Nog drie wedstrijden, eind deze week tijdens het (uitverkochte) kwalificatietoernooi in Oostende, en dan weten de Belgian Cats of ze hun ultieme droom waarmaken: de Olympische Spelen in Tokio. Sport/Voetbalmagazine sprak met Koen Umans, general manager achter deze gouden generatie basketvrouwen, over de rise to glory van de Cats.
Het succesverhaal van de Belgian Cats kreeg zijn eerste pennentrek in 2008. Een scenario uitgedokterd door Philip Mestdagh, een minzame, hard werkende basketbalcoach bij het bescheiden Blue Cats Ieper. Daar had hij bij de jeugd een zekere Emma Meesseman onder zijn hoede, net Julie Vanloo en zijn basketballende dochters Kim en Hanne Mestdagh.
Op het WK waren we de enige ploeg die bijna 25 minuten lang standhield tegen de Amerikanen.’ Koen Umans
Hij klampte Koen Umans aan, secretaris-generaal bij de Vlaamse basketbalfederatie en eerder ook al actief bij de Koninklijke Belgische basketbalbond (KBBB). Umans: ‘Philip maakte ons duidelijk dat we over een lichting talenten – geboren in 1993 en 1994 – beschikten die internationaal iets konden betekenen.’
‘In 2009 hebben ze voor het eerst van zich laten spreken, toen ze tweede werden op het EK U16 in Napels. Zoiets was nog nooit gebeurd. Vanaf 2010 zijn we dan het project Young Cats gestart, waarbij het de bedoeling was ze als ploeg in Europees clubverband te laten uitkomen. In 2011 kroonde diezelfde lichting zich tot Europees kampioen bij de U18 en werd Emma Meesseman verkozen als MVP van het toernooi. Vanaf dat moment was de trein vertrokken.’
Wie financierde het project van de Young Cats?
Koen Umans: ‘Die steun vertrok vooral bij het Be Gold-project van de Nationale Loterij en het BOIC. Van de huidige ploeg komen er vijf speelsters uit dat ondersteunende programma. Het bewijs dat er mits geduld, ambitie en investering iets moois kan groeien.’
De Belgian Cats lijken in vele opzichten voornamelijk een Vlaams project.
Umans: ‘Bij rekrutering van selectie en staf speelt dat communautaire hoegenaamd niet mee. We selecteren op competentie en engagement, niet op taal. Maar naar financiële inspanningen zijn er grote verschillen tussen de Waalse en Vlaamse federatie, dat klopt. In totaal hebben de Cats een jaarlijks werkbudget van 1 miljoen euro. Ik ga niet in detail treden, maar zonder steun van Sport Vlaanderen was dit project nooit gelukt.’
Hoe kwam Philip Mestdagh bij jou terecht om dat project mee te stuwen?
Umans: ‘Ik werkte al sinds 2002 bij de Vlaamse basketbalfederatie en leerde Philip kennen als provinciaal trainer in West-Vlaanderen. Er was weinig interesse in het vrouwenbasketbal op dat moment. We hebben eerder wel al een sterke lichting gekend met Caroline De Roose, Anke De Mondt, Laurence Van Malderen, Dana Boonen, Nele Deyaert, Kathy Wambé, Ann Wauters,… Die generatie was in 2003 op het EK in Griekenland aanwezig ( en eindigde daar zesde, nvdr), maar die heeft nooit zo’n populariteit gekend als die van nu.
‘Het voordeel bij deze generatie is dat ze stap per stap kon groeien. Na die eerste successen bij de jeugd zijn we in 2015 met z’n allen naar Slovenië getrokken voor een trainingskamp: de speelsters en een staf bestaande uit onder meer Pierre Cornia als assistent-coach, Ellen Schouppe als mental coach, Pierre-Yves Kaiser als physical coach. Xavier Cambioli en Jelle Duthoit als fysiotherapeuten. Daar op een berg zijn we de plannen en doelstellingen concreter gaan maken. Het was tijd om grote toernooien te spelen, met het EK van 2017 als eerste doel.’
