Het zijn bewogen weken voor de Oekraïner Igor Berezovskyi, doelman bij Lierse én helemaal ondersteboven van de situatie in zijn land.
Manchester City, Chelsea and Bayern chasing Ukrain goalkeeper Berezovskyi’ titelt de Engelse Mirror Sport op 31 oktober 2012. Op dat moment is Igor Berezovskyi een gewaardeerd doelman bij de Oekraïense middenmoter Obolon Kiev (die in februari 2013 failliet ging en intussen opnieuw opgestart werd in tweede klasse) én bij de Oekraïense beloften. “Binnenkort wordt hij in het A-team verwacht”, voorspelt het artikel in de Mirror, “so buy early before the rush “.
Een jaar later verdedigt de nu 23-jarige keeper het doel van K. Lierse SK.
Tot een paar weken geleden was Berezovskyi een doorsneeprof die zijn studie rechten afbrak om het in het buitenland te maken. Niet meteen iemand die geïnteresseerd was in de grote wereldthema’s of politiek. Maar de aanloop naar de uitmatch op Oostende gooide Berezovskyi’s wereld flink door elkaar. Door wat hij via de sociale media te zien kreeg, was het een fel geëmotioneerde speler die in Oostende op het veld stapte. Meer dan ze waarschijnlijk bij Lierse beseft hebben.
“Jammer dat we dit gesprek in het Engels doen, en dat u geen Oekraïens spreekt”, zegt de doelman in meer dan behoorlijk Engels. “Dan zou ik u wel vijf uur kunnen vertellen over wat me bezighoudt en wat ik denk.”
Gouden kooi
“Goed voel ik me niet op dit moment. Het is nu 22 jaar dat mijn land onafhankelijk is. Dat was een vreselijke periode. Mijn land is rijk, het heeft waterreserves, grondstoffen, maar ze komen de bevolking, zo’n 45 miljoen inwoners, niet ten goede. De rijkdom gaat naar een kleine groep, naar de oligarchen én de misdadigers. De eerste tien jaar was het verschrikkelijk, het land was in handen van criminelen. Nu wil men iets veranderen, opdat we een normaal Europees land worden. Want dat willen we. Niet zozeer direct lidmaatschap van de EU, maar een normaal leven. De meeste mensen willen niet bij Rusland aansluiten. Dat zou een terugkeer betekenen naar de tijd van de Sovjet-Unie, 22 jaar geleden. Dat schrikt de mensen af die het nog meegemaakt hebben. We willen een Europees land zijn, waar mensen mekaar respecteren, waar je een stabiele munt hebt zoals de euro. Wij willen dat ook Oekraïne een goed land om te leven is voor iedereen. Vandaag hebben we een kleine groep superrijken en heel veel armen. We hebben amper een middenklasse. De lonen zijn erg laag. Wie per maand 600 tot 1000 euro verdient, is een rijk man. Met 300 euro is het een stuk moeilijker overleven.
“Toen ik in Kiev voetbalde, betaalde ik voor de huur van mijn appartement de helft van mijn loon. En dan zijn de voetballers in mijn land op financieel vlak nog erg geprivilegieerd. Bij de betere Oekraïense clubs zijn de lonen véél hoger dan pakweg in België. Ik verdien hier meer dan bij mijn laatste Oekraïense club, maar het is echt niet zo dat ik voor het geld naar hier ben gekomen. Ik kon naar een grote Oekraïense club waar ik nog veel meer had kunnen verdienen, maar ik heb niet getekend. Ik heb een andere carrièreplanning. Iets meer dan een jaar geleden was ik op stage bij Stoke City. Ik had daar een contract kunnen krijgen, maar ik kreeg geen werkvergunning omdat ik nog geen A-interlands speelde met Oekraïne. Met de beloften had ik 15 interlands in twee jaar, maar je moet meer dan 70 procent van de A-interlands gespeeld hebben wil je een werkvergunning krijgen. Zo belandde ik in januari 2013 een week bij Club Brugge, en vervolgens tekende ik bij Legia Warschau. Al die tijd bleef die fantastische aanbieding uit Oekraïne geldig. Als ik wil, kan ik daar morgen tekenen. Maar ik wil me hier tonen. Bij de topclubs in Oekraïne raak je niet meer weg. Die voorzitters hebben het geld van de westerse clubs niet nodig, die zijn rijk genoeg. Een vriend van mij, middenvelder Jevhen Konopljanka, kon van Dnjepr naar Liverpool, maar de voorzitter zei nee tegen die aanbieding. Hij was gewoon niet geïnteresseerd. Als je in mijn land enkele jaren bij een club uit de top acht voetbalt, ben je financieel binnen voor de rest van je leven, maar je raakt er nooit meer weg. Je zit in een gouden kooi, of beter: een gouden gevangenis. Daarom wilde ik er weg.
