Na de dreun van het afketsen van de deal met Soudal kreeg KVC Westerlo nog een stevige trap na. Met de degradatie komt er een einde aan het avontuur in eerste klasse. Een reportage over de laatste weken van Westerlo op het hoogste niveau.
In de donkerte van de avond schijnt boven de huizen en bomen een lichte gloed. Auto’s staan in de berm van de grote baan geparkeerd, over het fietspad lopen vaders met hun zonen, broers, vrienden en koppels, al jaren getrouwd of nog in de verkeringstijd. Zij aan zij gaan ze dezelfde richting op. De lichten van het stadion roepen.
Boven op het dak van ’t Kuipje hangen tientallen witte vlaggen. In de voorzichtige wind veren ze af en toe op om er daarna weer levenloos bij te hangen op deze winterdag waarop KVC Westerlo nog volop strijdt voor lijfsbehoud in de eerste klasse. Met de borst vol hoop nadert het stadion, met een lijf van teleurstelling en vrees laat het dat week na week achter zich: zal het dan alsnog misgaan?
Inderdaad. Excel Mouscron doet wat Westerlo zo vaak deed: het onmogelijke mogelijk maken. Het pakte in de laatste twee duels zes punten. Daar had het steeds gemiddeld negen wedstrijden voor nodig gehad. ‘Dat is niet meer de logica zelf, hé’, reageert manager Herman Wijnants. ‘Wij konden zelf niet; Genk was in topvorm. Ik had gedacht dat Kortrijk zijn job ging doen. Maar ze kregen alles op een blaadje gepresenteerd. Een week eerder tegen Standard hetzelfde verhaal.’
Supporters, medewerkers en mensen binnen de club klampten hem in de dagen erna aan: ‘Dit kan toch niet?’, klonk het. ‘Maar ik heb geen bewijzen, hé? De bondsprocureur vertelde me dat er geen onderzoek komt als ik er geen aanvraag. Maar zij zitten daar toch met vijf man? Dat is toch hun job, om te zien of er matchfixing is, als we daarover spreken? Ik ben mij nu aan het informeren. Hier zal wel een reactie op volgen.’
SOUDAL
Het zijn drukke tijden voor Wijnants. Alweer. Want hij had in de maanden daarvoor de schouders er weer onder gestoken. Net als de club. Op het wit van de vlaggen staat nog altijd de naam Soudal geschreven, net als dat hij het shirt van de spelers en de borden langs het veld kleurt. En dat zal nog zo blijven tot in elk geval 2020.
Soudal is in Westerlo inmiddels meer dan de naam van een hoofdsponsor. De siliconen- en lijmfabrikant uit Turnhout had ’t Kuipje in de zomer- en herfstmaanden verwarmd met hoop. Met weinig argwaan werd de nieuwe investeerder die in Vic Swerts ook een preses bracht omarmd. Met een Kempisch familiebedrijf en een Kempische voorzitter zou de club Kempisch blijven. En dat is wat ze in Westerlo willen: hun ziel behouden.
Bovenal waren de vragen die altijd relevant zijn bij de Kemphanen nu verdwenen. Handhaven we ons? En: is er voldoende geld? En: kan er versterking gehaald worden? Nu zou het budget zelfs kunnen groeien, konden spelers worden gekocht, de club zou kunnen worden geprofessionaliseerd. Westerlo zou een stabiele middenmoter in eerste klasse kunnen worden. Met het geld van Soudal zou en kon en bleef.
Maar hoop bleek een verraderlijk wezen. Zeker als die zich opwerpt in tijden waarin de vrees altijd groter is geweest. De multinational trok zich terug, de deal ketste af. Wat overblijft zijn die immer zelfde vragen. Relevanter dan ooit. Nog slechts 11 van de 28 spelers staan onder contract. Het budget van volgend jaar zal hoe dan ook teruggeschroefd worden naar vijf miljoen euro.
