olympisch kampioen. We sprinten hem achterna, passeren een huilende De Plus en zien een zwaaiende, waaaa en wooeee roepende Van Avermaet in de armen van verzorger Hans Van Hout vallen, meteen erna gefeliciteerd door Rafal Majka. ‘Thanks man‘, zegt de Oost-Vlaming, die meteen een micro onder de neus krijgt. ‘Greg, how do you feel?’ ‘The best day of my life!’, roept hij. Even emotioneel, om daarna, binnen de seconde, met nuchtere blik beheerst zijn koersverhaal te vertellen – alsof hij net het na-Tourcriterium van Roeselare gewonnen heeft.
Hetzelfde tafereel wanneer eerst een nog altijd huilende De Plus hem tegen de frêle borst drukt en Van Avermaet, weer in zijn nuchtere modus, daarna Renaat Schotte te woord staat, gevolgd door innige knuffels met mecanicien Steven Van Olmen en bondscoach Kevin De Weert – ook die staat op zijn benen te trillen.
De speaker is intussen lyrisch geworden en heeft de Belg omgedoopt in Greg from Copacabana, naar analogie met supermodel Gisele Bündchen, die daags ervoor tijdens de openingsceremonie op de tonen van de wereldhit The Girl from Ipanema (dat andere bekende strand in Rio) met haar eindeloze benen het hart van miljoenen mannen sneller had doen slaan.
Weinig monden die hier openvallen, want opvallend stil is het wanneer GVA naar de mixed zone begeleid wordt en we, weer al lopend in zijn spoor, kunnen horen wat hij tegen bondsdokter Ruud Van Thienen zegt: ‘Ik heb een gouden medaille!’
Weer maken emoties echter vlug plaats voor rustige vastheid wanneer de Grembergenaar een rist internationale tv-zenders afschuimt: eerst het Amerikaanse NBC, dat op de Spelen overal voorrang heeft, daarna BBC, waar Victoria Pendleton als interviewster wordt opgevoerd. Een tweevoudige olympische kampioene op de piste, zij wéét hoe de Belg zich nu voelt.
Die herhaalt in alle interviews hetzelfde: ‘Vroeger was het altijd net niet, nu eindelijk wel’ – het zit hem duidelijk hoog dat hij nog nooit een grote klassieker won. Een gat dat hij nu heeft volgegoten met olympisch goud.
SAMEN KOKOSNOOT DRINKEN
Die unieke titel maakt na de finish ook de andere Belgen dronken van vreugde, onder meer Paul Herijgers, die de koers als depanneur van Shimano volgde. ‘Ik heb Greg een laatste keer aangemoedigd op de slotklim. Die verbetenheid op zijn gezicht, om toch niet te lossen, die had ik nog nooit bij hem gezien.’
Het mooiste moment voor Herijgers moest dan nog volgen. ‘Op weg naar de aankomst passeerde ik Serge Pauwels en net dan hoorde ik over de wedstrijdradio dat Greg gewonnen had. Ik maakte een gebaar naar Serge, ’t is in de sjakosj, maar die kon het niet geloven. Drie keer vroeg hij: ‘écht waar?’, en zelfs daarna ging hij schuddebollend van vreugde nog eens informeren bij een volgwagen. Zó gelukkig…’
Ook Philippe Gilbert is stomverbaasd wanneer hij dertien minuten na Van Avermaet over de aankomstlijn bolt. Zelfs hij lijkt, ondanks zijn niet altijd beste relatie met zijn BMC-ploegmaat, oprecht blij. ‘Ik heb als jonge gast de Spelen van Athene 2004 meegemaakt, toen Axel Merckx brons won, maar dit is nog veel specialer. De ultieme bekroning van een supergeneratie, als je ziet welke mondiale titels Tom Boonen, ik en nu ook Greg hebben gewonnen.’
Onder meer met dank aan … het weerbericht. ‘Het plan was om al in de eerste ronde te anticiperen op aanvallen. Maar toen Greg en ik in de bus op weg naar de start op onze gsm zagen dat na 12 uur de wind zou draaien, op kop richting de finish aan Copacabana, hebben we beslist om af te wachten tot de laatste ronde. Een cruciale maar goeie keuze.’
