Westerlo en STVV blijven Belgisch, Roeselare wordt Chinees. Alle drie beginnen ze aan het seizoen met een nieuwe eigenaar. Het Belgische voetballandschap blijft in razendsnel tempo veranderen. Staat straks ook OHL te koop?
Tot de laatste speeldag streden ze met hun drieën voor het behoud in de Jupiler Pro League. Oud-Heverlee Leuven delfde het onderspit, Westerlo en STVV haalden opgelucht adem. Uitgerekend de drie clubs die het hardst aan de competitiehervorming hadden geknutseld – samen met KSV Roeselare, zie verder – werden sneller dan hen lief was geconfronteerd met de onverbiddelijke consequentie van hun hervorming: voortaan promoveert nog slechts één club naar de hoogste klasse (1A), met name de kampioen in 1B. Wie zakte, wist dat zijn kansen op een snelle terugkeer zowat waren gehalveerd. OHL was de ongelukkige.
Tijdens hun sportieve strijd bewoog er ook intern heel wat bij de betrokken clubs. Dat resulteerde de voorbije twee maanden in kleine aardverschuivingen. STVV, Westerlo en Roeselare veranderden van eigenaar, OHL bereidt een nieuwe structuur voor die een overname mogelijk maakt. Eerst werd op 27 mei bekendgemaakt dat de NV Stayen van Marieke Höfte STVV had gekocht. Höfte is de partner van Roland Duchâtelet, in een verder verleden al eens eigenaar van STVV. Op 12 juli belegde Westerlo een persconferentie om te vertellen dat de Turnhoutse voegdichtingsproducent Soudal middels een kapitaalsverhoging hoofdaandeelhouder van de club was geworden. Dezelfde dag meldde Roeselare trots dat het via een gelijkaardige constructie in Chinese handen was overgegaan. Drie dagen later ten slotte kondigde OHL op zijn website aan dat het een vennootschap zal oprichten om het aantrekken van investeerders mogelijk te maken en zich zo beter te wapenen ‘in een snel evoluerend voetballandschap’.
LOCAL COMMUNITY
De beslissing van OHL is revolutionair voor een club die lokale verankering hoog in het vaandel voerde. Als ze straks in Leuven hun voetbalactiviteiten in een vennootschap zullen hebben ondergebracht, blijven alleen AA Gent, KRC Genk en KV Mechelen over met een vzw-structuur. ‘Na de degradatie werden we Don Quichot genoemd omdat we aan ons verankeringsverhaal vasthielden’, zegt CEO Paul Van der Schueren. ‘De beslissing om ervan af te stappen is pure ratio. We zien de beperktheid in van onze mogelijkheden. Op deze manier verliezen we de strijd van clubs die we als vijfde stad van Vlaanderen qua economisch draagvlak normaal aankunnen.’
Van Der Schueren doelt op Oostende, Moeskroen en nu ook Westerlo, maar zag eerder al Koreanen neerstrijken in Tubeke, Qatarezen in Eupen en een Duitser de plak zwaaien bij Union. ‘En wat gebeurt er straks met Antwerp en Beerschot? Natuurlijk zouden wij liever het verankeringsmodel verder zetten, maar als je zoals wij de keuze voor profvoetbal maakt, moet je ervoor zorgen dat je strategie nog klopt. Tenslotte zijn wij allemaal mensen met bescheiden financiële mogelijkheden. Daar blijf je het niet mee trekken, ondanks hard werken. Als je dan bij andere clubs ineens een paar miljoen op de rekening ziet komen, moet je realistisch zijn. Zeker als je met middelen van de gemeenschap een stadion bouwt. Kijk naar Engeland: daar is bijna geen enkele club nog eigendom van de local community.’
