Een reis naar de oorsprong van de carrière van de puncher van Anderlecht: hoe is hij uitgegroeid tot een van de grootste sterren die de Balkan in jaren heeft voortgebracht?

Een lang binnenvaartschip glijdt over de Donau die de zon weerkaatst als een spiegel. De grote rivier toont haar rustige kracht aan hen die op haar oevers zijn opgegroeid. Soms wild kolkend, maar eerder romantisch bij de doorsteek van Belgrado, Boedapest en Wenen, geeft het lange blauwe lint zijn ritme aan het leven in Smederevo, de geboortestad van Aleksandar Mitrovic, op een goede 70 kilometer van de hoofdstad.

“Geen sprake van dat u nu al de terugweg naar Belgrado aanvat”, zegt Ivica, de vader van de Servische centrumspits van Anderlecht. “Mijn zoon is vandaag negentien geworden en dat moet gevierd worden. Ik heb een tafel gereserveerd in een restaurant langs de Donau. Ze serveren er heerlijke vis, vers uit de rivier…” Gastvrijheid is hier geen ijdel woord. Even later voegt de broer van Aleksandar, Milan, doelman bij de jeugd van tweedeklasser FK Smederevo, zich bij het tafelgezelschap aan de rand van het water. De gesprekken leven op terwijl een populair liedje de ether en de verzamelde harten binnenvalt: Rastao sam pored Dunava / Pored dobrih starih alasa.(Ik ben opgegroeid aan de Donau / Aan de zijde van oude vissers.)

In Smederevo herinnert iedereen zich Aleksandar, wiens talent al spoedig over de hele stad bekend raakte. Daar, zoals elders in Servië, fungeren veel kleine clubjes als ware voetbalacademies. Dat is ook het geval voor FK Jedinstvo, een van de kweekvijvers van grote broer FK Smederevo. “Ik had snel begrepen dat die jongen overliep van het talent”, vertelt zijn eerste trainer Vojkan Ravic. “Er zijn hier altijd veel sterke spelers geweest, maar Atsa (de afkorting van Aleksandar, nvdr) was de beste. Ik was verbijsterd door zijn sprongkracht. Het leek alsof hij langer in de lucht bleef hangen dan zijn tegenstanders.

“Ik kende zijn vader, die nog op het middenveld bij FK Smederevo heeft gespeeld”, gaat hij verder. “Ook een goede speler, robuust vooral. Het engagement heeft Atsa van zijn vader en de natuur heeft hem ook een handje geholpen. Daarbij heeft hij het talent van een echte afmaker. Hij ruikt het doel en kan absoluut niet tegen zijn verlies. Het belangrijkste van al: hij heeft zich nooit weggestoken op training. Voor oefenpartijtjes wilde iedereen in zijn ploeg zitten, want met hem was de overwinning eigenlijk al op voorhand binnen. Als spelertjes acht of negen zijn, hebben ze nog een lange weg te gaan, maar van hem wist ik al zeker dat hij zou slagen. Het was een waar plezier om met een jongen met zo’n mentaliteit te werken.”

‘Hé Dragan, waar heb je zo’n fenomeen gevonden?’

Van FK Jedinstvo naar FK Smederevo, het is maar een kleine stap. Bij Smederevo neemt jeugdtrainer Dragan Mladenovic hem onder zijn vleugels. “Hij stak er toen al boven uit. In alle landen van ex-Joegoslavië is iedereen geboeid door ploegsporten. Aangezien de financiële middelen beperkt zijn, moeten we het vooral van onze opleiding hebben. Ik herinner me nog dat ik zijn naam doorgaf voor wedstrijden van de regionale selectie. ‘Hé Dragan, waar heb je zo’n fenomeen gevonden?’, kreeg ik toen te horen. Atsa was een geboren spits, maar ik hield eraan hem af en toe op de rechterflank op te stellen of als afhakende aanvaller in de as van het veld. Een doelpuntenmaker was hij al, die troef zou hij sowieso niet verliezen. Voor hem was het dus interessanter om zich ook andere posities eigen te maken. Op rechts leerde hij zijn voorzetten perfectioneren, centraal ontdekte hij het spel op de korte ruimte. Atsa, wist ik toen al, zou niet lang bij FK Smederevo blijven. De scouts van de eersteklassers hadden hem al in het vizier. Ik had hem graag nog iets langer begeleid, maar ik wist dat zijn bestemming elders lag.”

