De WK-loting had een moment van glorie moeten zijn voor de Russische president Poetin, maar het evenement werd overschaduwd door een rel rond racisme. De enige die zaterdag in Sint-Petersburg voluit kon lachen was Marc Wilmots. De weg naar Rusland 2018 wordt alweer een eitje.

Sepp Blatter en Vladimir Poetin, hand in hand op het podium. Twee boegbeelden van zwaar beschadigde merken. Ze probeerden elkaar een steuntje te geven. ‘Wij hebben alle vertrouwen in Rusland’, zei de FIFA-baas in zijn laatste grote tv-optreden. ‘Onze steun is belangrijk in de huidige geopolitieke situatie.’ Poetin verzekerde zijn collega-dictator dat ‘Rusland voor een geweldige Wereldbeker zou zorgen.’ Het idee dat het onderzoek van de Zwitserse justitie naar corruptie bij de toewijzing van het WK nog roet in het eten kan gooien, was hier ver weg.

Poetin is geboren en getogen in Sint- Petersburg en sinds hij Rusland in zijn macht heeft, etaleert dit ‘Venetië van het Noorden’ opnieuw zijn oude pracht. De weelderige tuinen van het majestueuze Konstantinovskypaleis, een alles behalve sober optrekje (begin achttiende eeuw bedoeld als zomerhuis van tsaar Peter de Grote), moest een voorsmaakje bieden van wat er in 2018 in Rusland kan worden verwacht.

Het decor riep de sfeer op van de monumentale roman Schuld en boete van Fjodor Dostojevski, die zich afspeelt in Sint-Petersburg, dat eind negentiende eeuw getroffen werd door een hittegolf. Net als Blatter en Poetin verliest hoofdpersonage Rodion Raskolnikov, een gesjeesde student, stilaan zijn grip op de werkelijkheid, terwijl het net van het gerecht zich om hem sluit. Dat alles tegen een achtergrond van een moreel bankroete stad, waar kunstmatige overvloed en schrijnende armoede elkaar verdringen.

GUNSTIG LOT

Alleen Marc Wilmots mocht zich echt gelukkig voelen aan de oevers van de Neva. Naast gastheer Rusland mogen in 2018 slechts dertien Europese landen aantreden op het WK. Alleen de negen groepswinnaars zijn rechtstreeks geplaatst en de acht beste tweedes van iedere poule mogen in play-offs het deelnemersveld aanvullen.

Een flink zwaardere opdracht dan in de voorronde van het EK 2016, maar het lot was de Rode Duivels alweer bijzonder gunstig gezind. België ontliep Italië en Frankrijk en werd gekoppeld aan de op papier zwakste formaties uit pot 2 (Bosnië), pot 3 (Griekenland) en pot 4 (Estland). Alleen in pot 5 werd de zwaarste opponent uit de urne gehaald, maar Cyprus kan bezwaarlijk een ernstige hindernis op weg naar Rusland genoemd worden. Bosnië en Cyprus zijn op de koop toe bekende tegenstanders, want ze zitten in dezelfde groep als de Duivels in de voorronde van het EK 2016.

NEONAZIBERICHTEN

De voor ons land o zo gunstige loting was te danken aan ex-voetbalcoryfeeën als Ronaldo, Diego Forlán, Fabio Cannavaro, Samuel Eto’o, Oliver Bierhoff, Rinat Dasajev, Aleksandr Kerzjakov en Aleksej Smertin. De gewezen aanvoerder van de Russische nationale ploeg nam in allerlaatste instantie de plaats in van Hulk.

De Braziliaan was in Sint-Petersburg de vaakst genoemde afwezige. Officieel heette het dat de ploegmaat van Axel Witsel en Nicolas Lombaerts clubverplichtingen had. Zenit moest vorige zondag op bezoek bij Oeral uit Jekaterinenburg, maar de kalender ligt al weken vast en Hulk werd pas anderhalve week geleden als gast bij de loting aangekondigd.

Ofwel was Hulk door het organisatiecomité afgevoerd, ofwel wilde hij extra aandacht vestigen op zijn uitspraken. Vorige week maandag zei hij na een training met Zenit: ‘Ik ervaar in nagenoeg elke wedstrijd racisme. De Russen doen alleen of er niets aan de hand is. Ik vrees dat dit het WK zal besmeuren.’

Dat beeld werd in een week die bol stond van de pr-blunders alleen maar versterkt. Drie dagen voor de loting maakte Emmanuel Frimpong zijn beklag. De Ghanese Londenaar van FK Oefa kreeg toen twee speeldagen schorsing omdat hij zijn middelvinger opgestoken had naar de fans van Spartak Moskou die hem op oerwoudgeluiden hadden getrakteerd.

