Wie is Vincent Kompany echt? De Captain Fantastic van Manchester City is het symbool geworden van het rampzalige seizoen van paars-wit. Een uitzonderlijke kampioen die het DNA van Anderlecht bezit maar die ook wat koppig en megalomaan heet te zijn. Is dat de (winnende) formule om zijn ideeën ten uitvoer te brengen? Een analyse.
Het was ruim zes maanden geleden, 19 mei jongstleden. Marc Coucke tovert uit zijn hoge hoed een ongeziene communicatie: ‘ We brought the legend back. We made the impossible possible. ‘ Vincent Kompany is weer thuis! Op die 19 mei 2019 is hét feit van de dag niet dat Anderlecht voor de eerste keer in 56 jaar zijn kwalificatie voor Europees voetbal mist, maar weldegelijk de komst van de kapitein van Manchester City, die met zijn Engelse club net drie prijzen gepakt heeft. De voorzitter van Sporting blust in één moeite de brand die enkele weken voordien door supporters op Sclessin was aangestoken met vuurpijlen en kreten als ‘Coucke buiten’ in de tribunes.
Kompany zegt vaak dat Manchester City in zijn hart zit en Anderlecht in zijn bloed.
Achter het mediatieke vertoon van de eerste uren verbazen enkele waarnemers zich niettemin over de hybride rol die zal toevertrouwd worden aan de grootste speler van paars-wit van de afgelopen dertig jaar. Want de rol van Vince The Prince die door de Rode Duivel wordt opgeëist, beperkt zich niet tot het veld. Speler, manager, coach, sportief raadgever, verantwoordelijke voor de transfers… Om ervan te kunnen dromen Kompany weer naar huis te halen, moet je hem wel de sleutels van dat huis geven. Het was all or nothing, zoals een van zijn naasten ons vertelt.
Outside the box
Michael Verschueren geeft dat ook grif toe: ‘Het was een beetje outside the box, maar ik denk dat Sporting aan een vernieuwing toe is en dit is de eerste stap. Hij heeft paars bloed. Hij wil dat de club weer even groot wordt als ze vroeger was.’
Het bestuur van Anderlecht is gecharmeerd door het vroeger wonderkind. Zijn komst moet een breuk met het verleden betekenen, met de jaren van Roger Vanden Stock, Herman Van Holsbeeck, Mogi Bayat en het fiasco van Luc Devroe. Er dient zich een nieuw tijdperk aan, dat van Vincent Kompany. De naam valt op en dat pleziert de Oostendse blingblingmiljardair. De woorden van Kompany zijn alleszins veelbelovend: ‘ Pep Guardiola heeft mijn liefde voor het spel nieuw leven ingeblazen. Ik heb geobserveerd, deelgenomen, geanalyseerd, bestudeerd. Manchester City speelt het voetbal dat ik wil spelen. Dat is het voetbal dat ik wil onderwijzen’, legt hij uit op zijn Facebookpagina.
Op 25 juni, tijdens een persconferentie waarop de vaderlandse pers zich verdringt, preciseert hij: ‘Op het moment dat ik besloten heb tot deze nieuwe carrière als manager, kende Thierry Henry problemen bij Monaco. Dat was onbegrijpelijk in mijn ogen en ik heb hem opgebeld. Ik heb ook andere jonge trainers die net begonnen waren opgebeld.’ Over het feit dat hij niet over een trainersdiploma beschikt, zegt hij: ‘Er zijn veel trainers die geen managementdiploma hebben zoals ik.’ Zes maanden later is het moeilijk om het officiële discours te geloven dat stelt dat Kompany nooit trainer is geweest.
Maar zover zijn we nog niet. De zomer ziet er al snel veelbelovend uit. Anderlecht incasseert meerdere nederlagen in de voorbereidingswedstrijden, maar er tekent zich een voetbal met balbezit af, met de hulp van de Anderlechtse jeugd. ‘Eerst mooi spel, dan de resultaten’, verkondigt hij. Er strijken enkele ronkende namen neer: Michel Vlap, Nacer Chadli, Samir Nasri en Philippe Sandler, over wie veel goeds wordt verteld. Couckenbak kan eindelijk weerklinken zoals in de mooiste uren. Dat denkt hij tenminste toch.