FK Smederevo heeft zijn gloriedagen gekend. De club haalde een Joegoslavische bekerfinale, won de beker van Servië en speelde vijf keer Europees. Mateja Kezman en Marko Pantelic speelden er ooit. “Maar we zijn niet het grote Partizan Belgrado, waar ze al decennialang grote voetballers opleiden”, geeft Mladenovic toe. “Er is daar ongelooflijk veel voetbalkennis en als ze ginds interesse hebben in een jonge voetballer, is het omdat ze echt in hem geloven. Partizan en Ajax hebben de twee beste opleidingen van Europa. Naast zijn aangeboren talent kan Atsa terugvallen op een hechte familie. Dat is van cruciaal belang, want als een kind naar een grote club overstapt, is dat ook voor zijn omgeving het begin van een avontuur. Atsa is bovenal een harde werker. Bij Partizan haalde hij er een persoonlijke trainer bij om zijn spel verder te ontwikkelen. Zelfs als hij tijdens zijn vrije dagen terugkeerde naar Smederevo, was dat niet om zomaar wat rond te lummelen. Als hij dat wilde, hield een vriend van de familie zich altijd ter beschikking om nog wat bij te trainen.”

Industriestad Smederevo was lange tijd een belangrijke ader van staalnijverheid en mijnbouw, met een fikse financiële inbreng van US Steel. Die dagen zijn echter voorbij en de economische crisis woekert er hevig. De werkloosheid slaat gaten in het budget en gepensioneerden moeten er zien te overleven met 300 euro per maand. Maar Smederevo is een stad van fiere verzetsmensen, die invallen van de Ottomanen, het Oostenrijks-Hongaarse rijk en de Duitsers wisten te doorstaan. Het is ook in Smederevo dat de eerste basisschool van Servië het licht zag. Oud-voetballer Goran Teofilovic was in zekere zin een van de voetbalproffen van Mitrovic. “Als hij hier was, vroeg hij me soms om aan zijn beweeglijkheid te schaven. Bij Partizan Belgrado had hij niet vaak de tijd om individueel te werken, dus leerde ik hem de kleine kneepjes van het vak: met de rug naar het doel de bal aannemen, snel draaien en trappen. Dat hebben we duizenden keren herhaald. Ik heb hem bij Anderlecht al een doelpunt zien maken op precies dezelfde manier… Atsa is me niets verschuldigd, hij heeft zijn succes volledig zelf afgedwongen. Het doet me niettemin veel plezier als ik zie met welke behendigheid hij nu doelpunten maakt.”

‘Onze jonge trainers maken het verschil’

Dunave Dunave / Kraj tebe mi srce ostade. (Donau, Donau / Mijn hart is altijd dicht bij jou gebleven.)Ook Aleksandar Mitrovic kent het refrein van het melancholische lied van Zoran Gajic. Mitrovic volgde zijn geliefde Donau tot bij Partizan Belgrado. Het voetbal is de afgelopen twintig jaar enorm veranderd en ook de Balkan ontsnapte daar niet aan. De bloederige oorlog die deze regio teisterde, heeft een proces versneld dat alle clubs verarmd heeft achtergelaten, veroordeeld tot een figurantenrol op het Europese schouwtoneel. “Het uiteenvallen van Joegoslavië en de economische crisis zijn geldige verklaringen, maar zeker niet de enige”, vertelt Nebojsa Malbasa, een gewezen spits van Club Luik, Charleroi en Standard. “In mijn tijd was het uitgesloten dat Mitrovic op zijn achttiende naar Anderlecht zou vertrekken. Het Joegoslavische kampioenschap was destijds een van de betere van Europa, met roemrijke clubs als Rode Ster en Partizan Belgrado, Dinamo Zagreb, Hajduk Split,… Alle ploegen namen een hoge vlucht en er was een ongelofelijke concentratie aan goede spelers, die het land niet mochten verlaten voor hun 28e. Die leeftijdsgrens ging gestaag naar beneden, maar het Bosmanarrest zorgde pas voor een echte dambreuk. Vier jaar eerder had Rode Ster Olympique Marseille nog verslagen in de Europacup I-finale in Bari. Ex-Joegoslavië was toen een ware schatkamer aan gevestigd talent. Twintig jaar later zijn de grote Europese clubs niet meer op zoek naar spelers van 27 of 28 jaar.

“Vandaag is het op die leeftijd al te laat”, gaat hij verder. “Alles wordt beslist tussen achttien en twintig jaar, omdat een speler zo de tijd krijgt om zich aan te passen aan een nieuwe competitie, en omdat een club zo meer rendement haalt op financiële beleggingen. Men vergeet soms dat Servische trainers altijd veel gereisd hebben. Vandaag vind je landgenoten tot in China en de Arabische olielanden. Vaak zijn het jonge coaches die echt vooruit willen. Ze staan op een hoog niveau en zijn gepassioneerd door het mondiale voetbal. Onze jonge spelertjes profiteren op hun beurt van die ervaringen. Als je kijkt naar de knowhow binnen de opleiding, behoort Partizan Belgrado absoluut tot de top. Naar mijn mening is er in Servië een onuitputtelijke bron aangeboord. Al vijftig jaar voeren we goede spelers uit. Mitrovic heeft zijn carrière goed gepland. Hij is een fantastische leerling van die Servische school.”

