Sport/Voetbalmagazine volgt dit seizoen een aantal buitenlandse toppers in het zog van de commentatoren van Prime. Met Carlo Wilmots leidt de vierde aflevering naar het Ruhrgebied. Voor de confrontatie tussen Schalke 04 en Werder Bremen, twee gevallen grootmachten.

Het Ruhrgebied kreunt onder een hoge werkloosheid. Sinds de mijnen werden gesloten en de staalindustrie verdween, hangt er over deze regio een sluier van uitzichtloosheid. Voetbal is dan een uitlaatklep. Bij Borussia Dortmund bijvoorbeeld, dat zijn thuiswedstrijden voor ruim 70.000 toeschouwers afwerkt. Of bij Schalke 04, dat zijn prachtige, overdekte arena (61.673 plaatsen) voor iedere competitiewedstrijd ziet vollopen.

Schalke is een arbeiderswijk van Gelsenkirchen, een stad van 270.000 inwoners die leeft op het ritme van blauw en wit. Voetbal is in deze metropool veel meer dan een wedstrijd. Het is een levenswijze, een integratiefactor, een soort religie die de mensen in deze economisch ontwrichte streek een gevoel van zelfbevestiging moet geven. Schalke is de hemel in het Ruhrgebied, der Himmel im Rivier zoals de stadionomroeper dat voor iedere wedstrijd een paar keer pleegt te herhalen.

Schalke 04 heeft na Bayern München het hoogste budget van Duitsland, maar het is en blijft een club van en voor het volk. Van buitenlandse investeerders willen ze in deze vereniging niets horen, niets gaat boven de eigen identiteit, bovendien moet een voetbalwedstrijd zeker in deze niet in weelde badende streek qua prijs aanvaardbaar blijven. Toch pronkt Schalke met een van de meest moderne voetbalarena’s van Europa. De club groeide uit tot een economische grootmacht. Het in 2001 geopende stadion kreeg van de UEFA vijf sterren mee, de infrastructuur is indrukwekkend. Overal zijn de clubkleuren aanwezig. De roltrappen, de klokken, de prullenbakken: alles in het stadion is koningsblauw. Zelfs de stapelbedden waarop de spelers in het trainingscentrum tussen twee sessies door uitrusten, zijn voorzien van een blauwe overtrek met clublogo.

Alleen de kapel, haast verscholen in de buik van het stadion, is ten teken van neutraliteit in wit en zwart opgetrokken. Een uit glas bestaande designtafel doet er dienst als altaar. Het is de enige plaats in de arena die niets met voetbal te maken heeft. “In het stadion komt het tot een duel met de tegenstander, hier gaat het om een gevecht met jezelf’, staat er voor de ingang te lezen. Vooral buitenlandse voetballers willen er zich wel eens terugtrekken om te bidden. Steevast krijgt de club ook vragen van supporters om hun kind in deze kapel te laten dopen in blauw en wit. Dat wordt categoriek afgewezen. Zo vertelt een aantal gidsen het aan een twintigtal groepen die drie uur voor de wedstrijd tegen Werder Bremen een rondgang door het stadion krijgen.

Nostalgisch karakter

Schalke 04 is een unieke club. “In dit stadion heb ik een van de meest merkwaardige wedstrijden uit mijn carrière meegemaakt”, zegt commentator Carlo Wilmots, die voor Prime TV vaak wedstrijden in de Bundesliga verslaat en al ruim tien jaar het internationale voetbal volgt. “Dat was twee jaar geleden het duel tussen Schalke 04 en Bayern München. De ploeg speelde zo slecht dat de supporters op een wel heel speciale manier protesteerden. Schalke is in 1904 gesticht en daarom besloten ze om negentien minuten en vier seconden stil te blijven. Dat lukte tot de ploeg na tien minuten scoorde. Heel even werd er gejuicht, maar vervolgens viel er weer een verpletterende stilte in het stadion. Je kon de spelers op het veld horen roepen. Echt een onwezenlijk beeld. Toen die negentien minuten en vier seconden ten einde liepen werd er afgeteld. Juist op dat moment maakte Schalke er 2-0 van. De ontlading die toen volgde, heb ik nog maar zelden gehoord.”

Het is typerend voor deze club. De resultaten drukken op het gemoed van de mensen. Bij winst is er vrolijkheid in de straten, bij verlies somberheid. Schalke is een hulpmiddel om de sinistere realiteit te ontvluchten. Dat wil dezer dagen niet zo best lukken. Schalke is afgegleden naar de middenmoot in de Bundesliga, terwijl het dit seizoen zwaar heeft geïnvesteerd. Tien miljoen euro voor de Nederlander Orlando Engelaar (ex-RC Genk), die overkwam van FC Twente, vijf en een half miljoen euro voor de bij PSV weggeplukte Peruaan Jefferson Farfán. En dan was er de komst van de Nederlandse trainer Fred Rutten, die met discipline en fris combinatievoetbal de club een stap hogerop moest brengen nadat de orde onder zijn voorganger Milko Slomka ver te zoeken was. De keuze voor Rutten heeft een nostalgisch karakter. Schalke denkt met veel weemoed terug aan de periode onder Huub Stevens, die het tussen oktober 1996 en juni 2002 bijna zes jaar lang volhield en de club in 1997 de UEFA Cup bezorgde.