Verblind door techniek
Maar de competitiestart tegen Oostende haalt hem gauw uit zijn droom. En het vervolg is niet veel beter.
De grote schoonmaak die de nieuwe baas van Sporting tijdens de zomer heeft uitgevoerd, telt enkele missers. Exit Thomas Didillon, Adrien Trebel, Sven Kums en anderen. Sleutelspelers die niet passen in the process, waar de leerling van Guardiola het over heeft. ‘Hij zei me dat hij me zag als een nummer 6 vóór de verdediging maar dat hij daar andere opties had. Ik kon die eerlijke uitleg wel waarderen. Het is best om niet rond de pot te draaien’, verklaarde Kums.
Kompany vergist zich bij zijn evaluaties. Hij gaat bij naasten te rade over het werkelijke niveau van de competitie die hij dertien jaar eerder verlaten heeft en lijkt er geen hoge dunk van te hebben.
Het opschietende koren moet het maar doen, denkt hij. Zodanig is hij onder de indruk van – of veeleer verblind door – de technische kwaliteiten van de jonge spelers uit het opleidingscentrum dat hij de andere parameters vergeet.
Voor de uitwedstrijd op Benfica op 11 juli neemt hij zelfs spelers mee naar Lissabon die niet eens titularis zijn bij de U21. De zege tegen de Portugezen, die nog maar net hun trainingen hervat hebben, maskeren nog de werkelijkheid.
Maar Kompany is gefixeerd op de jongeren en dat blijft hij zolang hij op post blijft. ‘Hij houdt van de vorming. Hij kan uren praten over de opleiding van jongeren. En over tactiek. Het is de oorspronkelijke staat van het voetbal die hem interesseert, niet de business’, legt zijn vriend en assistent Floribert Ngalula uit.
Met zijn 33 jaar en ongelooflijke ervaring moet Kompany een gids zijn voor die jeugdbende. Achter de hekken van Neerpede overlaadt hij de jonge spelers met goede raad, maar door zijn blessuregevoeligheid kan hij niet hetzelfde doen tijdens de wedstrijden. En de cijfers zijn navenant, want met Kompany in de basis wint Anderlecht geen enkele competitiematch.
Waar hij aanvankelijk dacht een vooraanstaande rol te kunnen spelen met een mix van ronkende namen en jongeren, geeft hij nu toe dat hij zich vergist had, want hij praat voortaan over ‘een overgangsseizoen’.
Het DNA van Neerpede
Maar net zoals Romelu Lukaku (die afgelopen zomer op Neerpede kwam trainen toen hij ruzie had met Manchester City en op een transfer naar Inter wachtte) of Anthony Vanden Borre (die het eerder over Neerpede dan over Anderlecht heeft wanneer hij over het verleden praat) is Kompany getekend door zijn jeugdjaren bij paars-wit. Vinnie komt uit een talentrijke generatie (met Dries Mertens, Onur Kaya, Pelé Mboyo, Vanden Borre en anderen) en heeft nog altijd de grote successen bij de jeugd in gedachten, tegen Europese topclubs als Real Madrid en Olympique Lyon. ‘Als Ajax dat kan, dan moeten wij dat ook kunnen’, laat hij in besloten kringen noteren. Die scholing heeft vanaf jonge leeftijd een stempel op hem gedrukt.
‘Hij sliep onder een dekbed van Anderlecht toen hij klein was’, vertelt zijn jongere broer François. De jongen uit gebouw 33 aan de Helihavenlaan, in het hart van de Brusselse Noordwijk, liep trots rond in zijn paars-witte trainingspak. ‘Bovendien kreeg hij de bijnaam Anderlecht‘, vertelt zijn oude vriend Rodyse Munienge, die zijn persoonlijke assistent geworden is bij RSCA.
