Bedenkingen bij de dopingaffaire rond Iljo Keisse.

Iljo Keisse kreeg op de laatste avond van de zesdaagse van Gent dopingcontrole en testte positief. Hij zegt zelf niet te weten hoe dat komt. Zijn ploeg heeft hem geschorst. De algemene consensus in de media is dat het om het stimulerende middel cathine gaat, en nog een tweede product. Enkele kranten spreken over diuretica of vochtafdrijvers, maar kregen dat nergens officieel bevestigd.

Meer dan dit was er bij het ter perse gaan van dit stuk, maandagmiddag jongstleden, niet bekend over de zaak-Iljo Keisse. Toch waren de schaarse en deels onbevestigde gegevens voor velen alweer ruim voldoende om Keisse op het kanon te zetten. Uiteraard was de wielerwereld collectief verbijsterd en ontgoocheld, Patrick Sercu op kop. Dat Iljo Keisse niet meer welkom zou zijn op zesdaagsen in het door dopingfundamentalisme geteisterde Duitsland, lag ook voor de hand, maar veel bevreemdender was de reactie van zijn managementbureau Golazo. Zij wensten Keisse niet meer te vertegenwoordigen. Zonder het B-staal af te wachten, zonder dat de renner ook maar enige kans kreeg om zich formeel te verdedigen. Schoon. Geld verdienen aan een atleet zo lang het goed gaat en dan bij het eerste het beste probleem heel hard weglopen.

Het Keissekamp koos na enkele dagen van verwarrende en tegenstrijdige verklaringen dan toch maar voor de oorverdovende stilte. Omdat ze in alle discretie hun verdediging voorbereiden? Of omdat er niks uit te leggen valt?

Tot iemand klare wijn schenkt, blijft het verhaal Keisse er eentje met veel ‘als’ en ‘zou’. Allereerst de producten die Keisse genomen zou hebben. Cathine of norpseudo-efedrine is een stimulerend middel dat vroeger verwerkt werd in dieetpillen, maar het middel is sinds 2003 verboden in België omwille van nefaste bijwerkingen. Op het internet is het uiteraard nog wel te verkrijgen. Cathinegebruik komt voornamelijk voor in Oost-Afrika, waar lokale stammen op blaadjes van de qatstruik kauwen om de honger te onderdrukken en de vermoeidheid te verdrijven. Daar ís ooit een sporter mee betrapt: de Keniaanse bokser David Munyasi, die naar eigen zeggen niet wist dat je van die blaadjes positief kon testen, liep tegen de lamp op de Spelen van Athene. Net als alle andere stimulantia zoals cocaïne is cathine enkel binnen competitie verboden. Buiten competitie is het toegestaan.

Diuretica of vochtafdrijvers – in de volksmond: plaspillen – worden in de geneeskunde onder meer gebruikt wanneer het lichaam water ophoudt bij hartfalen. In de dopingpraktijk dienen ze om snel gewicht te verliezen bij sporten met gewichtscategorieën, of om de hoeveelheid urine kunstmatig te verhogen en zo de aanwezige verboden stoffen te verdunnen in de hoop onder de radar te blijven. Diuretica zijn altijd verboden, zowel in als buiten competitie.

Verschillende scenario’s

Waarom zou Iljo Keisse een van deze of beide producten genomen hebben? De verschillende scenario’s vallen uit elkaar in grofweg drie categorieën.

1. Het Schumacher-Kohl-Riccòscenario. Bij je volle bewustzijn en met de uitdrukkelijke bedoeling de boel te belazeren doping pakken. Weten dat je gecontroleerd wordt, weten dat het niet mag en tóch doen. Nog steeds de blinde vlek van vele renners.

De zo goed als onvermijdelijke conclusie ingeval Keisse positief getest heeft op cathine én diuretica. Gezien beide producten slechts korte tijd opspoorbaar zijn, heeft Keisse (of iemand uit zijn entourage) misschien geoordeeld dat het veilig was. Belangrijke vraag hierbij blijft of de renner wel een motief had om doping te nemen. De druk om te winnen in zijn zesdaagse was bijzonder groot, maar anderzijds kón Keisse bijna niet verliezen in Gent. De wedstrijd kende door omstandigheden zijn zwakste bezetting in jaren. En stél dat Keisse toch nog twijfelde of hij Gent wel zuiver kon winnen, dan zijn er in het zesdaagsecircuit, waar afspraken en handje-klap gemeengoed zijn, wel andere, minder risicovolle manieren om de zaak te regelen dan doping te nemen.

