Reconstructie: de machtsgreep van Tourwinnaar Bernal

Opmerkelijk was het wel, dat de meest onvoorspelbare Tour sinds lang uiteindelijk gewonnen werd door topfavoriet Egan Bernal en het vervloekte ‘saaie’ Team INEOS. Hoe greep hij, als pas 22-jarige, vroeger dan verwacht de macht? Een reconstructie.

Het was een ontroerend moment, hoe Egan Bernal en zijn acht jaar jongere broer Ronald na de finish in Parijs kruistekens uitwisselden, op de borst en op de mond. Waarna het ritueel zich herhaalde met moeder Flor. Beiden waren door landgenoot Rigoberto Urán in laatste instantie overgevlogen vanuit Colombia. En dus was Egans verrassing des te groter. Zoals hij ook zaterdag hoofdschuddend en huilend naar zijn leeuwtje en gele trui staarde, als een vader die zijn eerste, pasgeboren baby in handen neemt. ‘Is dit van mij?’

Toch was de eerste Tourzege van de 22-jarige Colombiaan de kroniek van een aangekondigd feit. Niet van de dood, zoals in de roman van Gabriel García Márquez (de Nobelprijswinnaar Literatuur die school liep in Bernals thuisstad Zipaquirá), maar van een nieuw tijdperk in het wielrennen. Dat van El Capo, de baas, de chef, zoals zijn Team INEOS-ploegmaats hem tijdens de Tour op sociale media omschreven. Want, tweette Michal Kwiatkowski: iedereen wist dat het alleen een kwestie van tijd was vooraleer Bernal de Tour zou winnen. Alleen hadden ze zelfs bij Team INEOS niet verwacht dat het nú al, in 2019, zou gebeuren.

Op die ene verzorger, Garry Beckett, na althans. Toen die van nabij Egan Bernal in mei 2018 op imponerende wijze de Ronde van Californië had zien winnen, ging hij bij zijn thuiskomst naar zijn vertrouwde bookmaker. Met de vraag welke notering hij zou krijgen voor een gok op Tourwinst in 2019 van de Colombiaan. 25 tegen 1, luidde het antwoord. Waarop hij meteen 150 pond inzette. En nu dus, ruim veertien maanden later, 3750 pond opstrijkt.

Zware crashes

Veertien maanden waarin veel gebeurde: Bernal die in 2018 in dienst van Geraint Thomas en Chris Froome zijn eerste Tour reed en toen al bergop soms verbaasde. Een zware val in de Clásica San Sebastián met een half verbrijzeld gezicht en een hersenbloeding als gevolg. Een vlugger dan verwacht herstel, waarna hij meteen de focus legde op de Giro van 2019. Daar zou Bernal kopman van Team INEOS worden. Al lag het plan óók op tafel om op de Tour te mikken. Toen Thomas, tegen de wens van de Italiaanse fietsensponsor Pinarello in, niet in de Giro wilde starten maar absoluut zijn Tourtitel wilde verdedigen, kreeg plan A echter weer prioriteit. Tot Bernal net voor de Giro weer crashte en zijn sleutelbeen brak.

Geen twee uur na de val draaide hij echter al de knop om: dan toch de Tour als hoofddoel. De video die hij op sociale media postte, toont Bernal ten voeten uit, even onbezorgd als gedreven. Een jongeman die na de operatie op zijn ziekenhuisbed doodleuk een hamburger en een pizza opeet en bij zijn thuiskomst met een mitella rond de arm zich meteen op zijn rollen in het zweet fietst.

Eenmaal verlost van zijn armband verbeterde Bernal anderhalve week later al enkele records (KOM’s) op Strava van cols in Andorra, zijn basis in Europa. Daar waar hij, of in juni bij hem thuis in Zipaquirá, trainingstochten aflegde van zes, zeven uur. Met 4000 tot soms zelfs 5000 hoogtemeters, vaak achter de brommer van zijn vader German. Een nieuwe evolutie in zijn trainingen, opgelegd door zijn Spaanse coach Xabi Artetxe. Die wilde zo Bernals motor opdrijven, zodat hij nog beter ritten met opeenvolgende cols zou kunnen verteren. Het rendeerde al in de Ronde van Zwitserland, waar de Colombiaan de (weliswaar beperkte) concurrentie overklaste.

En het zou ook renderen in de Tour. Na een nochtans wat aarzelend begin met een handvol seconden tijdverlies op La Planche des Belles Filles, en vooral een voor zijn doen zeer matige tijdrit in Pau, waar hij zo’n anderhalve minuut verloor op Julian Alaphilippe en ploegmaat Thomas. ‘Daar heb ik mijn Tour bijna verloren’, zei Bernal in Parijs. Toch verloor hij het geloof niet, want zijn terrein moest nog komen: de cols, hoog boven de 2000 meter. En was dit niet, zoals Christian Prudhomme het omschreef, ‘de hoogste Tour ooit’.

