‘Er is maar één Marouane Fellaini in de wereld’, herhaalde Marc Wilmots graag. Op een positie waar de meeste trainers vooral goede voeten willen, probeerde de middenvelder van Manchester United zijn trainers altijd al te overtuigen met zijn specifieke kwaliteiten. Een analyse van een parcours met reuzenstappen.
Toeval een grote rol laten spelen bij een wedstrijd van zijn ploeg is niet meteen zijn cup of tea. Daarom waarschijnlijk heeft José MourinhoMarouane Fellaini niet gewisseld tijdens de uitwedstrijd van Manchester United eind augustus bij Hull City. ‘Ik was het nochtans van plan’, verklaarde de Special One, ‘maar ik was bevreesd voor de stilstaande fases van onze tegenstander. Marouane is belangrijk voor onze defensieve organisatie.’
‘Onze manager kent mijn kwaliteiten, hij weet wat ik kan’, was de koele reactie van de speler met het bekendste kapsel van het Verenigd Koninkrijk na de lof die hij kreeg toegezwaaid van zijn Portugese coach. Andermaal wist de Rode Duivel zich in de plannen van zijn trainer te spelen terwijl veel waarnemers ervan overtuigd waren dat hij the Red Devils deze zomer zou verlaten.
Terwijl het passingvoetbal van Xavi en Lionel Messi de standaard werd, overleefde Big Mo dankzij zijn extra centimeters de natuurlijke selectie die zich het jongste decennium manifesteerde, namelijk dat middenvelders die uitblinken als de bal niet over de grond gespeeld wordt, op het hoogste niveau stilaan maar zeker verdwijnen. In een interview met So Foot zei de betrokkene daarover het volgende: ‘Misschien heb ik een aparte spelstijl, maar je moet de zaken zien zoals ze zijn: ik slaag er altijd in om mijn plaats in de ploeg te bemachtigen.’
Marouane Fellaini is een anachronisme, een basketbalspeler met voetbalschoenen in een tijdperk dat voetbal meer en meer op handbal begint te lijken. Collega-Rode Duivel Axel Witsel kent het recept van Felly. ‘Het komt er soms op aan om jezelf goed te kennen en volop te mikken op de kwaliteiten waarover je beschikt. Marouane heeft dat heel goed begrepen en hij is erin geslaagd om zijn sterke punten perfect uit te spelen.’ Om zijn lengte optimaal te benutten werd Fellaini Big Mo en stak hij Het Kanaal over richting het land van de long ball.
UNPLAYABLE
De stevige en opgeschoten Rode Duivel streek neer in Goodison Park, waar hij onder de vleugels van David Moyes terechtkwam. Fellaini stelde zich voor zoals hij dat altijd doet. ‘Ik ben een middenvelder die aanwezig is in de twee grote rechthoeken.’ De manager van Everton nam er akte van, maar het duurde niet lang vooraleer hij besliste om zijn nieuwe speler vooral dicht bij de grote rechthoek van de tegenstander uit te spelen. De verdedigende middenvelder werd een negen en een half van een heel andere soort. ‘Marouane is niet het type speler tegen wie je graag voetbalt’, aldus Moyes. ‘Hij heeft kwaliteiten waarover anderen niet beschikken.’
Leon Osman, gewezen ploegmaat van Fellaini bij Everton bevestigt. ‘Hij was niet voldoende gedisciplineerd en zijn passing was niet goed genoeg om de eerste man te zijn bij de omschakeling, maar als je een lange bal naar hem verstuurde in het strafschopgebied, dan was hij bijna niet te bespelen.’
Al snel raakte de hele Premier League gefascineerd door deze unplayable voetballer. De wedstrijden van Marouane zagen er steeds gelijkaardig uit: een luchtduel in de verdediging, een risicoloze pass waarop de omschakeling kon beginnen, de oversteek naar de andere kant van het veld – haast onafhankelijk van wat er gebeurde op het terrein alsof hij niet dacht aan de bal maar alleen aan zo snel mogelijk in de gevarenzone aan te komen – en vervolgens een deviatie met het hoofd of de borst die bijna systematisch uitmondde in een kans voor de Toffees.