Westerlo blijft Belgisch, Roeselare wordt Chinees. Ook OHL werd gepolst namens de Chinezen die uiteindelijk voor Roeselare kozen. ‘Die stappen van het vliegtuig en het eerste wat ze dan tegenkomen, is Leuven. Niet onlogisch dus, maar we zijn er niet klaar voor. We mikken op het voorjaar van 2017 en zien dan wel wat onze situatie is. Maar noodlijdend, zoals ik hier en daar lees, zijn we niet. Er is geen acute nood. We proberen alleen vooruit te kijken en fundamentele keuzes te maken.’
ONDERGRONDSE BUNKERS
Zelfde verhaal in Roeselare, waar Johan Plancke al langer tegen zijn limieten botste. ‘Vijf jaar geleden hebben we een cvba opgericht met zo weinig mogelijk aandeelhouders. Beheerraden met dertig man en daarnaast ook nog eens een vzw die zijn zeg moet doen: dat is niet meer bestuurbaar. Ik was hoofdaandeelhouder en kan er wel wat centen insteken, maar ik ben zeker niet kapitaalkrachtig genoeg om de club naar een hoger niveau te tillen.’
De nieuwe baas op Schiervelde heet Hawken Xiu Li, een Chinese met Brits paspoort. Ze richtte een Belgische vennootschap op, waarmee ze een kapitaalsverhoging doorvoerde in de club. Die telt nu vier aandeelhouders, van wie Hawken en Plancke de belangrijkste zijn. Het contact tussen beiden werd gelegd door spelersmakelaar Jacques Lichtenstein, die Hawken leerde kennen toen hij vier jaar geleden Xavier Chen naar Guizhou Renhe (vandaag Beijing Renhe, wegens een relocatie naar de Chinese hoofdstad) transfereerde. Die club is eigendom van Dai Yongge, de jongere broer van Hawken, die eigenlijk Dai Xiu Li heet, maar de familienaam behield van de Britse wiskundeleraar die ze na haar emigratie in 1991 in Londen leerde kennen. Na ruim twintig jaar huwelijk besloot Tony Hawken in 2014 van zijn Chinese echtgenote te scheiden, naar eigen zeggen omdat haar rijkdom niet bij zijn bescheiden levensstijl paste.
Die rijkdom dankt de familie Dai vooral aan verschillende vastgoedholdings die ze bezit binnen de Renhe Group. De belangrijkste, Renhe Commercial Holdings, is geregistreerd op de Kaaimaneilanden en beursgenoteerd in Hongkong. Van Dai Yongge wordt beweerd dat hij uitstekende connecties heeft in de top van de Chinese Communistische Partij, tot bij de voetbalgekke president Xi Jinping zelfs. Het familiefortuin nam een vlucht toen broer en zus groen licht kregen voor de bouw van ondergrondse winkelcentra in voormalige schuilkelders. Tweeëntwintig zouden ze er inmiddels hebben, verspreid over heel China. Plancke: ‘Die bunkers dateerden van de Koude Oorlog. Er moesten miljoenen mensen in kunnen schuilen. Door de veranderde tijden kregen zij ze in concessie om er winkelcentra van te maken.’
IN DE ACHTERTUIN
Het eerste contact tussen Hawken en Roeselare dateert van november 2015. Ze bezocht het stadion en er vonden gesprekken plaats. Ook Dai Yongge kwam één keer naar België. In maart 2016 kwam zijn Chinese club trainen op Schiervelde en enkele wedstrijden spelen in West-Vlaanderen. Die club, Beijing Renhe, veranderde al een paar keer van naam, afhankelijk van de stad waarnaar ze verhuisde. Uit zakelijke overwegingen, maar ook om sportieve redenen: wie toppers uit het Europese voetbal wil aantrekken, moet weg uit de provinciesteden en naar Beijing. Plancke: ‘Ik heb die ploeg aan het werk gezien: er zit talent.’