CHAMPAGNE
De naam van Soudal zindert nog wat na door de kieren van ’t Kuipje. Maar in Westerlo weegt de realiteit altijd zwaarder dan de mijmering dat het allemaal zo anders had kunnen zijn. Een degradatie kruipt misschien wel dieper onder de huid dan een deal die in de toekomst nog moest worden bewezen.
Even terug in de tijd. We zitten in de laatste weken van de competitie. Westerlo heeft vier punten voorsprong op Excel Mouscron. Op deze doordeweekse voormiddag hebben Herman Wijnants en medebestuurder Wim Van Hove plaatsgenomen in het themacafé in het stadion. Tegen een loeiende radiator blijft de manager onbewogen. Onderuitgezakt leunt hij in de houten stoel, zijn benen heeft hij over elkaar gekruist. Van Hove zit tegenover hem. Er wordt voorzichtig gekeken naar de mogelijkheden van een nieuwe investeerder, er wordt genoten van het verleden. Met een degradatie houdt niemand écht rekening. De gedachten gaan terug naar het begin. ‘1980’, zegt Wijnants. Zijn stem is zwaar, het accent Kempisch. ‘Het doel was gewoon: die club helpen, ze waren gezakt naar tweede provinciale. Toen zijn we in drie jaar tijd drie keer opgegaan en heb ik tegen het oud-bestuur gezegd: ‘Hier sè mannen: derde klasse. Jullie krijgen de club terug.’ Maar zij zeiden: ‘Nee, nee! Doe maar verder.’ We hebben terug onze schouders erondergestoken. Ik en wijlen Louis Thijs, mijn maat. En we zijn in derde klasse gebleven.’
In het seizoen 1992/93 werd KVC Westerlo kampioen. Vier jaar later eindigde de ploeg in de tweede klasse op plek twee en stond het plots in eerste klasse. ‘Geluk en totaal onverwacht’, herinnert Wijnants zich. ‘Wij hadden er geen enkel benul van dat we konden winnen op Waregem en zij hadden de champagne al klaarstaan. Het werd 2-3 en we zijn met 160 per uur naar Westerlo gereden. Er was hier níets geregeld. We hebben de cafés opengedaan en gefeest tot ’s morgens vroeg. Dagen aan een stuk.’
LOMPERIK
Van de twintig seizoenen die volgden, speelde Westerlo er achttien op het hoogste niveau. Wijnants maakte ze allemaal mee. Zevenendertig jaar is hij inmiddels manager: het is weinigen gegeven in de voetbalwereld. De ene krijgt het aan zijn hart, de andere wordt uitgejouwd of vindt elders meer uitdaging of centen. Wijnants zit er nog. Vorig jaar zou hij eigenlijk gestopt zijn, maar Vic Swerts hield hem bij de club. ‘Voorlopig ga ik door. Als het bestuur anders beslist, zal ik mijn verantwoordelijkheid nemen.’ Naast voetbalmanager is hij N-VA-politicus en lang ondernemer geweest: hij handelde in sigaren, wijnen en kazen. De voetbalwereld zag hij veranderen. ‘Neem de scouting. Die zien tien matchen per dag en statistieken zijn bepalend. We hebben zo ook fouten gemaakt.’ De komst van Nikola Petkovic bijvoorbeeld, die vanuit het Australische Perth naar Westerlo kwam. ‘Van een stad met een paar miljoen inwoners naar een dorpke. Het eerste wat-ie zei: ‘Ik kan niet slapen, want de kiekens en de geiten staan ’s morgens te blèten aan mijn kop. En ze stinken.’ Mijn buren zeiden ook tegen mij: ‘Hé, wat denkt die wel, godverdomme?’ Die is een half uur gebleven en weg was-ie. Dat stond niet op die computer hé, hoe die jongen sociaal was. En of-ie al drie keer gescheiden is en tien vrouwen heeft gehad. Maar dat moet je vandaag de dag wel weten.’
