De klap kwam hard aan. Tien jaar geleden constateerden artsen dat Magic Johnson besmet was met HIV. Iedereen veronderstelde een snelle dood. Maar hij deed ook buiten het veld zijn naam eer aan en is nog springlevend. Nu komt hij naar België.
Zeven november 1991. Een kille mededeling. Magic Johnson is geïnfecteerd met HIV. De wereld reageert geschokt. Magic Johnson, de beste basketballer ter wereld. De man die de NBA met zijn vrienden Larry Bird en Michael Jordan tot dé competitie ter wereld maakte. De man van de blinde passes, showtime, de verfijnde techniek en de glimlach. Op die persconferentie vertelt Magic het alsof hij na vijf kampioenschapsringen en een handvol MVP-titels nu beslag heeft gelegd op een dodelijke ziekte. De dagen daarna blijkt dat dat eigenlijk ook zo is. Hij heeft de ziekte verworven. Het gevolg van seksuele escapades op kantoor, in de lift en met meerdere partners. De tol van het rijke leven van een NBA-superster.
In tien jaar is veel gebeurd. Jordan stopte, kwam terug, stopte en is nu weer terug. Bird hing zijn shirt definitief in de kast. Het bastion van de Lakers kraakte, maar bleef fier overeind staan na de komst van Shaquille O’Neal en Kobe Bryant. En Magic Johnson leeft nog steeds. Een publiek sterfbed lag voor de hand. De ziekte zou hem zeker slopen. Het is anders gelopen. Kijken naar Magic wakkert de twijfel alleen maar aan. Hij ziet er gezond uit. We weten toch wel alles over aids ? Of ziet hij er toch een beetje opgeblazen uit ? Is een zware medicijnkuur een onderdeel van zijn dagelijks ritueel ? Zal de ziekte ineens vernietigend toeslaan ?
Niemand die het weet. Het enige dat we weten is dat Magic nog lang niet dood is. Hij sport elke dag, is succesvol in zaken, heeft een lieve vrouw en is vader van drie kinderen. Magic is de bekendste vertegenwoordiger van een nieuwe groep in de Amerikaanse samenleving : mensen die op een humane manier overleven met HIV. Leven waarin sport in Magic’s geval nog een belangrijke rol speelt. Magic komt elke dag vroeg uit de veren om op het sportcomplex van UCLA zijn programma af te werken : anderhalve kilometer joggen, een kwartier de trappen van het basketbalstadion op en af en ten slotte anderhalf uur aan de gewichten in het krachthonk. Daarnaast basketbalt hij bijna dagelijks. En dit alles zes dagen per week.
Het is hem aan te zien. Magic heeft zichtbaar meer spieren gekregen sinds zijn vertrek uit de NBA. Hij groeide ruim tien kilo, maar ziet er afgetrainder uit dan ooit. “Earvin heeft de lichaamsconditie van iemand van 30, 31 jaar”, zegt Charles Glass, de 47-jarige privé-trainer van Magic. “Hij heeft een geweldig uithoudingsvermogen en is oersterk. Hij ziet er strak uit over zijn hele lichaam, vooral op de triceps en de rug. Spieren die je nooit zag als hij speelde.”
Magic leidt een druk leven. De eerste zes uur van de dag wijdt hij aan het in vorm brengen van zijn lijf. Hij is er van overtuigd dat hij het virus met zijn fysieke leefregels onder controle houdt. “Dat Magic iets positiefs uit iets negatiefs heeft gecreëerd is een belangrijke factor in zijn huidige gezondheid”, meent Eric Daar, een specialist in besmettelijke ziektes van het Cedars-Sinai Medical Center in Los Angeles. “Er is geen definitief onderzoek naar de relatie tussen psychologische zaken en ziektes, maar de meeste doktoren zeggen dat het vaak niet goed gaat met patiënten die niet op een goede manier omgaan met hun ziekte.”
Na de work-out begint de werkdag van Magic echt. Rond de middag spoedt hij zich naar zijn Magic Johnson Enterprises-kantoren aan de Wilshire Boulevard, een toplocatie in Beverly Hills. Een van de weinige plaatsen ter wereld waar Magic Mr. Johnson is. Zijn 25 werknemers weten precies wat ze aan hem hebben en wat hij van ze verwacht. Ondanks het respect dat hij op kantoor eist is Magic’s succes moeilijk te doorgronden. Hij lijkt de ernst van zaken soms moeilijk te zien en bezit een vorm van schaamteloosheid. De wil om in de spotlights te staan en dat zo nu en dan te overdrijven. Dat verklaart ook zijn mislukte TV-avontuur. Zijn Magic Hour was een kort leven beschoren. Hij bewees dat een net pak, een glimlach en een stel tweederangs beroemdheden niet meteen een TV-persoonlijkheid van iemand maken. Magic ligt er niet wakker van. Een keertje falen is niet erg. De uitdaging telt. “De tv-show was geen succes,” zegt hij erover, “en wat dan nog ? Ik ben iemand die van een gokje houdt en ben niet bang voor de consequenties. De dag dat de show stopte was ik al weer met iets anders bezig.”
