Na de bekerfinale van deze week zal de Belgische voetbalwereld de spotlights richten op de afhandeling van het matchfixingluik in operatie Propere Handen. De nieuwe ontwikkelingen in de zaak roepen alvast veel vragen op.
Gefronste wenkbrauwen toen vorige week bekend raakte welke vorderingen bondsprocureur Kris Wagner instelt in het matchfixingluik van operatie Propere Handen. Die zaak gaat onder meer over de match KV Mechelen-Waasland-Beveren op de slotspeeldag van vorig seizoen. KV streed toen voor het behoud in 1A. De Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) heeft onderzocht of Malinois zich daarbij bezondigd heeft aan competitievervalsing en wie daar eventueel in meegegaan is.
Vreemde vordering
Vreemd is vooreerst de vordering tegenover KV Mechelen. Die valt niet te rijmen met het bondsreglement. Malinois, dat na die bewuste wedstrijd naar 1B degradeerde en in die afdeling enkele weken geleden de titel pakte, zou volgens Wagner in 1B moeten blijven, met een handicap van 12 punten. Maar het bondsreglement voorziet een degradatie als sanctie voor competitievervalsing en tot 1 juli 2019 is KV een 1B-club, de kampioenstitel ten spijt. Degradatie zou in het geval van KV dus betekenen: zakken naar de hoogste amateurklasse.
Voor 1A-club Waasland-Beveren vraagt Wagner de degradatie naar 1B en een handicap van 6 punten. De Oost-Vlamingen vielen naar eigen zeggen van hun stoel. Voorzitter Dirk Huyck geeft toe dat hij benaderd is en dat niet gemeld heeft bij de KBVB, maar Waasland-Beveren houdt vol dat de club niet is ingegaan op de vraag om de wedstrijd te vervalsen. Een partij in die positie mag niet op een gelijkaardige manier gestraft worden als de benaderende partij, vindt Waasland-Beveren. Wie de vorige alinea van dit artikel mee in rekening brengt, kan trouwens stellen dat Wagner voor Waasland-Beveren eigenlijk zelfs een strengere straf eist dan voor KV.
Decennialang is nagelaten om de bondsbepalingen over matchfixing helder te maken.
Als Waasland-Beveren elk voorstel tot matchfixing effectief negeerde, is de verontwaardiging op de Freethiel terecht. Verschillende media beweren dat het bondsreglement even zware straffen voorziet voor het niet-voldoen aan de meldingsplicht als voor competitievervalsing, maar dat klopt niet. De regels zeggen: ‘Elke tekortkoming nopens de meldingsplicht geeft aanleiding tot passende sancties.’ De Geschillencommissie Hoger Beroep van de KBVB kan voor het niet-vervullen van de meldingsplicht dus evengoed een mildere sanctie dan degradatie geschikt achten.
Máár: heeft Waasland-Beveren het aanbod tot matchfixing wel genegeerd? Er waren meerdere ontmoetingen tussen Huyck en makelaar Dejan Veljkovic, die geld aanbood – al dan niet in samenspraak met KV. En toen kranten stukken van de telefoontaps publiceerden uit het strafonderzoek, stond daarin dat Huyck gezegd zou hebben dat hij wel wilde ‘helpen’, zij het niet voor geld. Financieel directeur Olivier Swolfs zou dan weer tegen Thierry Steemans, toenmalig financieel directeur van KV, gezegd hebben: ‘We proberen het een en ander te doen.’ Belangrijk nu is of KBVB-onderzoekscoördinator Ebe Verhaegen daden van competitievervalsing hard heeft kunnen maken. Cruciaal in die context is dat volgens het bondsreglement ook pogingen tot matchfixing al onder de noemer competitievervalsing vallen.
