Het was de schoonste dag sinds het einde van Apartheid in 1994. In de townships zitten mensen rond krakende transistorradio’s, in Kaapstad kijken ze naar een groot scherm, beklemmende stilte. Zuid-Afrika is favoriet, maar het sterke dossier van Marokko baart zorgen, de vier Afrikaanse stemgerechtigden stemmen er voor, zo zal later blijken, inclusief Ismail Bhamjee, geboren Zuid-Afrikaan, maar zetelend voor Botswana. Daags voordien werd de zieke Nelson Mandela nog gauw ingevlogen. Het werkt, Zuid-Afrika krijgt het WK 2010. De straten stromen vol met juichende (zwarte) Zuid-Afrikanen. In Zurich zingen Mandela en aartsbisschop Desmond Tutu met de delegatie Shosholoza, een Zuid-Afrikaanse traditional van de lijdende zwarte man, vaak in gevangenschap, een kreet om door te zetten. Profetisch.

Twee jaar laten hangen donkere wolken boven de eerste wereldbeker in Afrika. De Zuid-Afrikaanse krant Rapport schreef onlangs dat FIFA een plan voorbereidt om het WK 2010 eventueel naar Australië te verhuizen. Razend waren ze, Danny Jordaan, voorzitter van het organisatiecomité, en de (gewichtige) president van de voetbalbond, Molefi Oliphant. Sepp Blatter ontkent formeel (wat niet betekent dat het niet waar is), maar het deksel is wel van de put.

De keuze voor de Regenboognatie was politiek, symbolisch en emotioneel. Marokko had het nadeel van de geschiedenis, of het gebrek eraan. Geen Apartheid, geen Stephen Biko, geen charismatisch oersymbool als Nelson Mandela. Wie durft deze overweldigende persoonlijkheid een wereldbeker weigeren ? Al helemaal niet na een bezoek aan Robben Island, “waar de wereldbeker enkel door de radio kwam, voetbal was het enige plezier voor de gevangenen”, zo zei Mandela. Gevoelsmens (en voorzitter van de inspectiecommissie) Jan Peeters noemde het de meest ingrijpende ontmoeting in zijn leven. Hoe neutraal is het oordeel, nadien ? Met het WK was Zuid-Afrika definitief niet langer de paria van de internationale sportwereld. Voetbal was al een pionier in de afbraak van grenzen tussen rassen, met ‘gemengde’ matchen. Op de tribunes bleef de scheiding. En de Marokkanen deden een beroep op de knowhow van de Amerikanen van 1994 (verstandig !), dat vond Peeters naar verluidt maar niks.

De eerste euforie – economische return, 150.000 jobs in een land met 30 procent werkloosheid – is gedoofd, nu regeert de realiteit, hard. Een vrijheidsbeeld (van Mandela, 110 meter hoog) in Port Elizabeth, de Signature Bridge in Coega, de Gautrein (HST) tussen Johannesburg en Pretoria, ambitieuze projecten, het WK zou ze waarmaken. Een illusie. De tien stadions moeten eind 2008 opgeleverd, eis van FIFA, zes gerenoveerd en vier nieuwe gebouwd. Tot nu is nog niet één steen op een andere gezet. De oppositie groeit. Helen Zille, de nieuwe burgemeester van Kaapstad, ziet de bouw van een stadion op een historische golfbaan niet zitten : overlast voor het verkeer en verkwisting van geld bestemd voor huizen en sociale projecten. Pretoria tikte haar al op de vingers, positief zijn is verplicht.

Chaos omschrijft de WK-organisatie perfect. Twee uitzonderlijke wetten, met tijdelijke maatregelen en financiële volmachten voor 2010 moesten van FIFA eind vorig jaar gestemd worden. Volgens oppositieleider Tony Leon is ook de deadline van eind juli utopisch, het wordt september. Een catastrofe !

Zuid-Afrika wijst op de vlekkeloze organisatie eerder van de wereldbeker rugby en cricket. Wijkfeesten zijn het naast het WK voetbal. En zeggen dat Blatter het dit jaar al in Afrika wilde ! Charles Dempsey verdient een standbeeld. De hoogbejaarde Nieuw-Zeelander ‘vergat’ destijds z’n stem voor Zuid-Afrika en zo won Beckenbauer.

Veiligheid ? Een probleem, de misdaadcijfers zijn bij de hoogste ter wereld. Transport ? Hoofdpijn ! Lokale treinen zijn berucht voor hun pannes, stakingen en overvallen. Geen mooier woord voor ‘metro’, dan in het Afrikaans, moltrein, maar ze hebben er daar geen. Sokker is de sport van de zwarte man, zonder centen voor een ticket van 20 dollar. Toch weer Apartheid ? SOS Zuid-Afrika dus, internationale hulp, nu, met respect voor de Afrikaanse waardigheid, een heikele evenwichtsoefening. Zuid-Afrika gelooft toch dat het WK de grootste nationale party wordt sinds het einde van Apartheid. Als God het wil. Nkosi sikelel.

Peter Vandenbempt

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content