Met de bronzen medaille op dat EK 2017 kende heel sportminnend België jullie plots.
Umans: ‘Met die bronzen medaille zijn er enkele subsidiërende instanties wakker geschoten. Een jaar later kwam het WK, waar we in de halve finales uitgeschakeld werden door de VS, de ongenaakbare wereldkampioen. Wij waren op dat toernooi de enige ploeg die bijna 25 minuten lang standhield tegen de Amerikanen.
‘Achteraf bij de dopingcontrole zat Hanne Mestdagh naast Diana Taurasi, de vedette van de VS, en die vroeg haar uit welke college al die Belgische talenten kwamen? ( lacht) Zij kon niet bevatten dat wij zo’n schoolsysteem niet kennen en dat die speelsters bij kleine clubs gevormd werden en bij de nationale jeugd. Er is niet één parcours voor onze talenten, het is een mix van alles: opleidingscentra in clubs, het centre de formation en de topsportschool.’
Het belang van Ann
Belangrijk in die ontwikkeling van de Belgian Cats was het weer aan boord halen van Ann Wauters, die haar interlandcarrière stopgezet had. Toen Philip Mestdagh in 2015 aangesteld werd als nieuwe bondscoach was dat een van zijn eerste beleidsdaden.
Umans: ( knikt) ‘ Ann was een stabiliserende factor tussen al dat jonge geweld. Zij zag ook wel de mogelijkheden van deze lichting, voor haar was dit evenzeer een opportuniteit.’
Ben je opgelucht dat ze sinds enkele maanden weer een nieuwe club heeft gevonden?
Umans: ‘Zeker. Buiten wat wedstrijden op het EK vorig jaar zit ze al anderhalf jaar zonder wedstrijdgevoel. In de EK-kwalificatiewedstrijden tegen Oekraïne en Finland enkele maanden geleden heeft ze ook ingezien dat haar niveau omhoog moest om tot prestaties te komen met de Cats. In Turkije speelt ze nu gemiddeld twintig minuten per wedstrijd, dat is goed.’
In hoeverre is Ann Wauters op haar 39e tegelijkertijd een vloek en een zegen voor dit team? We zeggen dit met het grootst mogelijke respect voor haar palmares en talent, maar ze had het de voorbije toernooi moeilijk om het niveau te halen – zeker in defensief opzicht – en ze wordt er niet jonger op…
Umans: (denkt na) ‘Een moeilijk punt, maar Ann biedt zoveel andere extra’s. Ze dwingt nog steeds veel respect af bij scheidsrechters en tegenstanders. Als Ann of Emma op het veld staat, merk je dat er meer ruimte komt voor de anderen op het veld. Door haar ervaring leest ze het spel ook als geen ander. Ze kan anderen aansturen en ze heeft er geen problemen mee om jongeren te gidsen. Ze zet zonder moeite een stap opzij voor een aanstormend talent als Kyara Linskens.
‘Jammer dat Ann en Emma niet tot dezelfde generatie behoren, anders waren we nu absolute wereldtop. Dat zou het sterkste bordenduo zijn ter wereld. Allebei niet de grootste, maar zo intelligent en collectief denkend.’
Wie staat er achter Wauters klaar om samen met Meesseman de ploeg te dragen?
Umans: ‘ Julie Allemand staat heel dicht bij de Europese top. En Kyara Linskens, Jana Raman, Heleen Nauwelaers, Antonia Delaere en Laure Resimont brengen ervaringen uit buitenlandse competities mee; die maken allemaal progressie. En daarachter komen de nieuwe jonkies al: Billie Massey, Maxuella Lisowa dringen zich op.
‘Wees gerust, er wordt ondertussen aan de basis gewerkt. Onze U19 werden vorig jaar vierde op het WK. Op mondiaal vlak hebben wij stilaan ons wagonnetje aangehaakt bij toplanden als de VS, Australië en Spanje. We hebben met de Belgian Cats een plan uitgestippeld tot 2032. Topsport is maakbaar: een kwestie van talent, ambitie, engagement en omkadering.’
