Als enige WK-stad heeft Leipzig geen eersteklasser. Het WK-stadion van de enige Oost-Duitse gaststad wordt bespeeld door een vierdeklasser.

Aan het Thüringer Hof in de Leipziger Burgstrasse staat een auto met twee enorme fanstickers van de 1. FC Lokomotive Leipzig op de achterruit. ‘Wij zijn de besten ter wereld’ staat erop.

Het Thüringer Hof is een gerenommeerd eethuis in Leipzig, FC Lokomotive Leipzig een club met naam en standing in Europa.

Toch moet Christoph Hansel, leider van het WM-bureau in Leipzig, lang nadenken op de vraag waar en in welke afdeling Lokomotive tegenwoordig speelt. Niet langer gebeurt dat in het Zentralstadion, waar straks het WK plaatsvindt. Daar voetbalt sinds maart 2004 FC Sachsen Leipzig. In de vierde klasse ( Regionalliga) kampt Sachsen om de titel met een andere vergane grootheid, FC Magdeburg, in 1974 nog Europabekerwinnaar. Gemiddeld 2500 toeschouwers wonen de thuiswedstrijden bij in het stemmige, maar veel te grote Zentralstadion.

Lokomotive Leipzig (in de DDR-tijd nooit kampioen) speelt tegenwoordig in de Bezirksklasse, Staffel 2. Dat is omgerekend vanaf de top de zevende klasse. Het werkt zijn thuiswedstrijden af in het Bruno Plachestadion (15.000 plaatsen) in de Connerwitzerstrasse voor gemiddeld 1800 kijkers, die zich nu al verheugen over de promotie naar de zesde klasse. Het stadion dat ongeveer twee kilometer ten zuidoosten van het centrum ligt, biedt WK-fans straks goedkoop logies. Het is ook een van de twee plekken voorbehouden voor Public Viewing, samen met het Augustusplatz, tussen de Nicolaikirche en de oostelijke ring rond het stadscentrum, waar ook het FanFest plaatsvindt.

Dat Lokomotive zo laag viel, komt omdat het in 2004 onder de naam VfB Leipzig failliet ging in de Oberliga Süd (de vierde klasse). Waarna de leden overstapten naar de op 10 december 2003 nieuw opgerichte 1. FC Lokomotive Leipzig.

VfB/Lokomotive (de naamwissels zijn niet te tellen) won voor de Eerste Wereldoorlog drie landstitels. In het allerlaatste seizoen van de DDR-Oberliga (1990/91) eindigde het als zevende, waarna het via de play-offs nog een plek in de tweede Bundesliga veroverde. Nog één keer kwam Lokomotive, dat vanaf de Wende weer VfB heette, overeind. In 1993 promoveerde het naar de Bundesliga waar het in een licht opgeknapt Zentralstadion als laatste eindigde.

Sachsen Leipzig werd in het laatste DDR-seizoen twaalfde in de Oberliga, zakte daarmee naar de derde klasse en pendelt sindsdien over en weer tussen de derde en de vierde klasse.

Bouwwerf

In het rijtje van WK-steden is Leipzig niet alleen de enige stad zonder eersteklasseclub, maar ook de enige gaststad uit het voormalige Oost-Duitsland. Het is een mooie en sfeervolle stad, met een compact, gezellig en fraai gerestaureerd centrum. Het ommeland is uitgestrekt, met drie keer zoveel inwoners als het centrum, dat heel compact is en zich makkelijk te voet laat ontdekken. Op een kwartier loop je van het immense Hauptbahnhof, een van de grootste stations ter wereld, naar de andere kant van de stad tegen de ring aan. Buiten de ring bevindt zich een groene oase, de buitenwijken met fantastisch mooi gerestaureerde huizen naast panden die schreeuwen om een opknapbeurt.

Een paar maanden voor het WK is het centrum vanaf het station een immense bouwwerf waar de bewoners gefascineerd blijven staan kijken hoe hun stad onder hun ogen verandert. Toen Leipzig in navolging van Berlijn besloot geleide stadswandelingen rond de werven te organiseren, waren die meteen volgeboekt.

Meer dan met sport identificeert de handelsstad zich met cultuur. In de Thomaskirche was Johann Sebastian Bach de laatste 27 jaar van zijn leven kapelmeester. Tien van zijn elf kinderen werden hier geboren, hij zelf ligt in de kerk begraven. Iedereen met naam en faam in de Duitse literatuur en muziekwereld woonde op zijn minst een tijdje in Leizpig. Dat was het geval voor componist Felix Mendelssohn, die ook hier sterf, voor operaschrijver Richard Wagner. Goethe bracht hier zijn studententijd door en gaf de stad een flinke rol in zijn Faust.

Leipzig is sinds de middeleeuwen ook onafgebroken een beurzenstad. Half maart leeft Leipzig elk jaar vier dagen op het ritme van de Leipziger Buchmesse. Aanschuiven is het dan in cafés en restaurants die een schrijver of dichter ontvangen.