“In eigen land raakte ik via een ex-trainer van de club uit mijn woonplaats aan een contract bij Obolon Kiev. Een paar maanden later debuteerde ik in de eerste ploeg bij een uitmatch in de Donbas Arena van Sjachtar, toen onze keeper zich tijdens de wedstrijd blesseerde. Ik stond te trillen op mijn benen voor een vol stadion, maar we wonnen met 0-1: de eerste thuisnederlaag voor Sjachtar sinds ze vier jaar eerder dat nieuwe stadion betrokken.”
Snipers
“Mijn ouders zijn afkomstig uit Kirovograd, zo’n 300 kilometer van Kiev. Een stad van zo’n 400.000 inwoners. Ze hebben de Sovjet-Unie nog meegemaakt en ze waren toen zo ontgoocheld dat ze nu bij Europa willen horen. Mijn vader heeft zijn eigen bedrijf in landbouwwerktuigen en mijn moeder helpt hem. Nu gaat het goed, maar ik herinner me dat we het moeilijk hadden toen ik een jaar of dertien was. Niet dat we honger leden, maar het was écht hard. Mijn ouders zijn van nul af aan begonnen, zonder hulp of startkapitaal. Ik zal die harde tijden nooit vergeten. Als je vroeger een zaak opstartte, was het de gewoonte dat er iemand naar je toe kwam om beschermgeld te vragen. We have people who rule the law. Daarom zijn mensen de straat op gegaan, omdat ze dat niet langer pikten. Niet om een verdrag te krijgen waardoor we bij Europa kunnen horen, maar omdat ze de president en zijn corrupte kliek beu zijn. Viktor Janoekovitsj (de afgezette president, nvdr) kent niet eens goed Oekraïens. Onze voormalige eerste minister sprak altijd Russisch, die was het Oekraïens ook niet machtig.
“Het ergste is dat je het niet zag of voelde aankomen. Protest, ja, maar op mekaar schieten, mekaar doden! Kan je je voorstellen dat dat hier in België gebeurt? Wel, ik kon me dat tot voor kort ook niet voorstellen in Oekraïne. Met Nieuwjaar was ik nog met vakantie in Kiev. Ik huurde er een appartement voor die week, aan het Maidanplein, waar de gebeurtenissen plaatsvonden. Toen was het er nog vrij rustig. Er was protest, er was politie, maar ik had niet het idee dat er iets vreselijks stond te gebeuren. Natuurlijk waren de mensen ontevreden, maar niemand dacht dat er doden zouden vallen.
“Ik kan het me amper voorstellen dat meer dan honderd mensen zomaar neergeschoten zijn door scherpschutters, gewoon op pleinen en in straten waar ik kort geleden leefde. Ik heb beelden gezien van een man, die gewoon dekking zocht en plots doodgeschoten werd. Ik was bijna in shock. Eén dag voor de match in Oostende was dat drama met die scherpschutters. Ik had het erg moeilijk om me in die periode te concentreren op het voetbal. Maar ik móést die wedstrijd spelen, vond ik, al was het uit eerbetoon aan de slachtoffers. Uiteindelijk ben ik het veld op gegaan met een zwarte armband om, als teken van rouw. Het was een spontane actie, ik heb er met niemand over gepraat, ook niet met de coach. Ik weet niet eens of mijn ploegmaats het gemerkt hebben. Ik héb gespeeld, maar eigenlijk heb ik niet écht gespeeld: de dagen tevoren heb ik misschien wel tot achttien uur per dag naar die beelden op Maidan gekeken, via de Oekraïense tv op YouTube. Het gevolg was dat er veel afval in mijn hoofd zat. Ik zag altijd maar weer die vreselijke beelden. (zucht) Stel dat jij in het buitenland bent en plots beelden uit België ziet, met mensen die schuilen op een plein en gewoon in het hoofd geschoten worden? En dat gebeurt dan door de politie. En dan zijn er vrienden die die politiemensen verdedigen! Dat vind ik zo erg, dat kunnen geen vrienden meer zijn. Mijn maag draait om als ik die beelden terug- zie.”
