Niet de kandidaat van de steenrijke Arabische oliestaten maar Gianni Infantino won de FIFA-voorzittersverkiezing. En toch: geen Rus noch Qatarees die zich zorgen lijkt te maken. Hoe Europees is de Europeaan?
Gianni Infantino dankte zijn overwinning vrijdag in Zürich aan Prins Ali. Na de eerste stemronde ging hij de Bahreinse sjeik Salman met een nipte 88-85 vooraf. Een stemronde later stond het 115-88: zowat de hele club van Ali was naar Infantino overgelopen. De ene Aziaat had de andere in het verlies geduwd. Verrassend op het eerste gezicht, maar niet vanuit geopolitiek oogpunt: Jordanië – Ali is een zoon van de Jordaanse koning – geldt in het Midden-Oosten als een bondgenoot van het Westen en is niet dik met de Golfstaten. Ali was ook de man die het bij de verkiezingen in mei 2015 met steun van de UEFA opnam tegen Sepp Blatter. Een Europees zwaktebod was dat toen, omdat UEFA-voorzitter Michel Platini de confrontatie met de zegezekere Blatter niet aandurfde.
Behalve aan Ali dankt Infantino zijn FIFA-voorzitterschap vooral ook aan diezelfde Platini. De Fransman gold lang als Blatters gedoodverfde opvolger, tot hij zich uit de race terugtrok. Mocht hij dat niet hebben gedaan, zou zijn secretaris-generaal zich nooit kandidaat hebben gesteld. Platini’s terugtrekking volgde op de schorsing die de ethische commissie van de FIFA hem en Blatter oplegde na een inval van de Zwitserse politie in de FIFA-kantoren in Zürich. Bij de UEFA zaten ze met de handen in het haar. Wie nu? Ali was geen optie meer na zijn kansloze nederlaag tegen Blatter en andere gegadigden waren er niet. Dan maar Infantino, Platini’s loyale secretaris-generaal. Pas kort voor de deadline in oktober hakte de invaller zelf de knoop door. Dat het Europese Plan B het uiteindelijk ook haalde, was een kleine verrassing.
Met Infantino zit er nu na Blatter opnieuw een Zwitser op de belangrijkste stoel in het wereldvoetbal. Juister: een in 1970 in Zwitserland – een dorp verder dan Blatter – geboren en getogen Italiaan. Een meertalige jurist, gehuwd met een Libanese (die hij leerde kennen in haar job bij de Libanese voetbalbond) en vader van vier dochters. Toegetreden tot de UEFA in 2000 en er gepromoveerd tot secretaris-generaal in 2009. Infantino zal de ambtstermijn van de in mei 2015 herkozen Blatter volmaken, tot de volgende FIFA- voorzittersverkiezingen in 2019.
NIEUWE WERELDORDE
Wat betekent de overwinning van Infantino nu voor de machtsverhoudingen in het internationale voetbal? Eén fabeltje mag alvast op de schop: deze campagne ging niet over corruptie en de noodzaak aan hervormingen, laat staan over westerse begrippen als good governance en transparantie. Nee, ze ging over macht. Over hoe Europa zich krampachtig vastklampt aan zijn historisch gegroeide machtspositie. En over hoe de opkomende voetbalmarkten in Azië en het Midden- en het Verre Oosten dat niet langer pikken en het laken naar zich toe proberen te trekken. Infantino was de vooruitgeschoven pion van het traditionele voetbalepicentrum, Salman die van de steenrijke Arabische oliestaten. Althans: op het eerste gezicht.
Eén zaak is zeker: Infantino is in het 112-jarige bestaan van de FIFA de tiende voorzitter. Acht van zijn voorgangers waren Europeanen, één (João Havelange) een Zuid-Amerikaan. Tot de twintigste eeuw verdeelden Europa en Zuid-Amerika de WK-organisaties onder elkaar. Pas in 2002 was Azië aan de beurt, in 2010 Afrika. Voor het volgende WK in Rusland kunnen dertien landen uit Europa zich plaatsen, slechts vijf uit Afrika en vier of vijf uit Azië. Het is die stiefmoederlijke behandeling die het Afrikaanse en het Aziatische continent in toenemende mate frustreert. Eigen aan het voetbal is dat niet. De onderhuidse spanningen in de internationale voetbalgemeenschap hebben alles te maken met een veranderende wereldorde, waaraan ook het voetbal niet ontsnapt. Politieke macht legt het af tegen economische macht, en die macht bevindt zich in het oosten.