De blijdschap bij zijn renners, met de tranen van de jonge De Plus als hét beeld van de dag, is wat de nieuwe bondscoach Kevin De Weert, die voor de allereerste keer een volgwagen in een koers bestuurde, het meest gelukkig stemt. ‘Heel herkenbaar voor mij: ik was in mijn carrière zelf jarenlang knecht en dolgelukkig als mijn kopman won. De sfeer in de groep was ook de hele week formidabel: de jongens hadden een eigen WhatsAppgroep waarop ze continu grappen maakten, we gingen met zijn allen kokosnootsap drinken.’
GELEENDE SCHOENEN
Intussen zit Greg Van Avermaet, met naast hem Rafal Majka en Jakob Fuglsang, in een tent te wachten op de podiumceremonie, armen gekruist en achteroverleunend, alsof hij op een zomers terras met een sangria zit. Slechts één probleem: hij heeft geen sportschoenen bij, alleen de slippers die hij altijd draagt, vanwege zijn hielprobleem waardoor hij zo veel mogelijk gewone schoenen vermijdt.
Oplossing: die van verzorger Hans Van Hout, die heeft dezelfde maat. En dus trekt Van Avermaet, bellend met het thuisfront en in geleende schoenen, richting de wachtzone voor de cérémonie protocolaire, waar UCI-voorzitter Brian Cookson hem stevig de hand drukt.
Wanneer perfect in de pas stappende militairen de drie medaillewinnaars richting podium leiden, kijken de zichtbaar geëmotioneerde bondsvoorzitter Tom Van Damme, De Weert en ploegmaats Gilbert, Pauwels, De Plus en Tim Wellens fluitend en applaudisserend toe vanop de tribune. Waarna aan de Avenida Atlântica het meest magische moment van de dag volgt: de Brabançonne, met op de achtergrond de bruisende golven van de Atlantische Oceaan die neervallen het op Copacabanastrand, terwijl de zon langzaam achter de grote flatgebouwen van Rio verdwijnt en het daglicht in een oranje gloed overgaat – een mens zou voor minder even slikken.
De Weert en co slaan eendrachtig, als echte Belgen, de handen om elkaars schouders en zelfs de nuchtere Van Avermaet geniet volop. Ook tijdens de fotoshoot met de traditionele medaille-tussen-de-tandenpose, over de schouders een Belgische vlag gedrapeerd, die de Gentse supporters, die we twee uur geleden hebben ontmoet, hem hebben toegeworpen. Ook verzorger Hans Van Hout neemt een foto: van de bénen van de nieuwe olympisch kampioen, met zijn schoenen. ‘Nooit doe ik die nog weg’, lacht hij.
FAN VAN PELLEGRINI
Na de podiumceremonie volgt de obligate persconferentie voor de schrijvende pers, op een passende locatie: in het Forte de Copacabana, in 1914 gebouwd op een landtong met een fenomenaal zicht op het strand. Daar, in het auditorium van het Museu Histórico do Exército, krijgt Van Avermaet een zelden gezien (kort) applaus van de internationale pers.
Naast de traditionele wedstrijdvragen wil een Braziliaanse journalist weten welke impact het thuispubliek had op zijn race. GVA verzorgt zijn pr, zegt dat hij onder de indruk was, ook van de Brazilianen die ‘ondanks alle negatieve berichten hun best hebben gedaan om een goeie organisatie op poten te zetten’ – al zullen velen daar anders over denken. De altijd aanwezige koersdummie wil ook weten waar Van Avermaet vandaan komt, waarop die zijn verhaal als ex-beloftekeeper van SK Beveren nog eens opdiept, maar ook vertelt dat hij altijd een groot adept van de Olympische Spelen is geweest.
Dat blijkt wanneer hij na de persconferentie met Renaat Schotte richting een live- interviewplaats, met zicht op Copacabana, wandelt. ‘Ik ga de komende dagen proberen enkele competities mee te pikken, zeker in het zwemmen.’ Wat hij zondag al deed, door onder meer de reeksen van de Belgen op de 4×100 meter vrije slag te volgen.
