De kop is eraf, België is aan zijn kwalificatiecampagne richting EK 2016 begonnen. Met als doel: aantrekkelijk voetbal brengen.
Maandag 13 oktober, 23.30 uur. Zenica is nog steeds vurig, maar het staat niet meer in brand zoals vroeger. Deze stad, omringd door heuvels en doorsneden door de rivier de Bosna, waarvan de schoonheid het moet afleggen tegen hopen beton en roestige fabrieken, heeft haar hypnotische eigenschappen verloren. In 2005 en 2009 vormde Zenica nog het kerkhof voor de Belgische ambities. Toen was het publiek, dat nog altijd erg fanatiek is, een stuk vijandiger dan nu. Dit keer kon het de Rode Duivels geenszins destabiliseren. Op deze grond, die nog getekend is door de Joegoslavische burgeroorlog, is Marc Wimots drie maanden na de terugkeer uit Brazilië aan een nieuw hoofdstuk begonnen. En hij wil dat dit hoofdstuk op een overtuigender en dominantere manier geschreven wordt. Het moet ons niet alleen naar Frankrijk leiden, maar dat ook op een verleidelijke manier doen.
Zonder Witsel
De voorbije zomer is leerzaam geweest voor de bondscoach. Verrast door bepaalde kritieken die opdoken tijdens de campagne in Brazilië, en gealarmeerd door de gewijzigde status van zijn team – dat nu overal onthaald wordt met het respect dat bij het nummer vier van de wereld (na Bosnië) past – heeft Wilmots zijn spelconcept herdacht. Niet zijn opstelling, die blijft 4-3-3 of 4-5-1. Met die nieuwe spelwijze krijgt hij weer eenheid in een kleedkamer waar er meer en meer stemmen opgingen om sneller te voetballen. Wilmots hertekende zijn middenveld en mikt nu op voortdurende positiewisselingen. Tegen Australië werd dat concept een eerste keer uitgetest. Het resultaat was overwegend positief, maar werd wat overschaduwd door de gespannen sfeer in en rond de voetbalbond.
Een maand lang bleef Wilmots broeden op die nieuwe dynamiek. De onbeschikbaarheid van Axel Witsel liet hem toe om andere spelers uit te proberen, met andere kwaliteiten. Witsel, de dirigent van de ploeg, stond zijn plaats af aan de pitbulls Steven Defour en Radja Nainggolan. Die bijten zich meer vast in de tegenstander en jagen hem hoger op, maar zijn minder in staat om een bal bij te houden en netjes uit te voetballen. Tegen Andorra (6-0) werkte die opstelling geweldig, net als het opkomen van de twee backs, Jan Vertonghen en Toby Alderweireld, die de nieuwe richtlijnen van de coach goed in hun oren geknoopt hadden.
Aanvankelijk werd de wedstrijd tegen de amateurs van Andorra niet noodzakelijk als een generale repetitie beschouwd, want Wilmots zou zijn ploeg tegen Bosnië ongetwijfeld wijzigen, maar de feiten deden hem van gedacht veranderen. Nainggolan scoorde goede punten, enkele anderen bevestigden. Waarom de ploeg dan dooreengooien? De dagen tussen Andorra en Zenica werd gaandeweg duidelijk dat alleen Eden Hazard opnieuw zijn plaats zou innemen, ten koste van Dries Mertens, die tegen Andorra een ontgoochelende eerste maar een uitstekende tweede helft speelde. Uiteindelijk zou ook Romelu Lukaku nog verrassend in de basis staan, ten nadele van Nacer Chadli.
Kompany weer kapitein
Zenica, op de vooravond van Bosnië-België. De training van de Rode Duivels, die eerst als ‘besloten’ werd aangekondigd, is nu toch open. Bij de wedstrijdjes op een half veld vliegt Vincent Kompany naar elke bal, met zelfs een drietal tackles die – zeker voor een training – erg op het randje zijn. Je voelt dat hij vastberaden en opgenaaid is. Ook zijn gelegenheidstegenstanders vragen zich af waarom Kompany hun fysieke integriteit in gevaar brengt. Wat later gaat hij in de middencirkel zitten terwijl de anderen de training verder zetten. Aangezien er geen dokters of kinesisten toesnellen, is het duidelijk dat hij niet afhaakt vanwege een lichamelijk letsel. Marc Wilmots gaat naar hem toe en discussieert een tiental minuten met zijn kapitein.
Het versterkt alleen maar het imago dat Kompany nu al enkele maanden meesleept: dat van een aanvoerder die zich meer en meer buiten de selectie plaatst. Op het veld valt er niets op hem aan te merken, maar je ziet hem bijna nooit eens praten of grappen maken met zijn ploegmaats. Nochtans is hij zich ervan bewust dat zijn gedrag irritatie begint op te wekken en hij probeert het geleidelijk te veranderen. “Hij gedraagt zich opnieuw als een leider naast het veld. Hij hield zich soms wat te veel bezig met zijn financiële zaken, maar tegenwoordig zie je hem weer gezelschapsspelletjes spelen met de anderen”, vertrouwt Philippe Collin, voorzitter van de Technische Commissie, ons toe.