Hawken treedt ook toe tot de Roeselaarse raad van bestuur, maar zal niet vaak aanwezig zijn. Plancke: ‘Ik heb echt niet het gevoel dat ik in een overname zit met een Chinees die elke dag over mijn schouder komt meekijken. Ik blijf doen wat ik al vijf jaar doe, met als enige verschil dat ik nu meer middelen heb. Vroeger moest ik kijken of er geen deurwaarder achter de hoek stond, nu heb ik voor het eerst in mijn leven korting contant kunnen aanvragen. Het wederzijdse vertrouwen is groot. Het klopt dat je een deel van de macht afgeeft, maar ik krijg carte blanche. Het enige wat ze me vraagt, is dat er drie Chinese jongens met onze eerste ploeg mogen meetrainen. Druk om ze ook op te stellen is er niet: het gaat om opleiding. Een bij ons opgeleide speler vertegenwoordigt straks een veel grotere marktwaarde in China.’
Waar zitten de Chinezen ondertussen niet allemaal? Plancke somt op: Sochaux, Inter Milaan, West Ham, Manchester City. ‘We moeten stoppen met alleen in onze achtertuin te kijken. Het voetbal is mondiaal geworden. In de bedrijfswereld wordt halleluja geroepen als er buitenlandse investeerders naar België komen, maar in het voetbal lijkt het wel een schande. Ik voel me echt niet schuldig.’
STRAAL VAN 30 KM
Natuurlijk had het ook, zoals in Westerlo, een Belgische partner mogen zijn, zegt Plancke. ‘Maar ik vond niemand in mijn regio. Als ik een cirkel van 30 km rond Roeselare trek, kom ik Club, Waregem, Cercle, Oostende, Kortrijk, Gent en Moeskroen tegen. Bovendien heb ik hier op Schiervelde nog een grote concurrent uit het Europese topvolleybal met als hoofdsponsor het beursgenoteerde Roularta. Mag je dan verwachten dat er iemand staat te springen?’
Met de inbreng van Hawken Xiu Li verdubbelt het Roeselaarse budget in één klap naar 4 miljoen euro. Het einde is nog niet in zicht. Terugkeer naar de Jupiler Pro League is het doel. Wat een verschil met drie maanden geleden, toen Roeselare veroordeeld leek tot de hoogste amateurklasse. Tot kampioen White Star Bruxelles geen proflicentie kreeg en de West-Vlamingen als 24e club werden opgevist in het kransje van betaaldvoetbalclubs. Plancke: ‘Money talks. Zonder budget speel je niet meer mee. Dit jaar wordt een overgangsjaar, we houden het nog rustig. Maar als ik een speler nodig heb, zal ik hem krijgen. Er is heel veel mogelijk nu.’
De 30 km van Plancke lijken ook voor Vic Swerts magisch. Hij is met zijn bedrijf Soudal, een wereldspeler in Turnhout, de nieuwe meerderheidsaandeelhouder van het 30 km verder gelegen Westerlo na er jarenlang sponsor te zijn geweest. ‘Je moet financiële draagkracht hebben om je hand te kunnen uitsteken naar een voetbalclub. Dan is de keuze in deze regio zeer beperkt. Wij hebben hier 1000 werknemers: zo vind je geen honderd bedrijven in een straal van 30 km. Ook al ben ik geboren en getogen in Turnhout, ik voel me op en top een Kempenaar. Het geeft mij een goed gevoel in de heimat te kunnen blijven. En voor Westerlo is het logischer samen te werken met een lokaal verankerd bedrijf dan er Aziaten of Russen bij te betrekken.’
ANDERE BEDOELINGEN
Voorbij is de tijd dat tien investeerders elk 100.000 euro op tafel legden en een club runden. Vroeg of laat kwam altijd de achilleshiel van het model bloot te liggen. Namelijk wanneer de ploeg in sportieve problemen kwam en er extra investeringen nodig waren om degradatie te vermijden. Van de tien zegden er drie ja, aarzelden er vijf, en stelden er twee hun veto. Het gevolg? Interne verdeeldheid. Vandaag hangen clubs af van één sterke man of vrouw. In Roeselare is het Hawken Xiu Li, in Sint-Truiden Roland Duchâtelet, in Westerlo Vic Swerts. Zij hoeven alleen met zichzelf te overleggen.