Sepp Blatter was het strategische genie dat op dat inzicht zijn persoonlijke machtsimperium bouwde. Infantino lijkt dat goed te hebben begrepen. Hij beloofde de 209 FIFA-leden nóg meer geld dan Blatter al uitdeelde. Een verkiezingsbelofte was het die recht uit het draaiboek van zijn voorganger leek te komen. Tijdens zijn toespraak vóór de eigenlijke verkiezing kreeg hij er de handen van de congresgangers voor op elkaar. Een andere belofte – een uitbreiding van het aantal WK-deelnemers van tweeëndertig naar veertig – verraadt dan weer schatplichtigheid aan Michel Platini. Niet Europa, maar de andere continenten zullen van die belofte profiteren.
Conclusie: met Infantino mag de UEFA dan de komst van de eerste Arabier aan het hoofd van de wereldvoetbalbond hebben afgeblokt, hoe Europees de Italo-Zwitser is, zal nog moeten blijken. Het lijkt ook een uitgemaakte zaak dat zijn secretaris-generaal geen Europeaan wordt. Daarvoor heeft hij te veel moeten beloven in ruil voor stemmen buiten Europa.
IEDEREEN BLIJ
Sepp Blatter was er vrijdag als de kippen bij om Infantino te feliciteren, net als de Russische president Vladimir Poetin en zijn minister van Sport Vitali Moetko, tevens voorzitter van de Russische voetbalbond en lid van het uitvoerend comité van de FIFA. Altijd dikke maatjes geweest allebei met Blatter. De bemoeienissen van de Amerikaanse FBI met de FIFA is in hun ogen een politieke afrekening voor het missen van de WK 2022-organisatie. In een interview met het Russische persagentschap TASS onthulde Blatter het bestaan van een afspraak om de WK’s 2018 en 2022 respectievelijk aan Rusland en de Verenigde Staten te gunnen. Een mooie geopolitieke evenwichtsoefening (los van wat dan nog de relevantie is van een stemming), ware daar niet – aldus Blatter – Platini geweest om het op een akkoordje te gooien met de Qatarlobby. Waarna de FBI in actie schoot.
De relatie tussen Blatter en Platini is op zijn minst ambigu te noemen. Voor de grote voetbalfamilie lijkt er weinig verschil te zijn. Mocht Platini voor het FIFA-voorzitterschap hebben gekandideerd, zou Azië zijn kant hebben gekozen. Daar liet sjeik Salman, altijd een medestander van Blatter geweest, geen misverstand over bestaan. In dat geval zou hij zelf ook niet zijn opgekomen. Met Platini’s rechterhand kan Salman ook leven: Infantino lijkt loyaal aan Platini en zijn opvattingen. Ook Moetko maakte al wereldkundig dat hun schorsingen Moskou er niet van zullen weerhouden zowel Blatter als Platini uit te nodigen op de Confederations Cup 2017 en het WK 2018, allebei in Rusland.
QATAR VEILIG
Het lijkt een veilige gok dat Rusland noch Qatar moet vrezen dat de FIFA met Infantino een versnelling hoger schakelt in het onderzoek naar corruptie bij de toewijzing van beide WK’s. De Verenigde Staten het WK 2026 gunnen: zou dat geen idee zijn om ook het FBI-enthousiasme te temperen? Alleen: ook China, de nieuwste imperialist op de voetbalkaart, aast erop. Wéér een BRICS-land, het acroniem voor Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika – de zogenaamde groeilanden waarnaar de economische macht verschuift. Het steekt Europa nú al dat straks drie WK’s op rij in zo’n BRICS-land zullen hebben plaatsgevonden. En daarna volgt Qatar nog.
Eerst de schorsing van Platini, nu het vertrek van Infantino: de UEFA blijft onthoofd achter. In alle opzichten moet ze op zoek naar haar plaats op de nieuwe voetbalkaart. De WK’s glippen haar door de vingers, de topclubs steigeren bij Infantino’s plan voor een uitgebreider toernooi. Manchester City is al van de Arabieren, Paris Saint-Germain van de Qatarezen, Atlético Madrid van de Chinezen. Infantino is een Europeaan, maar de macht in het internationale voetbal schuift onverminderd op naar het oosten.
DOOR JAN HAUSPIE – FOTO BELGAIMAGE
