Nummer een van de wereld in dubbel, zes grand slams op de teller en naast het court strijden tegen religieuze dogma’s, ultranationalisme en seksisme. Maak kennis met Sania Mirza.
SANIA MIRZA: een fenomeen aan de ene kant van het halfrond, nagenoeg onbekend aan de andere – onze – kant. Op Facebook heeft ze meer dan 12 miljoen volgers – meer dan het dubbele van Serena Williams -, om en bij de 4,6 miljoen mensen volgen het doen en laten van ‘Dreamer. Believer. Doer.‘ op Twitter, meer dan 2,3 miljoen volgers vergapen zich aan foto’s en video’s op haar Instagramaccount.
Opgehemeld en gevierd, in twijfel getrokken en bekritiseerd. In augustus 2007 had ze zich naar de 27e plaats op de WTA-ranking geknokt. Time had haar twee jaar ervoor al uitgeroepen tot een van de 50 Heroes of Asia, in 2010 werd ze door The Economic Times opgenomen in de lijst van 33 women who made India proud. Maar ze leed. Beter zou het nooit meer worden.
Haar hypermobiele gewrichten waarmee ze over het terrein dartelde, bezorgden haar tegelijk extreme pijn. Ze werd geopereerd aan beide knieën en de rechterpols, waarna de dokters haar waarschuwden: geen enkelspel meer. Toen de pijn niet meer te harden was, concentreerde ze zich vanaf 2012 op het dubbel. Mét succes.
Maar de Indiase schone was controversieel. In 2009 had ze zich verloofd met miljonair Sohrab Mirza. Ze hadden elkaar jaren ervoor op het St Mary’s College in Haiderabad ontmoet, maar het was een gearrangeerd huwelijk, nog altijd dé praktijk in gegoede Indiase families. In januari 2010 blies ze de bruiloft af en kondigde ze haar verloving aan met Shoaib Malik, ex-kapitein van de cricketploeg van… Pakistan, sinds jaar en dag erfvijand van haar geboorteland. Landverraad!
En: twee dagen na de aankondiging van het dubbele huwelijksfeest – in India én Pakistan – lekte uit dat Malik sinds 2002… getrouwd was. ‘We hebben via de telefoon de nikah (een huwelijksovereenkomst naar islamitisch familierecht, nvdr) gesloten’, getuigde Ayesha Siddiqui in Times Now. Ze woonde, net als Mirza, ook in Haiderabad. Ze had de cricketer al meer dan drie jaar niet meer gezien, maar volgens de sharia waren ze nog altijd getrouwd.’
Het geld zou rollen. De cricketer, die toen al jaarlijks om en bij het miljoen euro cashte, bereikte een financiële overeenkomst met Ayesha’s moeder. De uitnodigingen voor het droomhuwelijk konden eindelijk de deur uit, maar de woning van de tennisster werd wekenlang door de media belaagd.
‘Het was een gekkenhuis’, vertelt de tennisster in haar biografie Ace Against Odds. ‘Tweehonderd journalisten die de klok rond voor onze woning stonden, op de daken van de huizen stonden tientallen camera’s, die bezoek van kennissen of familie in beeld brachten en elke beweging doorlopend registreerden. Als er een gordijn bewoog, dan kwam het ‘nieuws’ meteen live op televisie. Ik stond tien dagen zogoed als onder huisarrest. Waarom al die commotie? Ik trouwde met een man, niet met een land.’
ROLMODEL
Het was de zoveelste controverse in haar nog jonge leven. Aan de glitter van het circuit en opdringerige fans kon ze gemakkelijk weerstaan, maar door het constante gewroet in haar privéleven en de suggestieve berichtgeving schermde ze zich hoe langer hoe meer af van de boze wereld. Ze leefde teruggetrokken in een kleine kring van een handvol vrienden, alleen de onvoorwaardelijk steun van haar ouders gaf haar de emotionele kracht om alle problemen te overwinnen.
Ze was geboren in Bombay, als oudste dochter van Imran en zijn echtgenote Naseema, een soennitische moslimfamilie die kort na haar geboorte het geluk ging zoeken in Haiderabad. De stad van 3,5 miljoen inwoners was aan het boomen en zou uitgroeien tot het mekka voor IT- en hoogtechnologische bedrijven, maar in Sania’s jeugdjaren was Haiderabad nog in volle ontwikkeling.
Imran werkte er aanvankelijk als drukker en heroriënteerde zich in de projectontwikkeling, moeder had dezelfde neus voor zaken en was breeddenkend. Ze stuurde haar zesjarige dochter naar de Nizam Club, een exclusieve club voor de betere middenklasse, waar de tennisvelden van uitstekende kwaliteit waren. Niet te vergelijken met de openbare tennisbanen in de stad, die vaak met putten waren bezaaid en bestonden uit samengeperste koeienmest, een middenweg tussen gravel en hard court.