Connectie en inspiratie
Reflecteert de sportieve evolutie van de Cats zich ook in een commerciële en financiële uitbouw van het vrouwenbasketbal?
Umans: ‘Zeker sinds het EK 2017 zien we dat het publiek volgt. Dat is snel gegaan. Niet vergeten dat deze generatie nog de tijd meemaakte – in 2015 was dat zelfs nog zo – dat ze wedstrijden afwerkte voor 50 supporters. Tot we Kortrijk als thuisbasis kozen, daar zat altijd tot bijna 3000 man. Die fanbasis trekt zich door. Dat stellen we nu eens te meer vast bij de organisatie van het olympisch kwalificatietoernooi in Oostende: die 13.500 tickets waren in twee dagen de deur uit. Dat overtreft onze verwachtingen.
‘Die stijgende populariteit vertaalt zich echter niet evenredig naar het commerciële. We hebben twee structurele partners: Crelan en Orange. Die betalen voor een totaalpakket met de Belgian Lions en de 3×3-ploegen bij. Ook naar media-aandacht moeten we de hype rond de Cats niet overdrijven. En zolang we niet meer op televisie komen verschijnen, is het moeilijk om meer sponsors aan te trekken. Daar zitten we dus met een grote groeimarge. Indien de RTBf in dezelfde mate aandacht geeft als SPORZA, kunnen we wellicht makkelijker sponsors aantrekken. De connectie met het bedrijfsleven is nog niet voldoende gemaakt.’
Op sociale media zijn jullie wel een succes. Deze generatie jonge vrouwen begrijpt het belang daarvan en speelt daar gretig op in.
Umans: ‘Absoluut. Hun imago is goed. Als we willen dat de fans ons door dik en dun steunen, moeten we connectie maken met hen. De meeste Cats zijn van nature veel bezig met sociale media, maar we moeten dat soms wat sturen.’ ( lacht)
Een probleem is wel dat de vrouwelijke eerste klasse in België nog steeds weinig voorstelt.
Umans: ‘Het vrouwenbasketbal groeit in België tweemaal zo snel als het mannenbasketbal, maar voorlopig hebben we nog niet genoeg talent om een volledig professionele competitie te bevolken. De mannelijke eerste klasse krijgt de budgetten amper rond, ik zie niet in hoe een damescompetitie dat dan op korte termijn op poten krijgt. In Kortrijk, Sint-Katelijne-Waver, Luik, Waregem en Boom wordt goed gewerkt, maar de stap naar professionalisme is nog heel groot. Je hebt momenteel twee clubs die professioneel functioneren: Castors Braine en in mindere mate Namur Capitale. De publieke belangstelling voor die wedstrijden is zeer gering, niet meer dan een paar honderd toeschouwers.
‘Maar debuteren in een eigen club blijft een wenselijke tussenstap voor jonge speelsters. Ze kunnen niet allemaal zoals Emma Meesseman of Ann Wauters meteen de stap zetten naar het buitenland.’
Bommetje
De architect van dit succesverhaal bij de Cats is Philip Mestdagh. Geen mediamagneet, maar alom gewaardeerd. Is hij een makkelijke mens om mee samen te werken?
Umans: ‘Philip zal nooit zwaar uithalen in de media, maar zal intern heus wel zijn zeg doen. Hij heeft bovendien een perfecte wisselwerking met zijn speelsters, hij kan ze goed inschatten en prikkelen wanneer nodig.
‘Naar programmasamenstelling en omkadering is hij moeten evolueren, net zoals de rest van de selectie. Voor deze campagne hebben we er bijvoorbeeld een scout bijgehaald die zich specifiek richt op het detecteren van zwakke punten bij de tegenstanders. Dat is een les van ons voorbije EK: we focusten misschien iets te veel op de kwaliteiten van de tegenstander en te weinig op onze eigen kwaliteiten. We hadden iets te weinig kennis van de opportuniteiten tegen bepaalde ploegen. Maar oké, we zijn bijzonder kritisch voor onszelf, we hebben in amper drie jaar tijd al enorm veel aandachtspunten weggewerkt.’