Wat Wijnants al jaren bij Westerlo houdt? Onverstoorbaar kijkt hij voor zich uit, zijn armen over elkaar gevouwen. Daar heeft hij geen duidelijk antwoord op. Clubliefde? ‘Boh, die club zit in je hart, maar ik ben niet zo emotioneel. Natuurlijk niet. Ik moet alleen hier denken’, hij tikt op zijn hoofd, ‘en niet hier’, en hij klopt op zijn hart. ‘Als ik met mijn hart ga besturen of een speler ga kopen, dan ben ik stom hé.’ Hij lacht zijn zware lach. Er valt een stilte. Dan: ‘Het is wel fijn als je wat respons krijgt. Natuurlijk, anders ben je een lomperik ook, hé. Wat waardering… dat is genoeg voor mij. Maar dat wil ook zeggen dat je het gedaan hebt als je zakt, hé. Maar als je zo’n dikke nek hebt, moet je daar ook maar tegen kunnen.’
SLUWE PALING
‘Pas op, ik denk niet dat Westerlo er nog was zonder Herman Wijnants’, zegt Jos Willems. De radio- journalist bracht vanaf 1998 elke twee weken bij de VRT verslag uit van de thuiswedstrijden van Westerlo en groeide uit tot een cultfiguur. ‘Of hij er nu veel aan verdiend heeft of niet, dat interesseert me geen fluit. Wijnants is het wonder van Westerlo. Een sluwe paling ook, hé. Die slibbert overal doorheen en zorgt ervoor dat zijn ploeg blijft bestaan.’
Gloriejaren maakte Willems mee. En dan gaat het niet over successen in Europa of titels in eerste klasse. Gouden tijden beleefde de achterban toen het dorpje uit de Kempen in alle rust kon meedraaien op het hoogste niveau, weer eens een topspits had en met vooral Vlaamse spelers de grote jongens verraste. 6-0 en 5-0 tegen Anderlecht en natuurlijk de bekerwinst tegen Lommel (1-0). ‘Je moest naar ’t Kuipke komen omdat er altijd iets gebeurde. Spektakel! Het onverwachte kunnen verwachten. Dat mis ik nu, ja.’
Na zijn vertrek bij de omroep heeft Willems met zijn vrouw een abonnement. ‘Ik heb één keer op de radio geweend. Echt geweend. De laatste wedstrijd van Jan Ceulemans. De tranen liepen over mijn wangen, ik snotterde en mijn woorden stierven uit op de radio. Je hoorde alleen nog een snik. Gouden tijden waren het geweest.’
Dat laatste duel van trainer Ceulemans betekende destijds ook degradatie naar tweede klasse, in 2012. Ook nu gaat de club een niveau lager spelen. Willems moet er nog niet aan denken. ‘1B is een schande voor het voetbal. Echt. Dat kun je geen voetbal noemen.’ Hij denkt terug aan de 8-0 tegen KV Mechelen, de 6-0 tegen Anderlecht. ‘Vroeger hadden ze ook van die mannen… Toni Brogno, Paulo Henrique, Jaja Coelho; die smáákmakers, die spits, de echte patron… Pas op, ik zeg niet dat ze nu een sléchte ploeg hadden hé. Het was een geheel, de jongens vochten. Maar een smaakmaker… Eéntje. Die er tegen een grote ploeg drie inschiet en ze winnen. Dan is heel de Kempen weer tevreden. David tegen Goliath, dáár hou ik van. Dat moet terugkomen! Die spoken zijn uit het Kuipke verdwenen.’
CHINEZEN
Binnen Westerlo waren ze het erover eens: wilde de club zich blijven handhaven in eerste klasse, dan moest er een investeerder komen. Met het laagste budget (5,5 miljoen) was dat wat de club haar bestaan had gegeven alleen niet meer voldoende om verder te bestaan: haar ziel. Het moest nog één keer overleven. Dit jaar. Dan zou er een investeerder komen en kon er weer naar boven worden gekeken.