Toch moest de Colombiaan in de Pyreneeën passen toen Thibaut Pinot naar boven vloog. ‘Ik keek op mijn wattagemeter en dacht: dit kan ik niet volhouden’, was een veelzeggende quote na de slotklim op Prat d’Albis. Maar dat beperkte tijdsverschil verontrustte Bernal niet. Zoals ook Dave Brailsford wees op diens grootste kwaliteit: Bernals herstelvermogen en capaciteit om zijn niveau drie weken lang aan te houden. ‘Hoe harder de race, hoe beter Egan wordt.’

Ook die voorspelling kwam uit, op de Galibier en de Iseran, waar de Zuid-Amerikaanse condor iedereen overvleugelde. ‘ I’m a climber. Hoog in de bergen voel ik me veel beter dan in het eerste deel van de beklimmingen’, zei de jongeman uit Zipaquirá, 2640 meter boven de zeespiegel. Moeder Natuur was de enige die hem, op weg naar Tignes, met een aardverschuiving kon tegenhouden. Maar dan al had Bernal, zelf een wonder der natuur, het Tourlandschap hertekend met een verschroeiende laatste zes kilometers van de Iseran. Letterlijk en figuurlijk een landslide victory, zoals dat in het Engels heet. Dé vraag is of Thibaut Pinot de Colombiaan had kunnen weerstaan, maar dat zullen we nooit weten.

Late beslissing

Wel zeker is dat in die rit op de Iseran Team INEOS alles of niets speelde. Met een uitgekiend plan, waarbij de fameuze trein voor het eerst op de sporen werd gezet: Jonathan Castroviejo, Dylan Van Baarle en Wout Poels het tempo van bij het begin laten opschroeven, daarna een duoaanval met eerst Thomas en vervolgens Bernal. Niet zoals de rit ervoor, toen op de Galibier de Welshman achter Bernal demarreerde. ‘Als een test, omdat de anderen op hun limiet zaten’, verklaarde hij achteraf. De waarheid was dat Thomas, als ambitieuze titelverdediger, het (co)leiderschap bij Team INEOS uit zijn handen zag glippen en voor een keer niet rationeel maar emotioneel reageerde. Tot hij plafonneerde en Pinot en co weer aansloten. Een pijnlijke vaststelling dat hij niet de dominante Thomas was van vorig jaar.

Die avond werd bij de Britse ploeg het wijze – weliswaar late – oordeel geveld, gebaseerd op pure feiten en de voor Brailsford heilige data. Geen coleiders meer, Bernal vanaf toen de enige kopman. Voorbij met poker spelen, zei ploegleider Nicolas Portal. ‘Want dan neem je een groot, groot risico.’ Bij INEOS wisten ze toen immers nog niet dat Pinots dij half verscheurd was.

Thomas legde er zich bij neer en werd weer de loyale teamplayer die hij al die jaren, voor zijn eindzege in 2018, was geweest, als knecht van Froome. En dus hielp hij het Iseranplan uitvoeren, en leidde hij ook op Val Thorens Egan Bernal veilig de haven binnen, zonder zelf nog aan te vallen. ‘Hij mag dat doen, maar het zou crazy zijn om nog zoiets te proberen. We moeten voorzichtig zijn’, had ook de Colombiaan op zijn pas verworven strepen gestaan, als kopman. Voor de eerste keer in de Tour, want twee en een halve week lang had hij zich slim schuilgehouden achter een gordijn van loyaliteit en nederigheid. Door net als Thomas telkens te herhalen hoe belangrijk eerlijk communiceren was.

Toen de Welshman door een lichte hongerklop op de Tourmalet loste, vroeg Bernal aan de ploegleiding zelfs of hij zich moest laten uitzakken om Thomas te helpen. En op de tweede rustdag, net voor de Alpen, benadrukte hij dat Gthe first, main leader was. Dat hij zichzelf ook, en zijn witte trui, zou opofferen als hem dat gevraagd werd. ‘Ik ben pas 22. Nog vijf, zes renners kunnen deze Tour winnen. Onwaarschijnlijk dat ik dat zal zijn.’