Het is niet zonder trots dat Nedeljko Kostic, directeur van de jongerenopleiding van Partizan Belgrado, het verhaal van Aleksandar Mitrovic vertelt. “Hij is bij ons aangekomen op zijn negende”, licht hij toe. “Daar gaan uiteraard zware testen aan vooraf, maar één criterium is bepalend: de techniek. Spelers die lichamelijk nog niet volgroeid zijn, krijgen toch een kans als ze over veel voetballende kwaliteiten beschikken. Over Mitrovic was er meteen unanimiteit. Wat de jeugdfaciliteiten betreft, heeft Partizan een belangrijke voorsprong verworven op de Servische concurrentie. Zelfs Rode Ster Belgrado beschikt niet over een trainingscentrum zoals het onze in Zenum. We willen ons complex binnenkort moderniseren en er nog meer kamers voor de jongeren bijbouwen.

“We dwingen onze teams nooit om aan een bepaald spelsysteem vast te houden”, gaat hij verder. “Onze jongeren moeten overal op het veld hun streng kunnen trekken. Al even belangrijk: onze filiaalclub FK Teleoptik speelt ook op ons complex. Ze trainen er en werken er hun matchen in de tweede klasse af. Teleoptik is een proefbuis voor onze beste jongeren, die ginds aan speeltijd kunnen geraken. Niets van wat er gebeurt, ontsnapt aan onze aandacht. Trainers kunnen er het goede van spelers bevestigen of zelf echte revelaties blijken. Dat was ook het geval voor de huidige trainer van Partizan, Vuk Rasovic, en zijn assistent Zvonko Varga, die als speler lang bij Club Luik aan de slag was. Ook Mitrovic heeft een seizoen bij FK Teleoptik gespeeld en volgens mij was dat een beslissende periode voor zijn carrière. Hij heeft er de wereld van de kinderen achtergelaten om die van de volwassenen binnen te stappen. Voor hij bij Teleoptik belandde, is hij jarenlang nauw opgevolgd door Zvonko Popovic, zijn eerste trainer bij Partizan. Niemand kent Atsa zo goed als hij.”

‘Hij heeft een ongelooflijke overwinningsdrang’

Popovic, een voormalige middenvelder van Partizan Belgrado en het Franse Angers, heeft zich omgeschoold tot expert jeugdopleiding. De afgelopen jaren leverde Partizan talenten af als Stevan Jovetic (Fiorentina en Manchester City), Matija Nastasic (Fiorentina en Manchester City), Asmir Ljajic (Manchester United, Fiorentina, AS Roma), Lazar Markovic (Benfica) en Aleksandar Mitrovic (Anderlecht). Popovic: “Onze talenten vertrekken op heel jonge leeftijd, maar hun opvolgers staan al klaar. We hebben hier nog balartiesten lopen over wie men op het allerhoogste niveau zal praten. Onze clubs leven van de opleiding. Voetbal en ploegsporten blijven een kolfje naar onze hand. Atletiek en andere individuele sporten liggen ons blijkbaar minder. Er zijn uitzonderingen, zoals Novak Djokovic in het tennis, maar we zijn toch vooral een land van voetballers, basketballers en volleybalspelers. Naar mijn mening zit dat in onze genen. Partizan leidt uiteraard ook verdedigers op, maar wat zoeken de grootste clubs? Technisch vaardige spelers en spitsen. Die zijn moeilijker te vinden en op te leiden. Wij weten wel hoe het moet. Op zijn negende was Mitrovic al een speler voor de grote rechthoek. Ik herinner me een van zijn eerste partijtjes. Bij de rust stond zijn ploeg 8-0 voor en liet ik hem van team veranderen. Eindstand: 8-9. Iedereen wilde met hem spelen.”

“Hij heeft een ongelooflijke overwinningsdrang”, vertelt Popovic. “Er zit veel temperament in. Technisch kan hij alles, zowel individueel als collectief. Mitrovic was onze Gerd Müller. Tijdens zijn groeispurt heeft hij wel moeilijke momenten doorgemaakt. Dat is een brutale en moeilijke overgang, waarin je jongeren gemakkelijk kan afbranden. Daarom moeten onze trainers er heel voorzichtig mee omspringen. Mitrovic was toen niet in staat om snel te lopen, zelfs een trap oplopen ging moeilijk. Ik heb hem lange rustperiodes voorgeschreven en hij heeft zich beetje bij beetje weer naar boven gewerkt. Zijn ouders volgden hem van nabij op maar ze zijn me nooit om uitleg komen vragen. Ze vertrouwden me, een opmerkelijke houding. Ik was verbluft door de werkkracht die Mitrovic elke dag toonde. De natuur heeft hem een sterk lichaam gegeven en hij onderhoudt dat met zorg. Op zijn zeventiende was hij klaar voor de volgende stap. Toen Rasovic overnam bij Teleoptik, vroeg hij me naar de jeugd van Partizan. Ik heb hem Mitrovic aangeraden. Rasovic heeft zijn professionele carrière gelanceerd en daardoor heeft hij op korte tijd veel vooruitgang geboekt.”