‘Fellaini is een speler die speciale aandacht vereist’, liet Gary Neville in dat verband optekenen. Hoe zou het anders kunnen met een voetballer die 62 % van de 1054 luchtduels sinds zijn komst in de Premier League won. Twee op de drie gewonnen luchtduels wanneer je vooral offensieve duels aangaat – en die zijn altijd moeilijker om te winnen – is een indrukwekkend cijfer. Indrukwekkend genoeg in elk geval voor de trainer om het spel van Everton volledig af te stellen op Fellaini’s belangrijkste kwaliteit. Tijdens zijn laatste seizoen bij Everton ondernam Big Fella 90 doelpogingen, waarvan 30 met het hoofd. Everton leek te klein geworden voor Fellaini. In zijn manier van voetballen was hij de beste speler van Europa geworden. Het probleem was echter dat de beste Europese clubs niet op die manier voetbalden.
PLAN B
De keuze van Sir Alex Ferguson voor David Moyes was een buitenkans voor Fellaini in zijn weg naar de top. De Schotse manager twijfelde niet lang om zijn key player van bij Everton naar Old Trafford te halen. Anderen hadden wel hun twijfels bij die transfer, de pas als voetballer gestopte Michael Owen bijvoorbeeld. ‘Fellaini kan bij ploegen met een bepaalde spelstijl goed zijn streng trekken, maar ik geloof niet dat hij een speler is van het niveau van Manchester United.’
Het ontslag van Moyes en de komst van Louis van Gaal en diens Nederlandse voetbalstijl leken het einde in te luiden van Fellaini’s avontuur bij de Mancunians. Maar Van Gaal blijft een pragmaticus. In een ploeg die moeite had om Van Gaals principes qua positiespel onder de knie te krijgen, bood de rijzige Rode Duivel al snel een onvermijdelijke reddingsboei. ‘Louis van Gaal is niet bang om de kracht van Fellaini uit te spelen’, klonk de analyse van Phil Neville op de Britse openbare omroep BBC.
De Nederlandse manager erkende: ‘Ik ken geen enkele andere speler met zijn profiel en zijn kwaliteiten. Hij is een unieke speler. Marouane biedt ons de mogelijkheid om altijd uit de pressing te komen als we daar voetballend niet meer in slagen. Dat is een pluspunt.’ Wayne Rooney zei het zo: ‘Bij Manchester United voetballen we graag vertrekkend vanop de flanken. Wanneer een ploeg ons onder druk zet, hebben we altijd nog Marouane achter de hand.’
Plan A in Goodison Park werd dus de noodoplossing in Old Trafford. Louis van Gaal gebruikte Fellaini wanneer het niet lukte op de traditionele manier. Fellaini werd zijn plan B. Een redenering die de manager tot in het absurde doordreef door zijn Belg op de bank te zetten en hem in te brengen op enkele minuten van het einde van wedstrijden die muurvast zaten, in te brengen. De Nederlander gooide Fellaini dan in de punt van de aanval of achter de diepste spits zoals bij Everton, om zo met kopballen in de zone van de waarheid andere spelers in stelling te brengen. 44 % van Fellaini’s 36 doelpogingen waren kopballen.
90 % GESLAAGDE PASSES
Afgelopen zomer kwam José Mourinho aan het sportieve roer te staan bij Manchester United. Fellaini leek het slachtoffer te worden van de komst van Paul Pogba, maar andermaal speelde een aantal zaken in zijn voordeel. Zo is er de liefde van de Special One voor unieke spelersprofielen. ‘Ik ben een manager die houdt van specialisten, niet van multifunctionele voetballers’, aldus Mourinho bij zijn officiële intrede als coach in Old Trafford. Toen hij terugkeerde bij Chelsea had hij al zijn verbazing uitgesproken over de transfer van Nemanja Matic naar Benfica – de Serviër werd nadien wel teruggekocht door de Blues. ‘Ik zou het vertrek van een linksvoetige middenvelder van 1m95 nooit aanvaard hebben.’