In juni richt hij zich tot het voltallige personeel van het paarse instituut, van de jeugdcoaches tot de administratief bedienden. Meerdere personen die erbij waren zijn unaniem: ‘Hij hamerde er voortdurend op dat Anderlecht zijn identiteit moest terugvinden, het spel dat zijn geschiedenis gevormd heeft. Als hij teruggekeerd is, is dat omdat Anderlecht in zijn bloed zit. Hij zegt vaak dat Manchester City in zijn hart zit en Anderlecht in zijn bloed.’
Leerling-zakenman
Die terugkeer naar huis had alleszins op een andere manier moeten verlopen. Sinds de zomer filmen camera’s het dagelijkse leven van de Prince, met de bedoeling om er nadien een documentaire van te maken met onuitgegeven beelden van de comeback. Net zoals bij de tv-serie Iedereen Duivel, de documentaire in meerdere afleveringen over de kwalificatiecampagne van de Rode Duivels voor het WK van 2014 in Brazilië, zit daar Bonka Circus achter, het productiehuis waarin Kompany aandelen heeft en dat opgericht werd door zijn rechterhand Klaas Gaublomme (een ex-muzikant die hij leerde kennen bij zijn verplaatsingen in het kader van SOS Kinderdorpen). Het doel was om dit jaar in de coulissen van Neerpede te tonen, maar dat lijkt stilaan meer op de helletocht van Sunderland (uitgezonden op Netflix) dan op All or Nothing ter ere van Manchester City (beschikbaar op Amazon).
Dat Kompany een belangenconflict zoals destijds met Iedereen Duivel niet lijkt te schuwen, geeft aan, of bevestigt veeleer, dat hij de almacht bezit binnen de club. Het versterkt ook het beeld van de ‘zakenman Kompany’, dat hij met plezier uitdraagt. Als kind was hij al fan van Monopoly en in 2013 behaalde hij een MBA aan de Business School of Manchester.
‘Hij wil graag meer zijn dan een voetballer. Maar daarom nog geen zakenman’, nuanceert zijn oude makelaar Jacques Lichtenstein.
Want Kompany heeft uiteenlopende investeringen maar enkele daarvan draaiden niet goed uit. Hij investeerde flink in onroerend goed in Manchester, maar we herinneren ons ook het fiasco van zijn bars Good Kompany, waar hij ruim 2 miljoen euro mee verloor, of zijn luxe taxibedrijf in Manchester, om nog te zwijgen van het rommelige beheer van zijn voetbalclub BX Brussels. ‘Ik ben waarschijnlijk de speler die het best is voorbereid op zijn nacarrière’, liet hij eind vorig seizoen optekenen in The Guardian. ‘Hij heeft een beeld gecreëerd dat niet overeenkomt met de realiteit’, vervolgt een van zijn ex-medewerkers. ‘Hij is snel gecharmeerd geraakt door de grote bedrijfsleiders die hij via het voetbal heeft leren kennen. En hij denkt dat hij van hun niveau is…’
In zichzelf gekeerd
Dat label van aanvoerder dat hij altijd graag gedragen heeft, samen met dat beeld van de zakenman, zorgen vaak voor jaloezie of zelfs spot bij zijn werkcollega’s. Om de persoon en zijn wil om meer te zijn dan een voetballer te begrijpen, vertelde een van zijn voormalige ploegmaats over de treinreis tussen Manchester en Londen, waarvoor enkele treinstellen waren in beslag genomen door een sportmerk omwille van een commerciële actie. Terwijl meerdere sporters samenkwamen in een van de wagons om alles te bespreken en van gedachten te wisselen, zat Kompany een beetje verderop met zijn laptop open om over ‘zaken’ te praten. Hij mengde zich niet tussen de anderen, wat door zijn collega’s beschouwd werd als een vorm van misprijzen.
Maar kun je hem echt verwijten dat hij niet meegaat in het beeld van de voetballer die op de sofa hangt en PlayStation speelt? Het lijkt zo niet, maar Vincent Kompany is, ondanks zijn trouw aan de vrienden uit zijn jeugd en het belang van zijn familie dat hij graag benadrukt, een erg wantrouwig persoon, die niet erg graag te midden van anderen is, eerder in zichzelf gekeerd. Iemand die, wanneer het niet zo goed gaat of de kritiek harder en harder wordt, dat verbergt, door de borst vooruit te steken en altijd fier over te komen.