Frimpong kon leven met de sanctie. ‘Ik had zo niet mogen reageren’, zei hij. De Afrikaan had echter minder begrip voor het feit dat de bond de supporters van Spartak ongemoeid liet. ‘Dit tart iedere verbeelding’, aldus de ex-speler van Arsenal. ‘Dit is de grap voorbij.’ Alsof dat niet volstond, schaarde de voorzitter van FK Oefa zich achter de uitspraak van de bond.

De Ghanese federatie toonde zich daarentegen not amused en de FIFA voelde eindelijk nattigheid in het vooruitzicht van het WK. ‘Het is aan het organisatiecomité om ervoor te zorgen dat iedereen zich welkom en veilig voelt op het evenement’, luidde het in een officieel communiqué.

De letterlijk donkere kant van het Russische voetbal zorgt voor een onuitwisbare smet op het naderende toernooi. Volgens een rapport van het anti-discriminatienetwerk FARE, dat incidenten van racisme monitort, werden er tussen 2012 en 2014 meer dan tweehonderd dergelijke voorvallen genoteerd.

Het hoofd van de afdeling antidiscriminatie van het bureau Mensenrechten van de Verenigde Naties bevestigde een en ander.

‘Rusland moet meer doen om racisme te bestrijden’, zei Joeri Bojtsjenko vorige week in Sint-Petersburg. ‘Het land heeft tot nu toe gefaald om de ernst van het probleem te beseffen. De Russen bekijken dergelijke incidenten vanuit hun eigen standpunt en kunnen zich niet in de schoenen van de slachtoffers verplaatsen.’

‘Maar het begint te komen’, voegde de VN-official er hoopvol aan toe. In een recente poll was driekwart van de Russische voetbalfans van oordeel dat racisme een probleem is in het voetbal. Vorige week greep de Russische Premjer-Liga dan toch eens in. Schoonheidskoningin Olga Koezkova werd haar titel van Miss Charming (een wedstrijd waarbij elke eersteklasser een dame mocht afvaardigen) ontnomen. De 21-jarige fan van CSKA Moskou had neonaziberichten op de sociale media gepost.

KOFI EN COCA-COLA

De FIFA likte in Sint-Petersburg de eigen wonden. De wereldvoetbalbond ligt onder vuur sinds het FBI op 27 mei een inval pleegde in het protserige hotel Baur-au-Lac, aan de oever van het meer van Zürich, en zeven bobo’s in hechtenis nam. Deze loting was het eerste publieke optreden van Sepp Blatter buiten Zwitserland sinds hij op 2 juni totaal onverwacht aankondigde te zullen opstappen. De verkiezing van een opvolger heeft pas op 26 februari 2016 plaats. Dat is een maand voor zijn tachtigste verjaardag. Hij zal dan net geen achttien jaar aan het hoofd hebben gestaan van het wereldvoetbal.

In afwachting werkt Blatter koortsachtig aan de nieuwe FIFA.

Domenico Scala, het hoofd van de auditcommissie van de FIFA, wil termijnlimieten (drie keer vier jaar), transparantie over verloningen en uitgaven, en integriteitscontroles invoeren.

Er zouden ook nieuwe regels uitgevaardigd worden voor bonden die zich aanmelden om een WK te organiseren. Zo zouden investeringen in voetbalprogramma’s in overzeese continenten verboden worden, omdat deze in de praktijk een uitnodiging voor corruptie blijken. De bidlanden moeten zich wat arbeidswetgeving en mensenrechten betreft voortaan ook schikken naar de normen van de Verenigde Naties. Vooral interessant voor de VS, Mexico en Canada, die hun interesse al hebben laten blijken om het WK in 2026 te verwelkomen.

De sponsors lijken echter geenszins onder de indruk van de voorstellen en de onvrede neemt hand over hand toe. Twee weken terug eiste Coca-Cola de installatie van een volledig onafhankelijke commissie die zich over de hervorming van de FIFA zou buigen. Deze commissie zou geleid moeten worden door een externe, hoog gerespecteerde figuur. In dat verband werd de naam van Kofi Annan, de vroegere secretaris-generaal van de Verenigde Naties, naar voren geschoven.

Enkele dagen later eiste de grote baas van Visa dat Blatter onverwijld zou opstappen. ‘Van een geloofwaardig hervormingsproces kan geen sprake zijn onder de huidige leiding’, sneerde Charlie Scharf. ‘De reactie van de FIFA op de crisis is totaal onvoldoende.’