Vader had cricket gespeeld, met lengten voorsprong de populairste sport van India. ‘Mocht ik als jongen geboren zijn, dan was ik wellicht ook cricketer geworden’, vertelde Sania in The New Yorker. Maar het werd tennis. Haar eerste leraar was lyrisch, het aantal lessen werd gevoelig opgedreven en de directie van de Nasr School – een privéschool voor meisjes – deed er alles aan om het lessenrooster aan te passen aan haar tennislessen en toernooischema.
‘Een meisje dat op haar elfde zei dat ze tennisprof wilde worden, dat hadden ze in India nog niet gehoord. Iedereen dacht dat het een grap was, maar precies dat heeft me gepusht om door te gaan. Ik vond toen al dat niemand het recht had om te zeggen wat ik wel en niet mocht doen.’
Een opleidingsmodel voor meisjes was er niet, de familie zou zelf de droom van haar dochter moeten realiseren. Niet vanzelfsprekend. De kosten voor de coaches, de reizen en het materiaal konden al snel oplopen tot 100.000 dollar per jaar, zo hadden haar ouders becijferd. En toch: een tenniscarrière voor hun dochter mogelijk maken werd de nieuwe joint venture van Imran en Naseema.
BOLLYWOOD
Toen ze in 2003, zestien jaar jong, aan de zijde van de Russische Alisa Klejbanova het dubbeltoernooi bij de junioren op Wimbledon had gewonnen, werd ze op de luchthaven van haar woonplaats door een meute opgewacht. Ze moest op de foto met de plaatselijke hoogwaardigheidsbekleders en werd met onderscheidingen overladen. De Indiase media volgden in haar spoor. ‘Miljoenen mensen zagen mijn puistjes en het babyvet, elke dag weer. Ik groeide op in én met de media, die niet goed wisten hoe ze met een meisje in de sport moesten omgaan. Een tienersterretje in Bollywood, dat had wellicht nog gekund, maar een tennisster?’
Dat bleek in september 2005. Ze had net als eerste Indiase vrouw de vierde ronde van een grand slam (US Open) bereikt, toen enkele moslimgeestelijken een fatwa over haar uitspraken. Geen doodsoordeel, maar ze werd aangemaand om meer zedige kleding te dragen. De korte rokjes lieten te weinig aan de verbeelding over. Ze moest, zo luidde het, tennissen in een traditioneel lang gewaad en hoofddoek, zoals de Iraanse badmintonvrouwen. De fatwa’s werden wereldnieuws.
‘Sania Mirza heeft een corrumperende invloed op de jonge moslimmeisjes’, orakelde de religieuze leider Haseeb-ul-hasan Siddiqui in The Guardian. Het maakte weinig indruk op de 18-jarige tiener. Naast het veld bleef ze rondhuppelen op hoge hakken, met spannende broeken en T-shirts met duidelijke boodschappen. ‘I’m cute.’ ‘You can either agree with me or be wrong.’ Of, haar favoriet: ‘Well-behaved women rarely make history.‘ Voorbeeldige vrouwen schrijven zelden geschiedenis…
Toen ze een paar weken erna in Calcutta een toernooi moest spelen en een radicale geestelijke een nieuwe fatwa uitsprak (‘Als ze zich niet aanpast, dan zullen we verhinderen dat ze nog tennist’), waren de veiligheidsmaatregelen ongezien. ‘Als ik het hotel wilde verlaten, dan moest ik vijf verschillende kerels verwittigen. Onze auto werd door twee andere wagens geëscorteerd, er zaten bodyguards naast me.’
Nadat ze in een interview verklaarde dat ze ‘zoals elke goede moslim vijf keer per dag bad’, bedaarden de gemoederen. Voor even. Tot ze enkele maanden later pleitte voor veilige seks, zowel voor als tijdens het huwelijk, en haar foto’s op de pleinen in Haiderabad werden verbrand. Ze was geschrokken van de nieuwe controverse en nam, voor het eerst, gas terug. ‘Seks voor het huwelijk is een zonde die Allah niet kan vergeven.’ Ook de plannen om samen te dubbelen met de Israeliër Shahar Peer werden, uit vrees voor nieuwe protesten, (voorlopig) afgevoerd.