Nog steeds de baas
De voorbije maanden behoren uiteraard niet tot de beste van zijn carrière. Individueel niet, omdat hij al drie keer dit seizoen met een blessure het veld moest verlaten, en collectief niet aangezien zijn machtsovername op een slechte film gelijkt. Na de troosteloze 0-0 thuis tegen Waasland-Beveren wilde de club, met Marc Coucke op kop, het vuur blussen door Simon Davies aan de kant te schuiven. Davies, die al sinds het begin van het seizoen als een figurant aan zijn lot was overgelaten, moest vervangen worden door een figuur met meer legitimiteit. Vandaar het telefoontje van Michael Verschueren naar Frankie Vercauteren begin oktober. Terwijl Vincent Kompany vóór de aanstelling van Simon Davies liever Besnik Hasi had aangetrokken, had de komst van Frankie Vercauteren tot doel om naar de buitenwereld toe de posities te verduidelijken en te vermijden dat Kompany honderdduizenden euro zou verliezen door de fiscale voordelen voor spelers in België (voordelen waar coaches niet van kunnen profiteren).
Te meer daar de komst van die andere Prins van het Park niets fundamenteels veranderd heeft aan het dagelijkse leven van de Anderlechtspelers. Vercauteren kende perfect de condities toen hij kwam: niet raken aan de spelopvatting en Kompany blijft de baas. Hij blijft de trainingen sturen. Vercauteren kijkt vanop een afstand toe, zoals de managers naar Engels model.
Geen sant in eigen land
Terwijl Kompany dus verdergaat volgens de lijn die hij intern heeft uitgetekend, werd hij door de buitenwereld – de media, de socialenetwerksites, de supporters van de tegenstander – niet gespaard. Kompany mocht die onpopulariteit ondervinden vanaf de verplaatsing naar Genk. Toen hij daar het veld verliet met een blessure, werd hij uitgejouwd. Een groot verschil met zijn afscheid van City enkele maanden eerder. Enkele loftuitingen van toen: ‘Zijn goal tegen Leicester is de meest ongelooflijke in de geschiedenis van de club’, zei Pep Guardiola. ‘Waar wil je je standbeeld?’, vroeg zelfs Gary Neville, nochtans oud-verdediger van stadsrivaal Manchester United.
Voor ex-topschutter en BBC-analist Gary Lineker behoort Kompany tot ‘de kleine kring van spelers die door iedereen geliefd en gerespecteerd worden. Hij stijgt boven de rivaliteit uit.’ Het mag dus duidelijk zijn dat voor Kompany ten zeerste de uitdrukking geldt: men is geen sant in eigen land.
Angst voor spionage
Sinds zijn prille debuut in België kleeft aan Kompany volgens sommigen het imago van iemand die hautain en arrogant is, terwijl het moeilijk is om aan de overkant van het Kanaal iemand te vinden die hetzelfde zegt.
Marc Degryse gooide de knuppel in het hoenderhok na de nederlaag op Kortrijk: ‘Hij denkt dat hij God is, terwijl iedereen zijn limieten heeft.’
Een vorm van narcisme die door anderen gedeeld wordt, zelfs binnen de club en dat aangemoedigd wordt door zijn entourage en zijn raadgever Klaas Gaublomme, die het al eens gepresteerd heeft om zijn mails te ondertekenen met ‘de vertegenwoordiger van Vincent Kompany op Aarde’.
Kompany voelt zich soms beladen met een missie. ‘Ik ga tussenbeide komen in het dossier rond het nationale stadion’, vertelde hij enkele jaren geleden aan een van zijn naasten. Of toen hij een boodschap had voor de Franse president Nicolas Sarkozy of het over de problemen in Syrië had op Twitter. ‘Ik zal niet zeggen dat ik de wijsheid in pacht heb, verre van. Ik heb gewoon de behoefte om me uit te drukken, zoals anderen de behoefte hebben om te gaan stemmen. Ik ben niet iemand die in zijn hoekje blijft zitten. Ik ben niet geboren als iemand die zijn mond houdt.’