De renner blijkt zelfs een fan van Federica Pellegrini, de bloedmooie Italiaanse vrijeslagspecialiste. Zijn doel: met haar een foto versieren (als dat nu al niet gelukt is). Een selfie met de (eveneens niet onknappe) Amerikaanse atletiekster Allyson Felix heeft hij al. ‘Ik dacht: ik zal iets moeten presteren, dan liket ze misschien mijn foto op Facebook.’ Gezien zijn fel gestegen status in het olympisch dorp mag dat geen probleem zijn.
Terwijl Van Avermaet in de laatavondjournaals voor de zoveelste maal zijn verhaal vertelt, staat Ruud Van Thienen, de bondsdokter die bij Kevin De Weert in de wagen zat, met glimmende ogen te kijken. ‘Greg was de hele week bijzonder ontspannen, maar toch gefocust en erg bezig met details, zoals de hoeveelheid drank die hij zou nemen om in de hitte vocht-en-zoutverlies te vermijden. Het heeft gerendeerd, want verschillende coureurs kwamen op het einde bij ons smeken om bidons. Dat hebben wij natuurlijk geweigerd – we zijn geen barmhartige Samaritanen, hé.’
Van Thienen wist dán al dat Van Avermaet superbenen had. ‘Toen hij nog in de kopgroep met vijf renners zat, net voor de laatste klim van de Vista Chinesa, op dertig kilometer van de finish, zei hij tegen ons: ‘Ik rijd ze er meteen allemaal af.’ Als je dát zegt, wanneer al drie vierde van het peloton gelost is… (blaast) Een teken van de échte kampioen.’
EENZAME MAJKA
Tijd voor de laatste verplichting: de dopingcontrole. Met de auto rijden Van Thienen, Ben Roeges, persverantwoordelijke van het BOIC, en Kevin de Weert met Van Avermaet terug richting finish, waar de familie De Saedelaere – vader Peter, moeder Marie-Anne, zoon Kristof, dochter Lien – staat te wachten. Geen onbekenden, want afkomstig uit Zele, de geboorteplaats van de Oost-Vlaming.
‘Ik ken Gregs vader Ronald heel goed’, aldus Peter. ‘Al máánden zegt die dat Greg dit jaar één groot doel had: de Spelen. En van Gregs oma moesten we tegen Greg voor de start zeggen dat hij Philippe Gilbert niet mocht vertrouwen. (lacht) Het is er niet van gekomen, maar ik denk niet dat Gilbert hem heeft dwarsgezeten, integendeel’, lacht Peter, bij wie een papieren gouden medaille om de nek hangt. ‘Na Gregs zege gekregen van de plaatselijke getuigen van Jehova!’ Wat een olympische titel allemaal niet oplevert…
Wanneer Van Avermaet heeft geplast en weer richting olympisch dorp trekt, zien we enkele tientallen meters verder Rafal Majka met zijn verzorger staan, eenzaam in het donker wachtend op de nog afgesloten aankomststrook op Copacabana. Na een eerste norse blik begint de koele Pool na enkele vragen toch te ontdooien. Hij verliest zelfs het gevecht met de opwellende tranen wanneer hij terugdenkt aan zijn gemiste kans, toen Van Avermaet en Fuglsang hem in extremis nog bijhaalden. ‘Ik heb me 110 procent gegeven, maar ik kreeg krampen… Brons is ook mooi – élke olympische medaille is dat in Polen – maar toch…’
Een troost: Majka kan meer dan leven met de winnaar, hoewel die hem ook in de Tour, op weg naar Le Lioran, te vlug af was. ‘Ik heb met Greg na de Tour enkele criteriums in België gereden. Een heel sympathieke kerel, die door het hele peloton geapprecieerd wordt, als coureur en als mens. Als iemand van de kopgroep, behalve ik, goud mocht winnen, dan is het Greg.’
Elf miljoen Belgen dachten daar, 9000 kilometer verder, op een historische augustusavond, gekluisterd voor hun tv, net hetzelfde over.
DOOR JONAS CETEUR IN RIO – FOTO’S BELGAIMAGE