Martens en Madou
Zenica fungeert ook als de plaats van de Verlossing voor degenen die in september gekruisigd werden, zij die stevig aangepakt waren wegens het schandaal van de 300.000 eurofactuur voor een hotel dat uiteindelijk geannuleerd werd.
Flashback naar eind augustus. Na de bekendmaking van die informatie vragen leden van de Raad van Bestuur en van het Uitvoerend Comité van de KBVB om rekenschap. Eerst komt Steven Martens onder vuur te liggen, maar dan duikt al snel de naam op van Bob Madou, de directeur communicatie. De media schilderen hem af als een arrogante oude krokodil, die Steven Martens nog kent uit het tenniswereldje en die door hem naar de KBVB werd gehaald. Madou, de man in de schaduw, is er niet mee opgezet dat hij met de vinger wordt gewezen. Hij is evenmin opgezet met de telefoontjes van zijn moeder, die verontrust door wat er in de media over haar zoon verschijnt, de slaap niet meer kan vatten. “Natuurlijk was dat een moeilijke periode. Zeker omdat het met mijn job niet de bedoeling was om in de spotlights te komen. Maar ik verkies het daar niet meer over te hebben. Ik wil discreet blijven en weer mijn plaats in de luwte innemen”, vertelde hij ons op de vooravond van de match in Zenica.
Madou heeft zijn vel weten te redden, maar de affaire heeft wonden geslagen. Martens kon er ook niet mee lachen dat hij in vraag werd gesteld. In de studio van het RTBF-programma La Tribune op 7 september – midden in de crisis dus – heeft Martens een aanvaring met filmregisseur Stéphane Strecker, de nieuwe analist van het programma, die hem vragen stelt over de fameuze factuur. Wanneer de gasten en de journalisten na de uitzending nog een glas drinken, laat Martens zich minachtend uit tegenover Strecker, die hem probeert duidelijk te maken dat zijn kritiek niet persoonlijk bedoeld was. Martens toont zich rancuneus en laat zich volgende pijnlijke uitspraak ontvallen: “Uw job is veel gemakkelijker dan de mijne. En ik verdien trouwens toch meer dan u!”
Gedurende de weken daarop worden Martens en Madou nauwlettend in de gaten gehouden en smukken ze hun gedrag wat op. Zo zegt Madou nu goedendag en doet hij zelfs moeite om zijn werk aan de journalisten uit te leggen. Idem tegenover de Raad van Bestuur. Beetje bij beetje komt de vulkaan tot rust. Er heerst geen klimaat van verdachtmaking meer. Nu de manier van functioneren herzien is en er een grotere transparantie heerst, is de sfeer minder beladen geworden. Het seminarie in Lokeren begin oktober is heilzaam geweest, zowel voor de Raad van Bestuur, die kennisnam van de inspanningen die door het duo Martens-Madou geleverd werden, als voor Bob Madou, die vaststelde dat hij niet met alle zonden Israëls werd beladen. Hij toonde dat zijn app Everyday Football, die het leven van amateurvoetballers moet vereenvoudigen maar duur bleek in de uitvoering, al effect heeft, aangezien ze al 240.000 keer werd gedownload. Hij liet in Lokeren zien dat men in dat project niet direct een return on investment dient te verwachten maar dat het ook geen weggesmeten geld is. Hij legde uit dat zijn team de voorkeur gaf aan zo’n moderne investering, die overeenstemt met de huidige maatschappelijke tendensen, dan aan een complete vernieuwing van de KBVB-website, die 300.000 tot 500.000 euro gekost zou hebben.
Charme en boete
Nu het duo Martens-Madou de hakbijl nipt had weten te vermijden, kon het duo in Zenica herademen. Het huis van de KBVB heeft gebeefd, maar is niet ingestort. De bond besloot lessen te trekken uit die helse maand door intern de puntjes weer eens op de i te zetten (geheimhoudingsclausules, meer transparantie), maar ook door mea culpa te slaan. De combinatie van een boetedoening en een charmeoffensief.
Op het etentje voor de pers in Sarajevo, waarop behalve Collin (die bij de ploeg bleef) alle bondsbonzen aanwezig waren, hield voorzitter François De Keersmaecker een nogal politiek geladen speech waarin hij heftig de verdediging van zijn eigen balans opnam, uitleg verschafte over de uitgavepolitiek en de gemaakte fouten erkende. “In 2011 hebben we voor de weg van de vernieuwing gekozen. Drie jaar later zijn we op de FIFA-ranking opgeschoven van plaats 62 naar plaats 5, hebben we het toeschouwersgemiddelde opgekrikt van 23.000 naar 43.000, is ons budget opgetrokken van 28 naar 43 miljoen euro, is de bijdrage van de clubs aan dat budget gereduceerd van 40 naar 25 procent en hebben we het aantal aangesloten leden verhoogd van 390.000 naar 430.000.”
