Een stoffige township in Zimbabwe, glitter en glamour in Johannesburg, vergeetputten in Baden-Württemberg in Zuid-Duitsland en een revival in de ‘Koningin der Badsteden’. Het bonkige parcours van Knowledge Musona.
The Smiling Assassin, Knowledge Musona (25) doet zijn bijnaam alle eer aan. Op het veld een sluipmoordenaar, ernaast en in de groep onbevangen en vrolijk. De kracht van de lach, antigif tegen eenzaamheid. Want, zegt hij, hij mist zijn vriendin, een Zimbabwaanse die hij leerde kennen in Duitsland, waar ze nog altijd studeert. ‘Zes uur rijden met de auto’, klinkt het ernstig, maar een paar minuten later weerklinkt een schaterlach door het spelershome. ‘Ik hoorde dat er hier in de buurt een luchthaven is, maar alleen onze voorzitter, Marc Coucke, kan een privévliegtuig betalen. Zo veel geld heb ik niet.’
Hij wrijft over zijn polsbandje, gekregen van de kerkgemeenschap die hij in Zuid- Afrika geregeld bezocht. ‘I’m a Christian.’ God, morele steun en kracht op weg naar het voetbalgeluk. ‘Het was een lange reis, maar ze wordt nog langer.’ Zimbabwe, Zuid-Afrika, Duitsland, België… Zwerversbestaan.
Vijf jaar nadat de schriele en kleine flankspeler in de Zuid-Afrikaanse Premier Soccer League tot Rookie of the Year werd verkozen, is hij een openbaring in de Belgische competitie. Vier doelpunten in vijf competitiewedstrijden, matchwinnaar tegen Anderlecht (met twee goals) en op Standard. ‘Goed, maar niet genoeg. Nooit. I’m hungry for more goals‘, lacht Musona, wiens prestaties nog altijd door de grote Zuid-Afrikaanse voetbalbladen worden gevolgd. ‘Daar word ik nog altijd herkend, ook als ik er zomaar op straat loop. Meer zelfs: ze kennen mij in Zuid-Afrika beter dan in Zimbabwe.’
VERLIEFD OP CRICKET
Musona groeit op in een township in Norton, een stadje veertig kilometer ten westen van Harare, de hoofdstad van Zimbabwe. Moeder werkt in een restaurant, vader verdient de kost als elektricien bij de Zimbabwe Electricity Supply Authority, een staatsbedrijf. Een groot gezin, zes kinderen: Rita, Winnie, George, Patience, Knowledge en Walter. Bijna twintig jaar verschil tussen het jongste broertje (Walter, 21) en de oudste zus (Rita, 40). Een sportieve familie ook. De meisjes spelen netbal, George voetbalt in de Second Division (derde klasse), Knowledge houdt van… cricket. ‘Na voetbal en rugby de populairste sport in Zimbabwe. Mijn beste vrienden speelden het ook.’
Cricket, een sport die hem op zijn kleine en fragiele lijf is geschreven. Een goede batsman en wicket keeper, hoorde hij achteraf. Soms trappen de vrienden, net als de meeste leeftijdsgenoten, tegen een plastic balletje op een stoffige weg in de township of spelen ze wedstrijdjes met Manyame Football Club, een buurtploegje. ‘Ik hield er niet echt van. De andere jongens waren veel groter en fysiek sterker.’
En hij had geen voetbalschoenen… Zijn eerste paar werd betaald door het clubbestuur, toen hij net veertien was geworden. ‘Mijn broer, die bij de rivalen van Haka United speelde, zei dat ik van club moest veranderen.’
In zijn eerste wedstrijd draait hij een hoekschop rechtstreeks voorbij de doelman, een paar weken later debuteert hij op zijn veertiende (!) in de Second Division. In een competitiematch tegen Aces Youth Soccer Academy, een voetbalschool uit Harare, wordt hij door hun scouts opgemerkt. ‘Ik was een goede student, met een grote droom: dokter worden en later geld verdienen om mijn familie te kunnen helpen. Ik kan me niet meer herinneren waarom, maar ik koos voor een opleiding in de voetbalacademie van Harare.’
SLAPEN IN OLD TRAFFORD
Aces Youth Soccer Academy, het levenswerk van de Zwitser Marc Duvillard, met als motto: Where champions are made, and dreams come true. Er gaat een andere wereld open voor de zestienjarige Musona: computerlokaal, bibliotheek, ontspanningsruimte met pingpongtafel, satelliettelevisie in het clubhuis. Maar: gescheiden van de familie, leven volgens strikte regels. ‘Als mijn familie me wilde zien, dan ging ik in het weekend naar huis, maar meestal bleef ik op de academie.’