MEER VAN HETZELFDE

De buitenlandse politiek van Poetin en de schandalen bij de FIFA maken de zoektocht naar sponsors voor het WK 2018 extra moeilijk. Jérôme Valcke kon het alleen beamen en kondigde in Sint-Petersburg aan dat hij in februari samen met Sepp Blatter bij de FIFA verdwijnt.

De 54-jarige Fransman benadrukte nog eens dat hem geen blaam treft. ‘De administratie van de wereldvoetbalbond is in geen enkel dossier in opspraak gekomen’, stelde hij. ‘Ik voel mij totaal niet betrokken in de affaires. Een goede samenwerking met de voorzitter is echter cruciaal en ik wil de nieuwe president alle ruimte geven om zijn eigen secretaris-generaal aan te stellen.’

In de vroegere hoofdstad van Rusland werd uiteraard flink gelobbyd voor de opvolging van Blatter. Vier van de zes confederaties (Europa, Azië, Noord- en Midden-Amerika en Zuid- Amerika) zouden bereid zijn Michel Platini te steunen. Dank zij het werk achter de schermen van de Koeweitse sjeik Ahmad al-Fahad al-Sabah, de man die ook al Thomas Bach in het zadel hielp bij het Internationaal Olympisch Comité.

Vraag is of het met Platini niet meer van hetzelfde wordt bij de FIFA. Tot nu toe hebben vier kandidaten zich min of meer aangemeld. De Zuid-Koreaan Chung Mong-joon, de Zuid-Afrikaan Tokyo Sexwale, de Liberiaan Musa Bility en de Braziliaanse ex-voetbalcoryfee Zico. Het valt echter te betwijfelen of zij een kans maken.

TRAP ONDER DE KONT

Valcke was trots dat hij zijn opvolger een vlekkeloze WK-voorbereiding kan overdragen. ‘Rusland zit op schema’, verzekerde hij. ‘De werkzaamheden lopen als een trein, een tgv.’ Vier jaar geleden riep hij bij de loting nog dat Brazilië ‘een trap onder de kont moest krijgen’.

De Russen hebben nochtans ook problemen. De voorbije weken werd flink in de uitgaven geschrapt, nadat de roebel in het afgelopen jaar de helft van zijn waarde verloor. Rusland moet ook nog de uitspattingen van de Winterspelen 2014 in Sotsji (45 miljard euro) uitzweten.

Het totale budget ging met vier procent omlaag. Er moest 29,2 miljard roebel of ruim 500 miljoen euro worden bespaard, ondanks het feit dat de bouw van de stadions duurder uitvalt dan voorzien. Het totale budget bedraagt nu 631,5 miljard roebel of ongeveer 11 miljard euro.

Het plaatselijke organisatiecomité kreeg de toelating van de FIFA om de capaciteit van de stadions van Kaliningrad, Volgograd en Jekaterinenburg terug te brengen van 40.000 naar 35.000 zitjes. In Rostov aan de Don werd het aantal liften van 45 naar 25 gereduceerd.

‘Om kosten te drukken kregen de bouwbedrijven de toelating de ontwerpen te vereenvoudigen’, schreef Vedomosti, de oudste krant van Rusland. Er moeten ook meer plaatselijke materialen worden gebruik en de FIFA ging akkoord om te snoeien in de bouw van nieuwe hotels en trainingsfaciliteiten voor de 32 deelnemers.

De Russische voetbalbond worstelt op de koop toe met financiële en sportieve problemen. Fabio Capello leidde de rood-witten in 2014 voor het eerst in twaalf jaar naar een WK-eindronde, maar de Russen konden in de groep met België geen enkele wedstrijd winnen en dreigen met acht punten uit zes wedstrijden naast kwalificatie voor het EK 2016 te grijpen.

De bond had een halfjaar geleden een lening van Alisjer Oesmanov, een van de aandeelhouders van Arsenal, nodig om de achterstallige lonen van Capello te betalen. De 69-jarige Italiaan streek met uitstel 6 miljoen euro op en kreeg daar twee weken terug, volgens het Russische nieuwsagentschap R-Sport, nog eens 15 miljoen euro bovenop als opstapvergoeding na de nederlaag tegen Oostenrijk. Alles bij elkaar zou hij in drie jaar 45 miljoen rijker geworden zijn in het Rusland van Vladimir Poetin. Mooi land, voor miljonairs en bobo’s.

DOOR FRANÇOIS COLIN IN SINT-PETERSBURG ? FOTO’S REUTERS

De letterlijk donkere kant van het Russische voetbal zorgt voor een onuitwisbare smet op het naderende toernooi.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content