Wat later voegde hij daaraan toe: “We hebben onderweg ook fouten gemaakt. Soms hebben we te veel ineens gedaan of hebben we bepaalde dossiers verkeerd beoordeeld. Er was nu en dan gebrek aan transparantie en uitleg en soms ook aan discretie, wat ons de laatste weken in een lastig parket heeft gebracht.”
Hoewel het gebruikelijk is dat alles wat op zo’n diner wordt gezegd vertrouwelijk blijft, is de voorzitter bereid een kopie van zijn speech uit te delen aan wie er een wil. “Die mag gepubliceerd worden, geen probleem.” En daarmee is meteen de verkiezingscampagne met het oog op de voorzittersverkiezingen van 2015 op gang getrapt. Daarbij moeten ook nog de 23 ontslagen die twee dagen later zullen vallen, aanvaardbaar voorgesteld worden.
De zere teen van Hazard
In de catacomben van het stadion van Brasilia spaarde Eden Hazard na de uitschakeling van België de kritiek op het spelsysteem allerminst: “Te weinig voetbal, te weinig beweging.” Het was een sneer aan het adres van Wilmots. Maar het betekende geenszins dat de relatie tussen Hazard en Wilmots vertroebeld geraakte. De spelmaker van Chelsea heeft veel te danken aan Wilmots, want de bondscoach maakte van hem een van de pijlers van zijn systeem en hij nam hem altijd in bescherming, ook al speelde hij niet zo goed. Niet vergeten: Wilmots was een strijder die bereid was op het veld te sterven, terwijl Hazard een artiest is, met soms iets te weinig aandacht voor zijn defensieve taken. Maar waar Georges Leekens Hazard niet begreep, onderhoudt Wilmots zich uitgebreid met de gewezen middenvelder van Lille.
Van zijn kant toonde Hazard op het WK dat hij ook in dienst van de ploeg kan spelen zonder zijn neus ervoor op te halen om zo nodig de verdediging bij te springen. Zijn uitlating in Brasilia had een einde kunnen maken aan de goede verstandhouding tussen beide mannen, maar Wilmots was er als de kippen bij om elke ontevredenheid in de kiem te smoren. Voor de wedstrijd tegen Australië praatte hij al eens met Hazard om hem te vertellen dat hij enkele wijzigingen wou aanbrengen aan het spel van de Duivels. Nadien had hij een langer en uitvoerig gesprek met hem, waarin beiden probeerden uit te vinden hoe het potentieel van Hazard voluit tot zijn recht zou komen.
Tegen Andorra gunde Wilmots hem rust, met als voorwendsel een pijnlijke teen. Eigenlijk was het vooral de bedoeling om hem wat te laten recupereren zodat hij honderd procent was tegen Bosnië. Die strategie wierp vruchten af, want Hazard was wervelend in de eerste helft.
Moeilijk te analyseren
Het gelijkspel van de Rode Duivels in Bosnië bracht heel wat mysterie met zich. “Het is typisch zo’n moeilijk te analyseren match”, vertelde Marc Degryse ons de dag na de wedstrijd. Aan de ene kant speelden de Belgen dominant, ze durfden, op vreemde bodem en onder de druk van een warmbloedig publiek, vrijuit te voetballen zonder te rekenen. Het balbezit was overweldigend en het eerste halfuur uitstekend, alles leek gemakkelijk te gaan. Maar aan de andere kant zag je ook dat het middenveld te dicht op de verdediging speelde, zodat het beeld overbleef van een ploeg die bij balverlies in tweeën werd gedeeld. Sommigen verkeren ook niet in hun beste vorm, al kan dat ook positief vertaald worden: ook als de halve ploeg slecht speelt, kunnen we nog een match onder controle houden, zelfs op verplaatsing.
Op de persconferentie na de wedstrijd liet Marc Wilmots niet in zijn kaarten kijken. Zoals gewoonlijk werpt hij degenen die hem niet konden overtuigen geen steen. Maar wanneer Christian Benteke terugkeert en Divock Origi zo veel technische klasse en zelfvertrouwen blijft uitstralen, zal Wilmots het goed moeten kunnen uitleggen om een selectie van Romelu Lukaku, niet meer zo snel als weleer, nog te rechtvaardigen. Zenica leerde ons ook dat geen enkele andere speler de tactische intelligentie van Axel Witsel bezit. En dat Marouane Fellaini een profiel heeft waar je moeilijk buiten kunt.
DOOR STÉPHANE VANDE VELDE – BEELDEN BELGAIMAGE
Ook als de halve ploeg slecht speelt, kunnen we nog een match onder controle houden, zelfs op verplaatsing.
De speech van De Keersmaecker was een boetedoening en een charmeoffensief. Twee dagen later werden 23 mensen ontslagen.