In de voormiddag in uniform naar Lord Malvern High School, voetbal in de namiddag, overnachten in een van de grote slaapzalen, genoemd naar de Europese voetbaltheaters: Stamford Bridge, Anfield Road, Camp Nou of Old Trafford, waar Musona slaapt. ‘Als we niet op het veld stonden, dan hingen we rond in het clubhouse. Televisie kijken: voetbal, cricket, NBA, tennis… Van studeren kwam niet veel meer in huis’, lacht hij. ‘Toen besefte ik dat ik alles uit mijn sport moest proberen te halen.’
De coaches leggen het accent op een zo breed mogelijke individuele ontwikkeling. Musona wordt zowel centraal, links als rechts uitgespeeld, als middenvelder leert hij druk op de bal te zetten. Modern voetbal. ‘Als we de bal niet hadden, dan moest ik die als middenvelder zo snel mogelijk proberen te veroveren.’
De academie stuurt Musona naar Zwitserland, waar hij aan het meer van Lugano een maand met de plaatselijke voetbalclub mag meetrainen. ‘Elk jaar ging er een volledige ploeg naar Lugano om er wedstrijden te spelen, maar ik was toen helemaal alleen. Europa, de eerste sneeuw…’
Vreugde en verdriet liggen dicht bij elkaar. In 2007 overlijdt zijn vader aan een hartaanval en verliest zijn moeder haar job in het restaurant, maar hij wordt opgeroepen voor de nationale U17 en speelt zich bij toeval in de belangstelling van de Kaizer Chiefs, dé voetbalgrootmacht in Zuid-Afrika. ‘Ik speelde met de academie nog altijd in tweede klasse, waar de wedstrijden net voor die van de Premier Soccer League werden gespeeld. Mensen van de Kaizer Chiefs kwamen een speler uit eerste klasse scouten, maar omdat ze te vroeg waren, zagen ze ook mij aan het werk. Blijkbaar waren ze onder de indruk’, lacht hij.
‘Snelle voetjes en vooral heel snel denken’, zo schreef Bobby Motaung, teammanager van de Kaizer Chiefs, in de Mail & Guardian die namiddag. ‘We waren vooraf geïnformeerd door Tinashe Nengomashe, een landgenoot van Knowledge en al jaren een vaste waarde op ons middenveld. Wat hij ons vertelde, konden we na die ene wedstrijd bevestigen. Enorm veel talent, scherp voor doel. We moesten hem een kans geven.’
Musona aarzelt niet. Met het geld dat hij in Johannesburg zal verdienen, kan hij eindelijk zijn familie helpen. ‘Als ik nu terugkijk, dan ging het ongelofelijk snel. Ik had op dat moment nooit verwacht dat ik in Zuid-Afrika zou kunnen spelen.’
TOPSCHUTTER IN ZUID-AFRIKA
Johannesburg, fascinerende metropool in Zuid-Afrika, thuishaven van Orlando Pirates en Kaizer Chiefs, de twee voetbalclubs uit Soweto. ‘Het voetbal leeft er enorm. Ik heb er wedstrijden gezien waar 100.000 mensen in het stadion zaten’, zegt makelaar Paul Courant. ‘Toen ik in 2010 voor het eerst een match bijwoonde, dacht ik meteen: wauw! Technisch, snel en enorm hard.’
Maar onbekend is onbemind. ‘In tegenstelling tot in Zuid-Amerika is er geen voetbalcultuur of -traditie. Voetbal was de sport van de zwarten, de blanken legden zich toe op cricket en rugby. Het apartheidsregime heeft de ontwikkeling van het voetbal gedurende decennia tegengehouden, terwijl er een enorm potentieel is: talent, sinds het WK van 2010 ultramoderne stadions…’
Musona debuteert begin augustus tijdens een thuiswedstrijd in Soccer City tegen Bidvest Wits FC. In zijn korte invalbeurt tikt hij de 3-1 voorbij doelman Darren Keet (nu KV Kortrijk), maar een vaste waarde is hij in zijn eerste maanden niet. Logisch, zegt Courant: ‘Enorm grote club, een trainingscomplex vergelijkbaar met dat van Anderlecht, supporters over het hele land, fanshops in de grote luchthavens… De meeste supporters zijn zo arm als de straat, maar ze hebben allemaal een televisie, een gsm én een truitje van de club.’
Met 6 goals en 3 assists in 24 wedstrijden wordt de twintigjarige aanvaller in juli 2010 tot PSL Club Rookie of the Year verkozen, naast het veld verloopt de aanpassing moeilijker. Helemaal alleen in een huisje van de club, soms geplaagd door heimwee, zelf koken en de was doen. ‘Maar als ik tijdens de competitiestop naar huis ging, dan maakte mijn moeder altijd iets speciaals klaar’, lacht hij.