Juridisch achterpoortje
Intussen broedt KV Mechelen alvast op een juridisch achterpoortje. Malinois is van plan een boompje op te zetten over drie woorden: ‘het betrokken seizoen’. Het bondsreglement bepaalt in artikel B1711 de termijnen waarbinnen een vordering over competitievervalsing moet worden ingediend. Er staat dat die er hoort te zijn ‘vóór 15 juni van het betrokken seizoen’. Maar wat betekent dat, ‘het betrokken seizoen’? Volgens velen is dat het seizoen waarin (vermeende) feiten aan het licht komen. Maar KV definieert ‘het betrokken seizoen’ als het seizoen waarin (vermeende) competitievervalsing plaatsvond. Als de Geschillencommissie Hoger Beroep de visie van KV zou volgen, zou ze Malinois geen degradatie meer kunnen opleggen, want geel-rood wordt verdacht van matchfixing in maart 2018. In de redenering van KV moest een vordering dus binnen zijn vóór 15 juni 2018, ook al was die dag nog niet eens bekend dat er een reukje zat aan die bewuste wedstrijd; dat werd pas publiek toen het federaal parket er in oktober 2018 over communiceerde.
Als de interpretatie van KV als juist beschouwd wordt, zijn er na elk seizoen maar enkele weken meer om competitievervalsing te ontdekken én er een klacht of vordering over in te dienen; anders ontlopen valsspelers hun straf. Dat klinkt onlogisch en pleit dus tegen de interpretatie van KV. Ook artikel B1706 van het reglement stut de these van KV niet. Dat artikel spreekt van een verjaringstermijn van acht jaar voor competitievervalsing. Waarom is er zo’n termijn als elke klacht of vordering hooguit enkele maanden na de feiten moet binnen zijn? Sommige juristen zeggen: omdat je na die 15e juni dan misschien nog wel andere sancties dan een degradatie kan opleggen. Onzin, zeggen andere sportadvocaten; voor pakweg een boete moet er evengoed een vordering zijn.
Als je het reglement in zijn geheel bekijkt – en ook de oudere versies – lijkt de passage omtrent de 15e juni bedoéld om de KBVB in staat te stellen elk jaar de rangschikking eind juni officieel af te sluiten. Het achterliggende idee lijkt dat de KBVB met die deadline kan vermijden dat er in gevallen van matchfixing achteraf nog zou moeten gemorreld worden aan de eindstand van een seizoen dat al pakweg twee jaar voorbij is. De onderliggende gedachte lijkt dus niét: ervoor zorgen dat valsspelende clubs snel geen degradatie meer moeten vrezen. Máár: die vermeende bedoeling is niet meer dan een interpretatie. En omdat het bondsreglement onduidelijk is, kan KV een andere interpretatie pleiten. Sterker nog: KV kan zijn interpretatie onderbouwen met een precedent. In 1982 was er omkoping bij Standard-Waterschei. Die kwam aan het licht in 1984. Op 21 maart 1984 meldde Sportleven, het officiële bondsblad, over die zaak: De normale, belangrijkste straf voor omkoperij is degradatie. Het Uitvoerend Comité besliste echter op 26 januari 1973 artikel 128/a en 153/e van het bondsreglement te interpreteren in deze zin dat de degradatie van een club, plichtig aan omkoperij, niet meer mogelijk is indien de feiten aan de federatie ter kennis gebracht worden na 30 juni van het betrokken seizoen. Deze interpretatie werd (…) op 30 juni 1973 door de Algemene Vergadering goedgekeurd. Daardoor is de voorziene straf van degradatie niet meer toepasbaar. Op basis van deze woorden kan Malinois aanvoeren dat de KBVB in 1984 ‘het betrokken seizoen’ interpreteerde als het seizoen van de feiten.