Wat stond er nog meer in de evaluatie van het teleurstellende EK vorig jaar?
Umans: ‘We weten eigenlijk nog altijd niet goed waarom de ploeg op het EK plots niet meer zo vlot draaide. Buiten dan het feit dat het verwachtingspatroon hoog lag en iedereen op scherp stond tegen ons.
‘Naast het veld weten we wel wat er fout liep. Zo zijn we vlak voor het EK op stage geweest naar Japan, een fantastische ervaring en zeer motiverend met het oog op de Spelen, maar het betekende wel een vermoeiende verplaatsing en jetlag. Conditioneel zaten een aantal speelsters ook met kleine blessures en zijn ze misschien te vroeg teruggekeerd.
‘Toen iemand van het BOIC na het behalen van de vijfde plaats tevreden opmerkte dat het ticket voor het olympisch kwalificatietoernooi binnen was, werd dat zeer lauw onthaald. We zaten in de goede helft van de tabel, de weg naar de finale lag open. Maar we hebben het laten liggen in de kwartfinale tegen Frankrijk, waar we de wedstrijd vergeten af te maken en ook in de verlengingen momenten lieten liggen.’
Cat van het eerste uur Julie Vanloo werd niet opgeroepen voor dit olympisch kwalificatietoernooi. Een klein bommetje, want de eerste keer dat daarmee een barst in dat hechte teamimago vertoond wordt.
Umans: ‘Topsport is keihard. Julie heeft zeker het potentieel om een Cat te zijn, dat bewees ze in het verleden, maar dan moet ze er honderd procent voor leven. Ze heeft een aantal keuzes gemaakt die ze misschien zelf ook wel betreurt. Ik weet niet of basketten in Australië sportief zoveel voorstelde als ze dacht. Op het EK vorig jaar was het onvoldoende. Ze moet haar carrière terug in handen nemen. Ik stel vast dat ze nu toch terugkeert naar Europa en in Zweden gaat spelen.
‘Los daarvan wil ik toch nog eens onderstrepen hoe sterk deze ploeg aan elkaar hangt. Elk weekend is er via whatsapp een informatieronde van onze kinesisten. Iedereen wordt opgevolgd. Die cultuur proberen we te creëren: dat iedereen constant betrokken is.’
Olympisch kwalificatietoernooi in Oostende
Door hun vijfde stek op het EK vorig jaar in Servië verzekerden de Belgian Cats zich van deelname aan de olympische kwalificatieronde. Een laatste stap naar hun ultieme doel en droom: ooit op de Spelen staan. In november 2019 raakte bekend dat Oostende (in de Versluysdôme, thuisbasis van BC Oostende) de organisatie van zo een kwalificatietoernooi binnenhaalde. Zodoende mag België op 6, 7 en 9 februari voor eigen publiek kwalificatie voor de OS in Tokio proberen af te dwingen.
Koen Umans, general manager van de Belgische vrouwenploeg: ‘We hebben bij de ploeg eerst getoetst of ze spelen voor eigen volk als extra druk zouden ervaren of als een echt thuisvoordeel. Ze waren unaniem: een voordeel! Vanaf dan zijn we vol voor die organisatie gegaan.’
De organisatie kost iets meer dan 1 miljoen euro. ‘400.000 euro organisatiepremie aan de FIBA en 600.000 organisatiekosten’, legt Umans uit. ‘Aan tv-rechten verdienen we niets, die gaan naar de internationale basketfederatie, net zoals het merendeel van de LED-boarding. Het wordt een uitdaging om break-even te draaien. Maar Basketbal Vlaanderen wilde dat risico nemen, in naam van het sportieve doel.’
Wedstrijden van de Belgian Cats: tegen Canada op 6/2 om 20u35, tegen Japan op 8/2 om 18u05, tegen Zweden op 9/2 om 15 u. Japan is als gastland al gekwalificeerd, van de drie overige landen valt eentje af. Meer info over programma en tickets op basketballbelgium.be.