Magic moet het vooral van zijn leiderschap hebben. Dat was al zo in het goud/paars van de Lakers. Nu verdeelt hij het spel op kantoor. Schouderklopjes geven en hard optreden. Magic weet deze twee dingen te combineren en het beste uit zijn mensen te halen. Daarnaast heeft Magic zeker een zakelijk talent. Hij legde er al vroeg in zijn basketcarrière de basis voor door Lakerseigenaar Jerry Buss om zakelijke adviezen te vragen. Magic ging vervolgens zijn eigen weg. Hij arrangeerde ontmoetingen met de machtigste directeuren uit het zakenleven. Wat hij meebracht naar deze gesprekken, behalve anekdotes over Larry en Michael ? Alleen zichzelf. De Magic Johnson met de droom die hij op tienjarige leeftijd al had, toen hij in zijn geboorteplaats Lansing een zaakje begon in het opruimen van tuintjes.
“Iemand die denkt dat Magic succesvol is in zaken vanwege zijn persoonlijkheid kent de zakenwereld niet”, zegt Jerry Buss. “Een restaurant hebben met je naam erop is was anders dan een heel imperium runnen.”
Geholpen door Ken Lombard, president van Johnson Development Corp., maakt Magic hoegenaamd geen misstappen in zaken. Het valt op hoe makkelijk Magic handel ziet. Hij wijst trends aan bij Afro-Amerikaanse consumenten die anderen niet aan durven geven vanwege de angst om als racist bestempeld te worden. Een voorbeeld. Magic is ervan overtuigd dat, terwijl blanken en zwarten dezelfde films leuk vinden, zwarten het leuker vinden er met eigen mensen naar te kijken. En dus voorzien de MagicTheaters in een behoefte. Zelfs het eten is er aangepast. De drankjes zijn zoeter en er worden worstjes verkocht. In zijn Starbuck restaurants zijn de pasteitjes en de koffie onovertroffen en scherp geprijsd. En in zijn TGI Friday’s wordt Martini van zure appels geschonken, “want daar houden zwarte vrouwen van”.
Het is opmerkelijk hoe populair Magic altijd is gebleven in Amerika. Met zijn glimlach verovert hij nog steeds de harten van de Amerikanen. HIV heeft zijn leven niet geruïneerd. Magic kan gewoon functioneren en voelt zich goed. Hij heeft een sterk lichaam dat hem helpt de ziekte te bestrijden en hij heeft genoeg financiële middelen waarmee hij de beste medische zorg ter wereld kan betalen. Geen vuiltje aan de lucht.
Toch wel, want ook Magic is maar een mens. Ook Magic heeft geleden. Vooral in 1992. Voor de Spelen in Barcelona, waar Magic aan deelnam, ontstaan de eerste vragen over gezondheidsrisico’s. Magic’s transpiratiezweet wordt een internationaal discussiepunt. Elke druppel als een viraal mysterie. Voor sommigen zelfs een virale tijdbom. Leden van het Australisch nationaal team maken zich zorgen over de gezondheidsrisico’s van duwen tegen iemand met aids. De ploeg dreigt met een boycot, maar bindt uiteindelijk in. Ook NBA-spelers maken zich zorgen over de uitwisseling van speeksel en zweet in het veld. Een lastige zaak. “Er was een geval bekend van een speeksel-zweet-uitwisseling die leidde tot een aidsdode”, vertelt NBA-baas David Stern. “En we hadden een ander verslag van iemand die aids had opgelopen tijdens een partijtje voetbal. Onze doktoren hielden echter vol dat het niet kon en uiteindelijk zijn wij daar als NBA in meegegaan.”
Tien maanden na de schokkende diagnose en de kille persconferentie, vlak nadat hij met Dream Team I het goud pakt in Barcelona, krijgt de risicodiscussie een vervolg. Magic maakt bekend terug te keren in de NBA. Een besluit dat veel commotie oplevert. Ondanks dat doktoren het besmettingsgevaar in het veld op nihil inschatten keert een groot aantal spelers zich tegen zijn comeback. Karl Malone, Mark Price en zelfs Lakersspelers Byron Scott en AC Green hebben hun twijfel. Daarbij komen de roddels die zijn vriendIsaih Thomas de wereld in stuurt. Thomas beweert dat Magic het virus opliep door biseksuele contacten. Magic raakt meer en meer beschadigd en verliest na zijn HIV-bekentenis ook een aantal persoonlijke sponsors.