In zijn tweede seizoen kan trainer Vladimir Vermezovic niet meer om hem heen. ‘Toen ik in Johannesburg arriveerde, vond de coach me nog te jong. Het seizoen erna speelde ik bijna alles.’ Musona wordt met vijftien doelpunten topschutter, heeft met twee goals en twee assists een belangrijk aandeel in de bekerwinst en schittert tegen de Orlando Pirates met nog eens twee doelpunten. Trots: ‘Ik heb héél veel gescoord in de Sowetoderby.’
Courant: ‘Ik heb hem zes, zeven keer gezien. Groot scorend vermogen, goede techniek, een speler die een man kan uitschakelen, goed schot én polyvalent. Hij kan zowel op de linker- als op de rechterflank spelen, maar ook kort bij een diepe spits.’ Vermezovic is formeel. ‘Zijn toekomst ligt in Europa.’
Celtic en FK Partizan zijn geïnteresseerd, maar het management van Musona (Mike Makaab en Pashalis Tountouris) mikt hoger: de Bundesliga. In de zomer van 2011 tekent hij een overeenkomst voor vijf seizoenen bij Hoffenheim, dat anderhalf miljoen euro neertelt. ‘Ik had nooit verwacht dat mijn jongen het zo ver zou schoppen’, vertelt zijn moeder Janet aan de Zimbabwaanse krant NewsDay. ‘Een stille jongen, maar ook dankbaar. Hij heeft zelfs al een huis in Harare voor mij gekocht.’
TE VROEG VERTROKKEN
‘Hij zal het team sterker maken, maar ik wil hem stap voor stap brengen en vooral de tijd geven om zich aan de Bundesliga aan te passen’, zegt T1 Holger Stanislawski. De concurrentie is zwaar, op de zesde speeldag debuteert hij tegen Wolfsburg op het uur en tekent met een assist voor de 3-1, in de bekerwedstrijd tegen Köln schiet hij Die Kraichgauer naar de achtste finale.
Geregeld korte invalbeurten, zoals zijn trainer beloofde, maar in februari wordt Stanislawski na een slechte reeks aan de deur gezet. Doffe ellende. ‘Koud, eenzaam, de nieuwe trainer Markus Babbel had er geen idee van wie ik was en speelde het seizoen uit met de jongens die hij wel kende.’
Musona wordt aan Augsburg uitgeleend, staat voor de winterstop geregeld in de basis, maar wanneer hij op oefenkamp in Turkije te laat komt opdagen voor een lactaattest, zet trainer Markus Weinzierl hem tijdelijk uit de kern. ‘Ik heb nog amper gespeeld. Toen ik naar de Kaizer Chiefs kon terugkeren, heb ik geen moment getwijfeld. Ik wilde mijn vertrouwen terugwinnen.’
Dat lukt gedeeltelijk. Na een moeizame start scoort hij in de CAF Champions League tegen Muçulmana (Mozambique) zijn eerste hattrick ooit, coach Stuart Baxter wil hem definitief van Hoffenheim overnemen, maar Musona bedankt. ‘Het was te vroeg om op te geven.’
The Smiling Assassin keert terug naar Baden-Württemberg, maar veel reden om te lachen heeft hij niet. Tijdens de voorbereiding revalideert hij van een zware enkelblessure – begin april opgelopen – en zodra hij opnieuw fit is, zegt T1 Markus Gisdol dat hij niet meer op zijn spits rekent. ‘Ik was hem wat uit het oog verloren, maar toen ik van Luc Devroe hoorde dat hij iemand voor de linkerflank zocht, heb ik hem een dvd laten zien.’
Na een korte testperiode in december tekent Musona begin januari 2014 een contract voor 2,5 seizoen bij KV Oostende, dat een half miljoen euro betaalt. ‘Veel opties waren er niet. Welke club wil een speler binnenhalen die bijna acht maanden niet gevoetbald heeft?’
Eind februari scoort hij zijn eerste doelpunt, een paar weken erna is hij met twee goals matchwinnaar tegen Waasland-Beveren (4-3), in play-off 2 scoort hij nog twee keer. ‘Die vijf maanden waren enorm belangrijk, de ideale voorbereiding op dit seizoen.’ Hij scoort en lacht weer. ‘In België komen voetballen was de beste keuze. Een stap terugzetten om er misschien ooit nog twee vooruit te zetten.’ ?
DOOR CHRIS TETAERT – FOTO’S BELGAIMAGE
‘Ik was een goede student, met een grote droom: dokter worden en geld verdienen om mijn familie te helpen.’ KNOWLEDGE MUSONA