Mourinho posteert Fellaini voor zijn verdediging met als dubbele taak de centrale verdedigers én de bal te beschermen. ‘Van Gaal zei me ooit: ‘Weet je waarom jij speelt? Omdat jij de bal nooit verliest”, vertrouwde Fellaini So Foot toe. Het is een eigenschap die zijn nieuwe coach ook weet te appreciëren, vooral wanneer Fellaini op het middenveld een duo vormt met Pogba, de recordaanwinst van Manchester United die veel meer risico in zijn spel legt.
Sinds het begin van het seizoen zit Fellaini aan een gemiddelde van 90 % geslaagde passes, vooral lateraal en naar achteren gegeven. Daarmee heeft hij zijn plaats in de top tien van meest ‘zuivere’ middenvelders in het Verenigd Koninkrijk. Bovendien versterkt zijn aanwezigheid de luchtmacht, nog altijd onmisbaar om de lange ballen van de ‘kleinere ploegen’ in Engeland te verijdelen. Met Daley Blind en Eric Bailly beschikt ManU immers niet meteen over ‘monsters’ in de lucht. Tegen Leicester kreeg Chris Smalling een plaats in de basis centraal achterin met als onmiddellijk gevolg dat Fellaini op de bank terechtkwam, alsof de lengte van de Engelse verdediger de extra centimeters van de Rode Duivel overbodig maakte.
DE HIK
Na de nederlagen tegen Manchester City en Watford dook de kritiek weer op. Het was voormalig Uniteddoelman Peter Schmeichel die de lont aan het vuur stak na de verloren derby. ‘Fellaini vertraagt het spel’, was de Deense recordinternational van oordeel. Daarmee legt hij de vinger op de wonde en toont hij de keerzijde van de medaille. Grote spelers zijn trager. Controle en pass duren allemaal net wat langer bij Fellaini, in een vloeiende combinatie lijkt hij soms als de hik bij een voor de rest vlotte ademhaling. Een probleem waar ook de Rode Duivels mee kampen. Door een gebrek aan snelheid en balcirculatie op het middenveld kan de nationale ploeg maar moeilijk een opening vinden tegen een gegroepeerd blok.
Paul Scholes, de legendarische oud-middenvelder van de Mancunians, stelde na de nederlaag tegen Watford: ‘Fellaini valt niets te verwijten. Hij deed zijn job, maar ik denk dat je, Manchester United zijnde, meer nodig hebt dan dat. Je hebt iemand nodig die de wedstrijd kan controleren, die naar voren kan spelen. Volgens mij heb je nood aan een playmaker. Je bent per slot van rekening ManU en je moet op verplaatsing tegen Watford, niet tegen Arsenal.’
Het verhaal van Fellaini is dat van het eeuwige compromis tussen het belang van een stevige body en het nadeel dat daarmee gepaard gaat wanneer je een wedstrijd moet domineren. Antonio Conte eiste tijdens zijn laatste maanden bij Juventus ‘meer kilo’s en meer centimeters’ in zijn kern, omdat Europese finales vaak beslist worden op stilstaande fases. Pep Guardiola zou hem waarschijnlijk geantwoord hebben dat een eventuele vrije trap niet opweegt tegen het belang van een vlotte balcirculatie. De vraag kan gesteld worden nu mannen als Toni Kroos en Xabi Alonso de dienst uitmaken: welke grote Europese club stelt momenteel nog een middenvelder op vanwege zijn lengte?
DOOR GUILLAUME GAUTIER – FOTO’S BELGAIMAGE