De moslimgemeenschap, een vergeten groep van het marketingestablishment, sloot haar in de armen. Mirza werd een merk. Alleen de legendarische Sachin Tendulkar en Rahul Dravid – twee cricketers – haalden meer commerciële deals binnen. ‘Maar zij zien eruit als triestige zandzakken. Sania heeft klasse. Ze is niet alleen goed in wat ze doet, ze ziet er ook nog goed uit’, zei Alyque Padamsee, een vooraanstaande sporteconoom. Ten Sports betaalde een half miljoen euro aan tv-rechten aan de WTA om alle wedstrijden van Mirza live uit te zenden in India, een vijftal grote bedrijven (Lotto, Tata Tea, Tata Indicom, HPCL en Malabar Gold) gingen met haar in zee.
In 2007 had ze zich voor het eerst in de top dertig genesteld, maar het broze lichaam wilde niet altijd mee. Nog voor ze van de dokters te horen kreeg dat ze zich beter op het dubbelspel kon concentreren, had ze in 2008 in Melbourne aan de zijde van haar landgenoot Mahesh Bhupathi haar eerste grandslamfinale gespeeld. Exact een jaar erna schreef het duo in de Rod Laver Arena wél geschiedenis: Nathalie Dechy en Andy Ram werden kansloos van het veld geveegd. India feestte mee…
OPKOMEN VOOR VROUWEN
Het was niet gemakkelijk om Sania Mirza te zijn, gaf ze begin dit jaar na de Australian Open toe. Ze had met Martina Hingis net haar zesde (en voorlopig laatste) grandslamfinale gewonnen en werd door het Amerikaanse weekblad opgenomen in The 100 Most Influential People in the World. ‘Haar ouders wisten wellicht wat de toekomst voor hun dochter zou brengen. Haar naam, Sania, betekent briljant‘, schreef Sachin Tendulkar, een van de beste cricketers ter wereld. ‘Haar zelfvertrouwen, haar kracht en de manier waarop ze alle tegenslagen kan overwinnen, overstijgt de sport. Ze heeft een hele generatie Indiase meisjes geïnspireerd om ondanks alle vooroordelen hun dromen toch na te jagen en hen te doen beseffen dat ze ook succesvol kunnen zijn.’
Ze had een zware prijs voor haar engagement betaald, vond ze. Toen ze in 2014 tot ambassadrice van de deelstaat Telangana werd uitgeroepen, stond ze opnieuw in het oog van de storm en werd haar huwelijk nog maar eens opgerakeld. Dokter K. Laxman, voorzitter van de Indian People’s Party, noemde haar ‘de schoondochter van Pakistan’. Ze was het, volgens Laxman, ‘niet waard om Indiase te zijn’.
Tijdens een televisie-interview barstte ze in tranen uit. ‘Moet ik echt blijven bewijzen dat ik een goede burger ben? Ach, ik kan die strijd nooit winnen en dat wil ik ook niet: ik zet me liever in voor zaken waar ik wel iets aan kan veranderen. Zoals aan de gelijke behandeling van vrouwen, die in dit land veel te weinig kansen krijgen. We stuurden 117 atleten naar Rio, van wie er twee een medaille wonnen: Pusarla Venkata Sindhu, zilver in badminton, en Sakshi Malik, brons in het worstelen. Twee vrouwen!’
Haar strijd, als UN Women’s Goodwill Ambassador voor Zuid-Azië, gaat verder. Tegen het gedoogbeleid van de regering of politie, die een oogje dichtknijpen voor huiselijk geweld tegen vrouwen of groepsverkrachtingen. Tegen de gearrangeerde huwelijken en de vooroordelen. ‘Zelfs in mijn brede familiekring krijg ik nog geregeld de vraag: ‘Je bent nu zes jaar getrouwd. Wordt het geen tijd om kinderen te krijgen?’ In hun ogen is mijn leven niet compleet als ik geen kinderen heb. Die komen er, maar het zal mijn beslissing zijn. Niet die van mijn echtgenoot of van mijn familie’, vertelde ze onlangs in Haiderabad.
Haar stad is een draaischijf voor mensensmokkel, huiselijk geweld is er een groot probleem, kinderen worden nog altijd uitgehuwelijkt en het aantal groepsverkrachtingen neemt toe. Ze kent de gruwelijke verhalen. Van de man die zijn echtgenote in brand stak, van de vrouw van wie de bruidsschat te klein werd bevonden en die zich aan haar sari ophing, van de drie verkrachtingen in een maand aan de tennisterreinen in Cubbon Park, Bengaluru. Toen de politie de verklaring van een van de slachtoffers noteerde en vroeg wat ze daar te zoeken had, stamelde ze: ‘Ik wil zoals Sania Mirza zijn.’
DOOR CHRIS TETAERT – FOTO’S BELGAIMAGE
‘Waarom al die commotie? Ik trouwde met een man, niet met een land.’ – SANIA MIRZA
‘Ze heeft een hele generatie Indiase meisjes geïnspireerd om ondanks alle vooroordelen hun dromen toch na te jagen.’ – SACHIN TENDULKAR