Al voor de Tour had Bernal gezegd dat hij zijn ploegmaat zou helpen, áls die beter was. Na de eerste dip van Thomas op de Tourmalet bleek echter op de Galibier het omgekeerde. Bovendien na een aanval van Bernal waarvoor Thomas (volgens Bernal) zijn toestemming verleend had. Niet toevallig bedankte de Colombiaan op het podium in Parijs zijn ploegmaat voor de opportunity om zijn kans te mogen gaan. Een kans die de nochtans ontgoochelde Geraint Thomas Bernal van harte gunde, zo bleek uit de oprechte schouderklop bij de finish op de Champs-Elysées.

Zo haalde, volgens Dave Brailsford, de strategie van het coleiderschap het van de chaos. ‘Teamwork boven individuen.’ Hij vond het schaakspel in de onvoorspelbare Tour zelfs fun, zei de teambaas op de tweede rustdag. Niet meer controleren maar reageren, noodgedwongen door de zwakte van het INEOS-middenveld met de tegenvallende Gianni Moscon en Kwiatkowski, en Poels die pas laat op niveau kwam. Daarom zag hij maar al te graag Deceuninck-Quick-Step op kop rijden voor geletruidrager Julian Alaphilippe, wetende dat de Fransman in de Alpen definitief zou kraken. Alleen een verbazend sterke Pinot leek tot aan zijn opgave een echte bedreiging, iets wat Steven Kruijswijk of Emanuel Buchmann in de ogen van Brailsford nooit echt waren.

INEOS kon zo op de counter spelen en spits Bernal in het slot de beslissende goal laten scoren. Bradley Wiggins, analist bij Eurosport, vergeleek het met het Manchester United in de laatste jaren onder Alex Ferguson. ‘Niet altijd de beste ploeg, maar het pakte wel telkens de titel. The mark of a great team. ‘ Al is de waarheid dat vooral individueel talent de Britse ploeg de zevende Tourzege in acht jaar heeft bezorgd. Van Thomas (sterker dan velen verwacht hadden na een feestwinter) en vooral van Egan Bernal.

Nieuw begin

Zijn tijdperk bij Team INEOS lijkt nu aangebroken. Ook al zei Thomas dat hij nog altijd een tweede Tour kan winnen en zal Chris Froome na zijn zware val in de Dauphiné nog een laatste kans op een vijfde Tourzege willen wagen. Beiden zullen in 2020 echter 34 en 35 lentes tellen. Terwijl Bernal nog een jaar sterker zal zijn, en als evenwichtige, intelligente, volwassen jongeman naast de fiets vermoedelijk niet Jan Ullrich-gewijs zal crashen. Er lijkt op hem alleszins een langere houdbaarheidsdatum te kleven dan op landgenoot Nairo Quintana.

Als Bernal volgend jaar opnieuw de beste blijkt, zal Brailsford niet aarzelen om hem – al dan niet in de loop van de Tour – weer als El Capo naar voren te schuiven. Want bij hem én de nieuwe teameigenaar, miljardair Jim Ratcliffe, is het enige wat telt: winnen. En dat hoeft niet per se met Britten. Dat mag ook met een Colombiaan. Of zelfs een Venezolaan, want INEOS haalde al Girowinnaar Richard Carapaz (26) binnen, en heeft in zijn rangen ook nog de Russische diamant Pavel Sivakov (als pas 21-jarige negende in de Ronde van Italië).

Al veel langer dan vandaag is de altijd vooruitziende Brailsford met de toekomst bezig. Waarbij hij Egan Bernal als The Chosen One bestempelde, als opvolger van Chris Froome, en hem in oktober vorig jaar een contract van vijf jaar liet tekenen, ter waarde van 13 miljoen dollar.

Door het lot (de val van Froome in de Dauphiné, Bernals eigen val voor de Giro) is de toekomst vroeger dan verwacht en gepland het heden geworden. Nota bene een halfjaar nadat Brailsford door het onverwachte afhaken van Sky richting een mistige horizon getuurd had. Tot miljardair Jim Ratcliffe, eigenaar van de petrochemische multinational INEOS, met vele miljoenen de hemel deed opklaren.

Onbekend detail: INEOS is de samentrekking van Ineo (Latijns voor nieuw begin), Eos (de Griekse god van de dageraad) en Neos (Grieks voor nieuw en innovatief). Symbolisch voor het ogenschijnlijk nieuwe tijdperk Bernal? Of steekt Jumbo-Visma, bouwend aan een andere superploeg rond Primoz Roglic, Tom Dumoulin, Steven Kruijswijk en ‘onze’ Laurens De Plus, daar een stokje voor? Met de Franse musketiers Thibaut Pinot en Julian Alaphilippe als animators, zwaaiend met hun sabel.

Als de Tour van 2019 lang onvoorspelbaar was (met een uitdovend einde), belooft de editie van 2020 pas echt een spektakelstuk te worden.