Handelsstad

Leipzig, zegt WK-woordvoerder Christoph Hansel is een zelfbewuste stad waar burgers trots op zijn. “Hier was nooit een vorstenhuis dat de stad mooie gebouwen schonk. Wat hier staat, is de verdienste van de burgers zelf. Men zegt : in Dresden werd geheerst, in Chemnitz gewerkt, in Leipzig handel gevoerd. Dat maakt de inwoners trots, maar die trots brengt ook verantwoordelijkheidsgevoel mee. Iedereen voelt zich enorm betrokken bij wat in deze stad gebeurt.” Die betrokkenheid werd zichtbaar toen Leipzig zich kandidaat stelde voor de Olympische Spelen 2012. De hele stad werd gemobiliseerd en Leipzig won de Duitse nominatie, voor Hamburg en Düsseldorf. Internationaal werd het zesde, net na Moskou.

In Leipzig werd in 1989 de aanzet gegeven tot politieke veranderingen in de DDR. Dat gebeurde met betogingen na de maandagvespers in de Sint-Nikolaikerk, de tweede belangrijke religieuze tempel van de stad. De Wende veranderde ook het economische karakter van de stad en de regio. Na de val van de DDR gingen de bruinkoolmijnen, die voorheen als een gordel de stad omgaven, een voor een dicht. Van de vroegere putten maakte men kunstmatige meren, de nieuwe recreatieoorden in de groene long rond de stad. Voor 1989 bood de zware industrie rond de stad werk aan honderdduizend arbeiders. Daarvan bleven twaalfhonderd plaatsen over. De werkloosheid bedraagt tegenwoordig 20 procent, erg hoog naar Duitse normen. Dat grote bedrijven als Porsche, BMW en DHL Leipzig als nieuwe zetel kozen, zorgt voor een zucht van opluchting. Werk, dat telt.

Hansel noemt Leipzig een stad die op het juiste moment de juiste beslissingen treft. “Zo bouwde men hier na de Wende een nieuw beurzencomplex waar men nu van profiteert. Vijftien jaar later zou zo’n complex voor zo’n kleine stad niet meer betaalbaar zijn.” Hetzelfde opportunisme toonde Leipzig toen de thuissteden voor het WK toegewezen werden. “Er moest absoluut één Oost-Duitse stad bij. Dresden is groter én een voetbalstad, Rostock heeft een modern stadion, maar Leipzig greep de geboden kans toen andere kandidaten aarzelden.” Het houdt aan het WK alvast een nieuwe verkeersinfrastructuur, verscheidene nieuwe pleinen en een immens groot stadion over, waar vierdeklasser FC Sachsen Leipzig een beetje verloren loopt. “Dat modern profvoetbal een economische activiteit was, snapten de Oost-Duitse clubs aanvankelijk niet. In de DDR-tijd kregen ze geld toegestopt. Plots moest een club als Leipzig ook in de tweede Bundesliga met een miljoenenbudget leren omgaan. Dat mislukte.”

Naakt zonnebaden

Naar Belgen is het hier even zoeken. Françoise Verhagen is een Brugse tandarts die al vier jaar in Leipzig woont. Aan de Gentse universiteit leerde ze er Thomas kennen, een echte Ossiedie bijna perfect Nederlands praat en met wie ze samen een tandartsenpraktijk in de stad uitbaat. Thomas herinnert zich hoe hij als adolescent in het Zentralstadion nog Diego Maradona aan het werk zag, tijdens de laatste Europese campagne van Lokomotive. Dat verloor in 1988 in de tweede ronde van de UEFA-cup van SC Napoli, maar het hield thuis de ploeg van Maradona wel op 1-1.

Trots toont Thomas zijn stad, wijst op het winkeltje in de Nicolaistraat waar je nog originele DDR-gebruiksvoorwerpen kan kopen. Hij rijdt langs de mooie herenhuizen in de Muziekwijk en de gebouwen van de DHFK, de Deutsche Hochschule für Sport und Körperkultur : hier werden in de DDR alle sporttrainers en topsporters opgeleid.

Françoise kende de stad helemaal niet toen ze er voor het eerst kwam. “Ik verwachtte een grauwe DDR-stad, met een stugge mentaliteit, maar ik kwam snel onder de indruk. Niet van de voetbalclubs, maar van de toffe cafés in het kleine en gezellige centrum. Je hebt in die cafés ook een echte ontbijtcultuur. De mensen zijn aardig, niet zo afstandelijk of bitter als ik misschien verwacht had. Maar ze zijn vooral trots op hun stad.” Cultureel komt ze in studentenstad Leipzig (35.000 studenten) aan haar trekken. Er is opera, theater, een enorme muziekscene én schilderkunst. “De nieuwste rage is de Leipziger Schule, moderne kunst die de laatste vijf jaar zo in trek is dat vooral Amerikanen de kunstwerken al op bestelling kopen.” De afgelopen vier jaar zag ze Leipzig flink veranderen. “Vroeger had je nauwelijks moderne winkels, alleen de H&M. Nu heb je hier alle trendy boetiekjes. Soms ben ik verbaasd : de werkloosheid is enorm, maar de winkels lopen vol, het is aanschuiven aan de kassa en je vindt in het centrum nog met moeite een parkeerplaats.” Zeer te spreken is ze ook over de groene long rond de stad. “Ik neem in de zomer gewoon de fiets en rij de stad uit. Iedereen barbecuet dan in het immense park. Je kan er ook zonnebaden aan het meer, zo’n tien kilometer fietsen ten zuiden van de stad. Mijn grootmoeder schrok er wel van de naaktzonnekloppers.” Eigenlijk, zegt ze, kan ze zich voorstellen dat ze in Leipzig blijft wonen. Vanwege een Brugse is dat een mooi compliment.

GEERT FOUTRé