2. Het Leukemans-Kuyckxscenario. Vertrouwen hebben in een arts die je een middel voorschrijft voor een of andere kwaal. Pas achteraf ontdekken dat het middel tot een positieve test leidt. Niet weten. Of niet willen weten.

Enkel geloofwaardig indien de berichtgeving over de diuretica niet klopt. Iljo Keisse zou een zware verkoudheid gehad hebben tijdens de zesdaagse en zou daarvoor een middel als Sinutab of Clarinase genomen hebben. Deze maken de neus vrij doordat ze het decongestivum pseudo-efedrine bevatten. Pseudo-efedrine staat niet langer op de verboden lijst, maar kan in het lichaam omgezet worden in het verboden cathine en/of efedrine en zo een positieve dopingtest geven. Het WADA laat die mogelijkheid in zijn reglementering overigens expliciet open. Cathina en efedrine behoren tot de ‘specified substances’. Dit zijn producten die, volgens het WADA, snel tot onbedoelde overtredingen leiden “omwille van hun algemene beschikbaarheid in medische producten” of “die minder waarschijnlijk succesvol misbruikt kunnen worden als dopingproducten.” Dit kan leiden tot een verminderde straf “op voorwaarde dat de atleet aantoont dat hij zijn prestaties niet wou bevorderen.” Enkele jaren geleden kon Jan Kuyckx wetenschappelijk aantonen dat de efedrine en cathine die in zijn lichaam gevonden werden afkomstig waren van een middel tegen verkoudheid. Hij werd vrijgesproken. Ook Stefan Schumacher werd in 2005 overigens vrijgesproken met een positieve cathinetest omdat hij kon aantonen dat het product in een middel tegen verkoudheden zat.

3. Het Brandtscenario. Een toegestaan geneesmiddel of voedingssupplement nemen waarvan achteraf blijkt dat het tijdens het productieproces gecontamineerd werd met een verboden product. Brute pech. Of onzorgvuldigheid.

Kan zowel de aanwezigheid van cathine als die van diuretica verklaren, al verliest die verklaring behoorlijk aan geloofwaardigheid als het om beide producten tegelijk gaat. Wat is de kans dat een voedingssupplement besmet raakt met het al vijf jaar verboden cathine én een maskerend middel? Tenzij Iljo Keisse geneesmiddelen of voedingssupplementen gekocht heeft van een onbetrouwbare producent die ook verboden dieetpillen in elkaar draait. Maar dan weet je als renner vooraf dat je heel diep in de grijze zone zit.

Rechten van de mens

Waar geen ‘als’ en ‘zou’ aan te pas komt, is de conclusie dat Iljo Keisse een hoop ellende te wachten staat. In het scenario-Schumacher is de standaardstraf twee jaar. In het Kuyckx-scenario zal Keisse met wetenschappelijke argumenten moeten komen en dat geldt a fortiori in het scenario-Brandt. Jan Kuyckx kreeg uiteindelijk geen straf, maar bleef vijf maanden van de fiets en was na de affaire zo’n 40.000 euro lichter aan onderzoekskosten, juridische bijstand en gederfd prijzengeld. Chris-tophe Brandt werd op staande voet ontslagen, zat twee maanden zonder inkomen en moest alle wetenschappelijke en juridische kosten zelf betalen. Ook Björn Leukemans werd op staande voet ontslagen, bleef negen maanden van de fiets en schat de geleden financiële schade op 100.000 euro.

Universele verklaring van de rechten van de mens, artikel 11. Eenieder die wegens een strafbaar feit wordt vervolgd, heeft er recht op voor onschuldig gehouden te worden, totdat zijn schuld krachtens de wet bewezen wordt in een openbare rechtszitting, waarbij hem alle waarborgen, nodig voor zijn verdediging, zijn toegekend.

Geldt voor iedereen. Behalve voor renners. Die zijn veroordeeld op de dag dat ze een positief plasje afleveren. S

door loes geuens