‘Vincent definieert zichzelf als een merk, met een langetermijnvisie’, legt een ex- medewerker uit.
Megalomaan? Toch wel. ‘Hij is de enige mens die constant vier spiegels om zich heen heeft’, lacht een staflid van de nationale ploeg.
Hij is ook geobsedeerd door de angst om bespioneerd of gehackt te worden. Hij verandert geregeld van gsm. Uit veiligheidsoverwegingen heeft hij zijn toestel enkele jaren geleden geëncrypteerd.
Geen compromis
Zodra hij door de poort van Neerpede stapt, voelt hij zich thuis. Het personeel begroet hij hartelijk. Leden van de directie krijgen altijd een vuistje. Dat is heel anders dan Hein Vanhaezebrouck of René Weiler, bij wie menselijke warmte niet echt een hoofdkenmerk was. Vincent Kompany is thuis op Anderlecht, en dat al sinds heel lang.
‘Je kunt hem veel verwijten, maar niet dat hij zich niet volledig geeft. Want hij zet zich 200 procent in voor de club’, vertelt een clublid.
Wanneer hij geen wedstrijd heeft, komt hij geregeld om 8 uur op Neerpede aan om er rond 20 uur te vertrekken. Coucke daarentegen zie je minder en minder op Neerpede.
‘Ik moet voortdurend bezig kunnen zijn’, legt Kompany uit. ‘Ik herinner me geen zondag meer dat ik niks te doen had.’ Zo zagen we hem onlangs, tijdens de interlandbreak, nog bij een zondagse wedstrijd van BX Brussels.
‘Elk hoofdstuk van mijn leven begon met een tegenslag en terugvechten, maar het is altijd geëindigd met glorie en succes’, vertrouwde hij op 16 november toe aan The Guardian. ‘Dat gebeurt niet door aan jezelf te twijfelen of door op te geven wanneer de omstandigheden tegenzitten. Wel door te leren om kalm te blijven bij moeilijkheden. Je leert nooit zoveel als wanneer je in de hoek zit waar de klappen vallen. Als je in staat bent om de problemen onder ogen te zien, dan kun je vervolgens proberen om ze op te lossen. En als je in staat bent om ze op te lossen, wie zou je dan kunnen stoppen? Ik heb de situatie geanalyseerd en me ervan vergewist dat het plan absoluut haalbaar was. Niets zal mij van mening doen veranderen, ik zal geen compromissen sluiten.’
Het EK lijkt ver weg
Sinds de kwalificatie voor het WK in 2014 en de publicitaire steun (of overdaad) die daarmee gepaard zijn gegaan, lijkt het beeld van de Rode Duivels er een van een sprookje te zijn, dat evenwel niet altijd strookt met de realiteit. De affaire rond Bonka Circus zorgde destijds voor onenigheid binnen de groep van de Rode Duivels, die vaak door hun advocaten ertoe aangezet werden om niet te accepteren dat Vincent Kompany via een documentaire geld zou verdienen op hun kap. Niemand klaagde er in het openbaar over, maar sommigen gaven het wel op een andere manier te kennen.
In 2016, toen Kompany forfait moest geven voor het EK en zijn kapiteinsband afstond aan Eden Hazard, fluisterde een hoge functionaris van de voetbalbond ons in: ‘Wat Kompany betreft, zijn er drie clans binnen de kern. Degenen die hem helemaal volgen, degenen die hem totaal niet volgen, en degenen die zich er geen fluit van aantrekken.’
Kompany verliest definitief zijn aanvoerdersband, maar neemt wel deel aan het Russische avontuur, waar hij vanaf de achtste finale tegen Japan in de basis staat.
Hoe moet het verder? Hoewel Roberto Martínez publiekelijk de deur op een kier laat wat zijn deelname aan het EK betreft, maakt hij zich geen illusies over Kompany. Temeer daar hij ervan overtuigd is dat hij de juiste afweer gevonden heeft.