Want na het afketsen van de deal met Soudal was één ding wél duidelijk: zorgen om uitblijvende interesse hoefde Westerlo zich niet te maken. ‘De dag nadat we bekend hebben gemaakt dat de deal niet doorging, hadden we al tientallen aanbiedingen’, aldus Wijnants. ‘Europees en internationaal. We hebben geen Belgische investeerder over de vloer gehad.’
Supporters, betrokkenen en medewerkers tikten elkaar aan als er een rondleiding werd gegeven aan mannen die strak in pak waren gestoken en Engels spraken met een oosters accent. ‘Chinezen’, zo luidde het en ‘mogelijke investeerders’. Maar Westerlo speelt volgend jaar in 1B. En nu is het stiller dan ooit in de Kempen. ‘Een pak geïnteresseerden valt af’, zegt Wijnants. ‘Wij moeten nu de keuze maken die het beste is voor Westerlo: gaan we het met eigen middelen doen of met een investeerder? Dan willen we hoe dan ook onze eigenheid behouden. Ook bij een buitenlandse partij. Investeerders vragen altijd minimaal 51 procent van de aandelen. En meestal 80 procent. Daar moeten we heel voorzichtig in zijn. Wij willen ons stamnummer behouden en hier blijven voetballen. Natuurlijk is dat moeilijk. Wij zijn een gemeente van 25.000 inwoners met zeven voetbalploegen van de KBVB. Daarom trachtten we ook een Kempische ploeg te worden die de hele Kempen vertegenwoordigde. Spijtig genoeg is dat mislukt met Soudal.’
GENTLEMEN’S AGREEMENT
Als die naam valt, worden de zinnen kort, woorden gewogen en stiltes ingelast. ‘Dat doet nog hartzeer soms’, zegt Wijnants. In november werd bekendgemaakt dat Soudal door ‘een verschil van mening’ afzag van een meerderheidsparticipatie via een kapitaalsverhoging. Contact is er sindsdien niet meer geweest met het bedrijf. ‘Het belangrijkste is dat wij hier wilden blijven spelen’, aldus Wijnants. ‘We hebben de termijn geminimaliseerd naar tien jaar. We waren bereid om naar een nieuw stadion te gaan.’
Van Hove: ‘Op het einde is het misgelopen op het feit dat Soudal een meerderheidsparticipatie kreeg die groter was dan in het begin was afgesproken. En wij wilden daar iets voor terug.’
Wijnants: ‘Een golden share inbouwen. Maar met bepaalde personen werkte het niet. Op een niveau dat niet nodig was geweest. Dan wordt het een en ander persoonlijk gespeeld, hé?’
Van Hove: ‘Er was een gentlemen’s agreement tussen Vic Swerts en Herman en dat moest uitgewerkt worden door andere mensen van ons en hen. En dat is misgelopen. Soms, ook bij grote mensen zoals bij Soudal en Herman, is er een emotioneel element aanwezig. Wellicht is daar door die mensen te weinig rekening mee gehouden.’
Wijnants: ‘Ik heb ervan geleerd. Wé hebben ervan geleerd. Ik ga niet mijn bestuur aanvallen. Ik heb ook fouten gemaakt. Ik zou nu voor een andere samenwerking gaan. Onderhandelen moet geen zes maanden meer duren. En ook niet met een batterij advocaten aan beide kanten, elke week. Vergéét het. Dat is een straatje zonder eind. We moeten nu een snelweg hebben die rechttoe rechtaan loopt en binnen de kortste keren is aangelegd.’
DOOR MAYKE WIJNEN – FOTO’S BELGAIMAGE
‘Er was een gentlemen’s agreement tussen Vic Swerts en Herman Wijnants en dat moest uitgewerkt worden door andere mensen. Daar is het misgelopen. – WIM VAN HOVE
‘We moeten nu de keuze maken die het beste is voor Westerlo: gaan we het met eigen middelen doen of met een investeerder?’ – HERMAN WIJNANTS