Sport/Voetbalmagazine diepte het bondsreglement uit 1973 eens op. Sinds die Algemene Vergadering van juni 1973 zei artikel 153/e over omkoperij: De feiten die kunnen bestraft worden, verjaren na twee jaar. (…) Voor zover geen klacht werd ingediend of geen onderzoek werd geopend, zijn de uitslagen der wedstrijden en de eindklasseringen van de kampioenschappen definitief verworven op 30 juni die het seizoen waarin zij plaatsvonden afsluit. Bijgevolg kunnen de klachten ingediend of de onderzoeken geopend na deze datum geen aanleiding meer geven tot straffen die de uitslag van een wedstrijd of de eindklassering van een kampioenschap wijzigen.
In die laatste zin is het woordje ‘een’ cruciaal. Een kampioenschap, staat er. Daardoor slaat die zin op eender welk kampioenschap. Dus kon de KBVB in 1984 geen degradatie meer uitspreken voor het seizoen van de feiten, maar evenmin voor het seizoen van de ontdekking. Dat ene zinnetje staat nu niet meer in het reglement. De huidige versie laat meer ruimte voor interpretatie. De regels van 46 jaar geleden waren dus (iets) duidelijker dan de regels van vandaag. En de huidige onduidelijkheid was er blijkbaar ook al in het bondsreglement van 1984; vandaar dat men moest teruggrijpen naar een beslissing uit 1973. Toch is ook in de decennia na die zaak rond Standard-Waterschei nagelaten om de bondsbepalingen over matchfixing, net als vele andere, eens kristalhelder te maken.
Als men de licenties van alle clubs die boter op het hoofd hebben moet afnemen, blijven er in 1A misschien maar vier clubs over.’ advocaat Kris Luyckx
‘Veel grotere kanker’
Nóg veel trammelant in deze zaak is er over het luik Eupen-Mouscron. Die wedstrijd vond ook plaats op 11 maart 2018. De uitslag kon mee beslissen over het sportieve lot van KV Mechelen. Naar verluidt waren het geruchten over nakende matchfixing in Eupen die ervoor zouden gezorgd hebben dat KV panikeerde en zelf in actie schoot. Het scoreverloop in Eupen voelde uiteindelijk ook oncomfortabel aan. In de 70e minuut stond het nog 0-0; toen was KV virtueel gered en moest Eupen degraderen. Twintig minuten later stond het 4-0 en was KV veroordeeld tot 1B.
Ebe Verhaegen onderzocht ook Eupen-Mouscron, maar dat dossier wordt geklasseerd zonder gevolg. De KBVB-onderzoekscoördinator stond in dat luik minder sterk dan in het luik over KV. Van de onderzoeksrechter die zich ook over Propere Handen buigt, kreeg Verhaegen 35 stukken uit het strafonderzoek. Maar die gaan enkel over KV Mechelen-Waasland-Beveren. Zo kon Verhaegen tijdens zijn onderzoek die twee clubs onder druk zetten. Zonder gelijkaardige info over Eupen-Mouscron kon het luik over die tweede match enkel iets opleveren als iemand uit de biecht klapte. Vorige week liet de KBVB verstaan dat dat niet gebeurd was. Maar meteen riposteerde advocaat Kris Luyckx, die Veljkovic verdedigt, dat de KBVB de kans heeft laten schieten om de onderste steen boven te halen. De strafpleiter onthulde dat Veljkovic ook bij de KBVB heeft gehengeld naar het statuut van spijtoptant, iets wat hem eerder was toegekend in het strafonderzoek; hij krijgt strafvermindering in ruil voor volledige bekentenissen. In tegenstelling tot het gerecht wilde de bond Veljkovic zo’n statuut niét geven. ‘Onbegrijpelijk’, vindt Luyckx, want volgens hem legde Veljkovic in het strafonderzoek ook ‘interessante verklaringen’ af over Eupen-Mouscron. Aan Sport/Voetbalmagazine vertelde Luyckx vrijdag: ‘Veljkovic is naar Paul Allaerts ( algemeen directeur bij Excel Mouscron, nvdr) gereden; dat is bekend. Maar de inhoud van dat gesprek kent de bond niet, want de verklaringen van mijn cliënt heeft de KBVB niet gekregen. Ik kan u zeggen: dat gesprek met Allaerts ging niet over koetjes en kalfjes. Maar dat interesseerde de bond blijkbaar niet.’