Hoe hoog de door Swerts doorgevoerde kapitaalsverhoging is, moet een geheim blijven. Best mogelijk dat het om een relatief bescheiden bedrag gaat. Grootste aandeelhouder worden is één zaak. Belangrijker is de bereidheid om te blijven investeren als de vooropgestelde ambities – ‘een plaats in de middenmoot’, aldus Swerts – in het gedrang komen. ‘Wie het geld geeft, heeft het voor het zeggen’, is de selfmade ondernemer duidelijk. ‘Maar of ik nu 51 procent van de aandelen heb, of 75 procent: dat is niet relevant. Dit is geen commerciële aankoop. Het is helemaal niet onze bedoeling om geld te verdienen aan Westerlo. We mogen er alleen ook niet armer van worden.’
Investeren in de sport is niet nieuw voor Soudal. Het is al actief in het wielrennen en het veldrijden, en gaat nu ook voluit in het voetbal. ‘Op die manier hebben we het hele jaar door zichtbaarheid’, zegt CEO Dirk Coorevits. Volgens Herman Wijnants, aan wie de dagelijkse leiding van de club blijft toevertrouwd, zal het door Soudal ingebrachte kapitaal volledig terug in de club worden geïnvesteerd: ‘Niemand mag enig profijt halen uit zijn aandelen.’ Volgens Swerts verschilt hij daarin van buitenlandse overnemers: ‘Aziaten en Oost-Europeanen hebben duidelijk andere bedoelingen dan wij. Wij blijven Kempenaren onder elkaar. Dat wil zeggen: het moet plezant blijven. Maar altijd met het oog op succes, anders is het algauw níét meer plezant.’
MET ARGUSOGEN
Van Aziaten en Russen weet Wijnants ondertussen alles. Zowat de hele wereld kreeg hij over de vloer, iets wat ook Bart Lammens in Sint-Truiden overkwam. Ruim anderhalf jaar lang was STVV’s vorige eigenaar actief op zoek naar investeerders omdat hij het als enige aandeelhouder niet meer bolwerkte. Ten einde raad overwoog hij Dirk Degraen in te schakelen, maar tot een akkoord met de voormalige algemeen directeur van KRC Genk kwam het niet en dus bleef hij zelf van hot naar her vliegen. Turken, Spanjaarden, Engelsen, Duitsers en Chinezen: hij sprak ze allemaal.
Eén man volgde het met argusogen: Roland Duchâtelet, ervoor beducht dat een buitenlandse overnemer de samenwerking met de NV Stayen, van wie STVV zijn stadion huurt, zou bemoeilijken. Om van de site met appartementen, winkels en hotels een winstgevend verhaal te maken is zo al niet makkelijk. Daar had hij, zelf een meervoudig clubeigenaar in het buitenland, liever niet ook nog een onbekende, buitenlandse huurder van de voetbalinfrastructuur bij. Zijn bemoeienissen leidden tot een hoogoplopend conflict met Lammens, dat nog altijd niet is bijgelegd. Duchâtelet kocht STVV uiteindelijk zelf via de NV van zijn partner Marieke Höfte, en promoveerde haar meteen tot eerste vrouwelijke clubvoorzitter in de Belgische hoogste klasse.
‘Zo werd vermeden dat de club in handen kwam van een eventuele derde buitenlandse partij’, luidde het op de website van STVV. ‘Op deze manier worden de infrastructuur en de club terug herenigd, wat de groei van de club alleen maar ten goede komt.’
DOOR JAN HAUSPIE – FOTO’S BELGAIMAGE
‘Als ik nu een speler nodig heb, zal ik hem krijgen. Er is heel veel mogelijk.’ – JOHAN PLANCKE
‘Aziaten en Oost-Europeanen hebben duidelijk andere bedoelingen. Wij blijven Kempenaren onder elkaar. Dat wil zeggen: het moet plezant blijven.’ – VIC SWERTS