Corrupte politie
“Nu is het land verdeeld. Mensen uit het westen van Oekraïne komen al eens in West-Europa, en die hebben met eigen ogen gezien hoe het leven hier is. De mensen uit het oosten hebben niet de mogelijkheden om naar Europa te gaan, die gaan hooguit naar Rusland, dus ze zien niet hoe ze ook zouden kunnen leven. Dat deel van ons land is geïsoleerd, maar ik hoop dat het land samenblijft.
“Wie ons nu gaat leiden, weet ik niet. Tegen Joelia Tymosjenko hebben de mensen na haar vrijlating gezegd: ‘Wij hebben niet gevochten om jou vrij te krijgen.’ Ze is niet erg geliefd, ze was even corrupt als Janoekovitsj.Die was inderdaad democratisch verkozen, maar zijn voorganger was zo zwak dat men gewoon iemand anders wilde.
“We moeten alles opnieuw opbouwen: de politiek, de politie, de rechtelijke macht.We need fresh blood. Alles was corrupt bij ons. Ik heb het zelf meegemaakt, maar ik wil er niet over praten. (zwijgt) Het had ook geen zin om het aan te klagen, want het zou niets veranderd hebben. Soms onderga je het, maar ik vond het niet de normale gang van zaken. Als de politie in België je tegenhoudt en je stopt ze vijftig euro toe om te mogen doorrijden, dan riskeer je een boete of ze pakken je op. In Oekraïne niet. Het beste zou zijn als Europa watchers stuurt om onze politiemensen een paar jaar te controleren, want het misbruik zit zo diep.
“Wat we willen, is samenwerken met Europa, niet meteen lid worden. De meeste Oekraïners willen niet bij Rusland horen. We zijn verwanten, maar we willen geen deel uitmaken van een nieuwe Sovjet-Unie. Toen ik hier kwam, dachten sommige ploegmaats dat ik een Rus was. Dat vond ik niet fijn. Ik ben geen Rus. Een van de weinige voordelen van de huidige problemen is dat iedereen voortaan weet dat ik Oekraïner ben.
“De eerste keer dat ik in West-Europa kwam, was met de nationale jeugdploegen van mijn land. Elke keer merk je de verschillen met thuis, ook al ben je maar een paar dagen weg, en dan nog enkel om te voetballen. De laatste keer dat het verschil me opviel, was toen ik na kerstdag naar huis vloog. Ik vloog van Brussel via München naar Kiev. In München moest ik drie uur op mijn aansluitende vlucht wachten. Toen ik uiteindelijk in Borispol Airport in Kiev aankwam, kreeg ik een schok. Het was alsof ik op een andere planeet beland was. (zwijgt)
“Bij ons zegt men: als we een associatieverdrag met de EU afsluiten, stappen we een lange, donkere tunnel in, maar wel één waar heel in de verte licht schijnt. Als we samengaan met Rusland, stappen we een lange, donkere tunnel in waar aan het eind géén licht schijnt, waar alleen duisternis is. Als we ons op Europa richten, kan er iets veranderen. Maar als we ons aan Rusland vasthaken, komt er nooit verandering.”
DOOR GEERT FOUTRÉ – BEELDEN: CHRISTOPHE KETELS/ IMAGEGLOBE
“Ik heb in Oostende gespeeld met een zwarte rouwband, als eerbetoon aan de slachtoffers. Ik heb daar met niemand over gepraat.”