Veljkovic’ voorwaarden om spijtoptant te worden bij de KBVB waren simpel: in ruil voor zijn verhaal wilde hij met rust gelaten worden door de bond, zowel op financieel als disciplinair vlak. Daarmee ging de KBVB niet akkoord. De vraag is nu of de bond daardoor cruciale elementen over matchfixing op het eind van vorig seizoen mist. Niemand bij de bond wil daar on the record op reageren; de angst is groot dat eender welke verklaring de hangende KBVB-procedure onderuit kan halen. Off the record valt wel te vernemen dat men bij de bond betwijfelt of Veljkovic interessante dingen weet over Eupen-Mouscron. Waarop de bond zich baseert om dat in twijfel te trekken, is onduidelijk. Had de KBVB een officieus lijntje naar het strafonderzoek? Ging de KBVB ervan uit dat bij de 35 overgeleverde stukken uit het strafonderzoek ook wel info over matchfixing in Eupen zou gezeten hebben als die relevant was? Maar de verklaringen die Veljkovic bij de onderzoeksrechter aflegde, behoorden dus niet tot die 35 stukken. Nog altijd is onduidelijk waarom de onderzoeksrechter die verklaringen niet doorgaf. Het federaal parket blijft daar zwijgzaam over. En ook wanneer Sport/Voetbalmagazine aan het parket vraagt of Veljkovic effectief verklaringen aflegde over matchfixing bij Eupen-Mouscron, volgt er een radiostilte: ‘Gelet op het geheim van het onderzoek kunnen wij deze vragen niet beantwoorden.’
Luyckx blijft intussen wél praten: ‘Wij waren ten overstaan van de bond niet alleen bereid om in het matchfixingverhaal de beschikbare stukken aan elkaar te praten, maar ook om het veel grotere luik uit de doeken te doen: de contacten met de scheidsrechters, de schimmige en valse contracten, de scoutingverslagen. Nu zal de bond op al die info moeten wachten tot het strafonderzoek is afgerond. Blijkbaar vindt men die financiële fraude minder belangrijk dan ocharme twee wedstrijdjes of één wedstrijd die gemanipuleerd zou zijn, terwijl de kanker veel groter is. Maar Veljkovic heeft natuurlijk ook voor de bond fiscaalvriendelijke contracten gemaakt. En: álle clubs waarmee Veljkovic werkte, hebben boter op het hoofd. Als men de licenties van al die clubs moet afnemen, blijven er in 1A misschien maar vier clubs over.’ Luyckx insinueert dat de KBVB mensen wilde beschermen en herhaalt dat hij echt niet begrijpt dat de KBVB niet bereid was om een deal te sluiten, ‘zeker omdat men Veljkovic niks kan maken. Hij heeft geen erkenning van de KBVB nodig om makelaar te zijn.’
Luyckx gaf vorige week aan dat zijn cliënt niet zal ingaan op de uitnodiging om te verschijnen voor de Geschillencommissie Hoger Beroep, omdat Veljkovic geen lid is van de bond. Luyckx acht de statuten en reglementen van de KBVB dan ook irrelevant voor zijn cliënt. Maar Jesse De Preter, voorzitter van de federatie van voetbalmakelaars, wijst erop dat tussenpersonen zich moeten registeren bij de KBVB en dat ze daarbij een document ondertekenen. De Preter stuurde een blanco voorbeeld van zo’n document naar Sport/Voetbalmagazine. Een bepaling daarin luidt: ‘Ik verklaar mij te schikken naar de Statuten en reglementen van de KBVB, UEFA en de FIFA in het kader van mijn activiteiten als Tussenpersoon.’ Volgens De Preter tekende ook Veljkovic een dergelijk papier. Luyckx: ‘Zo’n document is mij onbekend.’