Rasovic is niet de eerste de beste. In 1966 speelde zijn vader in Brussel de Europacup I-finale Real Madrid – Partizan Belgrado (2-1). Drie van de sterren van dat elftal speelden vervolgens bij Keulen (Milutin Soskic), Ajax (Velibor Vasovic) en Standard (Milan Galic). De uitvoer van talenten dateert dus niet van gisteren. De loopbaan van Vuk Rasovic zelf liep langs Partizan en Rad Belgrado, Slavia Praag, Krylia Sovietov en Kansas City Wizards. Als jonge trainer overzag hij de late tienerjaren van Mitrovic. “Een aanvaller heeft vaak een speciaal karakter”, legt hij uit. “Toen Mitrovic bij FK Teleoptik aankwam, was hij als speler en als mens nog zoekende. Hij was ook nog maar zeventien jaar, dat is dus normaal. In tweede klasse krijg je geen cadeaus, maar Mitrovic is een strijder en hij wist zich in moeilijke omstandigheden overeind te houden. In onze 4-2-3-1 opstelling kwam hij ook echt aan zijn trekken. Hij heeft zowel de fysiek als de techniek om die plek in de punt in te vullen. Hij trainde bovendien zoals hij speelde: altijd tot het uiterste. Zijn temperament stuwt hem vooruit als speler, maar het kwam hem soms ook op verwittigingen van de scheidsrechters te staan. Hij heeft in die periode ook twee rode kaarten gekregen. Ik herinner me dat ik daar toen over gepraat heb met zijn ouders. Die zegden me meteen hun steun toe.”

‘Zelden heb ik met een jongere gewerkt die zo aandachtig was’

“Aleksandar heeft een eerste klip gerond in tweede klasse”, vervolgt hij. “Daarna vonden we dat hij naar Partizan terug moest om het hoogste niveau te ontdekken. Hij was er klaar voor.” De druk moet er niet minder om geweest zijn. In nog geen jaar heeft Mitrovic alle stappen doorlopen: Teleoptik, de terugkeer naar Partizan, eerste klasse, Europees voetbal, belofte-international, Europees kampioen met de U19 en er verkozen tot beste speler, A-international, de overgang naar Anderlecht én lof van José Mourinho, die de wedstrijd tussen Servië en Kroatië bijwoonde. De wegen van Rasovic en Mitrovic kwamen eind vorig seizoen weer samen bij Partizan. “Ik werd T1 in april, op het moment dat het kampioenschap nog beslist moest worden. Bij Teleoptik had ik al gezien welke kwaliteiten hij had en hij heeft al dat goede nog eens bevestigd. Voor een coach is hij een geschenk uit de hemel. Mitrovic is een harde werker die meer doet dan alleen maar aanvallen. Zijn kopkwaliteiten komen langs beide kanten van pas: ook in het verdedigende luchtverkeer knapt hij zijn werk op. Daarnaast heeft hij de kwaliteiten om een bal af te schermen en hem bij te houden voor zijn ploegmaats. Mitrovic was een van de sleutelspelers in ons kampioensjaar. Bij aanvang van dit seizoen begreep ik al snel dat hij niet meer te houden was. Desondanks is hij zijn plichten ten opzichte van Partizan altijd blijven vervullen. Hij heeft een enorm potentieel.” Zvonko Varga is dezelfde mening toegedaan: “Toen Mitrovic bij de A-kern kwam, was hij pas onze vierde aanvaller, maar hij heeft snel indruk gemaakt. Ik probeerde hem de raad van een ex-spits te geven. Zelden heb ik met een jongere gewerkt die zo aandachtig was.” Mitrovic kon geen vooruitgang meer boeken in Servië. Zoals zo veel voetballers voor hem is hij er vertrokken. Velen zullen nog volgen in zijn passen, eenzelfde refrein op de lippen: Dunave Dunave/ Kraj tebe mi srce ostade. (Donau Donau/ Mijn hart is altijd dicht bij jou gebleven.)

DOOR PIERRE BILIC IN BELGRADO – BEELDEN: IMAGEGLOBE

“Technisch kan hij alles, zowel individueel als collectief. Mitrovic was onze Gerd Müller.” Zvonko Popovic, jeugdtrainer van Partizan Belgrado

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content