“Wat hij privé doormaakte – dingen die mensen tegen hem zeiden, brieven die hij kreeg – was verschrikkelijk”, zegt Lon Rosen, Magic’s goede vriend en voormalig zaakwaarnemer, over die zwarte periode. Magic moet bovendien omgaan met blikken van medelijden. “We wisten wat van het ziektebeeld en -verloop van aids en het was de verwachting dat Magic op korte termijn zou sterven”, kijkt NBA-baas David Stern terug. Een buitenlandse journalist op de Spelen was nog directer. Hij vroeg Magic : “Hoe voelt het te weten dat je je kinderen niet volwassen ziet worden ?” Het was de overheersende gedachte : HIV leidt tot ziekte en uiteindelijk tot de dood.
Magic kan er niet meer tegen en gooit op 2 november 1992 – 34 dagen na de aankondiging van zijn comeback – de handdoek. Zonder dat hij zelf op de persconferentie aanwezig is, wordt er een verklaring voorgelezen. “Ik wil mezelf en mijn dierbaren het gezeur niet meer aandoen”, is de strekking. Om er later tegen vrienden aan toe te voegen : “Het is gewoon niet leuk meer op deze manier”. Een grote klap voor Magic. Een leven zonder basketbal. Maar het blijft kriebelen en in 1995 keert hij alsnog terug. Het wordt echter niet wat hij ervan verwacht. “Ik was kwaad, terwijl ik dat nog nooit aan de buitenwereld heb laten zien. Ik wilde gewoon nog vijf jaar basketballen. Toen ik in 1995 terugkwam was ik niet meer dezelfde speler. Als ik die drie jaar niet had gemist was ik nog dezelfde Magic geweest.”
Juni 1981. Een Amerikaans nieuwsitem. Een aantal ziekenhuizen rept in een nieuwsbrief over de dood van vijf jonge mannen in LA. Alle vijf homoseksueel en overleden aan dezelfde longinfectie. De twintig jaar die volgen overlijden er 22 miljoen mensen aan aids, waarvan ongeveer 438.000 in de Verenigde Staten. Tegenwoordig zijn zo’n 36 miljoen mensen besmet met HIV, waarvan 25 miljoen in Afrika en acht miljoen in Azië. Bij de overgrote meerderheid zal het virus zich ontwikkelen tot aids en leiden tot de dood.
Magic is een van de geregistreerde 900.000 seropositieven in Amerika. Magic neemt als prominent HIV-drager een aparte plek in in deze groep. Duizenden keren hebben HIV-dragers Magic de laatste tien jaar aangeklampt. Op vliegvelden, op straat, in de fitnesszaal. Magic staat ze allemaal te woord. Hij omschrijft zichzelf echter niet als de voormalig basketbalspeler die HIV heeft. De Magic Johnson Foundation houdt zich wel bezig met HIV- en aids-gevallen, maar de organisatie doet net zoveel om achtergestelde minderheden naar college te sturen. En sommige Starbuck restaurants hebben folders over HIV, maar het is makkelijker voor een klant om de prijs van een hamburger te vinden dan een statistiek over aids.
In 1992 wordt Magic lid van George Bush’s National Commission on Aids. Acht maanden later trekt hij zich alweer terug omdat de commissie in zijn ogen niet genoeg doet om de ziekte te bestrijden. Sindsdien is hij niet meer aangesloten bij een nationale aids- of HIV-organisatie.
Doet hij genoeg aan aidspreventie ? Magic in een levend HIV-symbool veranderen lijkt voor hem te beperkt. En Magic is Magic. Als hij thuis zit en zijn avontuurlijke leven overdenkt zal hij zich wel eens rot voelen over het virus. Magic heeft er zo zijn gedachten over. Hij en zijn vrouw Cookie geloven dat hij is uitgekozen om de ziekte te krijgen. “God had iemand nodig en Hij zocht mij uit.” Een opmerkelijke veronderstelling, maar als je nagaat wat Magic in zaken heeft bereikt en met hoeveel energie hij tewerk gaat, ga je er toch over nadenken. Magic was als vele anderen ten dode opgeschreven. Het tegendeel is waar. Magic leeft als nooit tevoren. Een zegen en misschien wel een wonder.
door Wim van Eck Bronnen : Sports Illustrated, Reuters, Sport International, NBA.com, usabasketball.com