Nochtans is Schalke 04 een echt trainerskerkhof. Op vijf jaar na speelde de club uit Gelsenkirchen altijd in de in 1963 opgerichte Bundesliga. Schalke is aan zijn 41ste seizoen op het hoogste niveau bezig en Rutten is de 35ste trainer. In die periode werden 24 trainers voortijdig ontslagen. Ook de positie van Rutten wankelt momenteel, al richt de kritiek zich nog veel meer op manager Andreas Müller, die een slecht aankoopbeleid wordt verweten. De ruime kern – inmiddels afgeslankt met zes spelers die tijdens de winterstop werden verkocht – zorgt voor tactische flexibiliteit, maar niet voor kwaliteit.

Liever braadworsten dan ijs

De wedstrijd tegen Werder Bremen, de confrontatie tussen de nummers twee en drie van vorig seizoen, heeft een geladen karakter. Ook de Noord-Duitse club maakt een moeilijk seizoen door. “Terwijl Werder Bremen een van de meest attractieve ploegen uit de Bundesliga is”, zegt Carlo Wilmots. De uit Houthalen afkomstige Primecommentator, die verre familie is van Marc Wilmots (“Onze grootvaders waren neven”) vindt het vooral frappant dat trainer Thomas Schaaf altijd voor een 4-4-2 kiest, met een ruit op het middenveld. “Zijn wissels zijn zeer voorspelbaar, nooit verandert hij iets aan zijn veldbezetting.” Dat Bremen is afgeleden naar de tiende plaats, lijkt het bestuur van deze vereniging niet zenuwachtig te maken. Thomas Schaaf is aan zijn elfde seizoen als hoofdtrainer bezig, eerder werkte de illustere Otto Rehhagel er veertien jaar.

Al een uur voor de wedstrijd wordt het publiek op temperatuur gebracht. Door de microfoon schallen oude schlagers met een aangepaste tekst. In alles wat gezegd wordt, is er een referentie aan de liefde voor de club. Tussendoor weerklinken ook publicitaire boodschappen. Zelfs wedstrijdfases worden publicitair verpakt. Tijdens de match projecteren sponsors hun boodschap op een videoscherm dat hoog boven de middenstip is opgehangen. Zo laat bijvoorbeeld de verzekeraar Victoria bij iedere buitenspelfase weten dat je bij hen nooit buitenspel staat. En er is ook de ijsfabrikant Langnese die om de tien minuten toont hoe lang je nog moet wachten voor je een ijsje kan kopen. Dat zal overigens tegenvallen op deze koude en mistige dag. Veel liever storten de toeschouwers zich op de authentieke Duitse braadworsten die in de ongeveer dertig stands in het stadion verkrijgbaar zijn. Met een bereiding en saus naar keuze.

51 jaar zonder titel

Dat Schalke 04 en Werder Bremen vooral niet willen verliezen, bepaalt de wedstrijd, die lang vastzit in de wurggreep van de angst. Schalke, met Orlando Engelaar zestig minuten lang op de bank, vindt geen ruimte en etaleert vooraan een onthutsend gebrek aan stootkracht. In het middenveld ontbreekt een regisseur, hoezeer de jonge Kroaat Ivan Rakitic zich ook inspant. Het aanvankelijk enthousiaste publiek keert zich steeds meer tegen de ploeg, de constant langs de zijlijn staande trainer Fred Rutten kijkt bedenkelijk. Na de eerste helft begeleidt een fluitconcert de ploeg naar de kleedkamer. Werder Bremen, zonder zijn Braziliaanse draaischijf Diego, heeft zich de beter combinerende ploeg getoond.

Eén moment van opwinding zal de wedstrijd uiteindelijk beslissen. Twee minuten na de rust kopt de jonge verdediger Benedikt Höwedes een vrijschop van de voor de rest onzichtbare Jefferson Farfán binnen. De arena explodeert. En bibbert vervolgens als Werder Bremen vooral via de mee oprukkende centrale verdediger Naldo een paar kansen de nek omwringt. Bremen heeft het meest balbezit, vertaalt zijn overwicht in de hoekschoppenverhouding (6-12), maar de verdiende gelijkmaker blijft uit. Schalke wint met 1-0, het is even herademen.

Welgeteld drie minuten duurt de persconferentie die de beide trainers Thomas Schaaf en Fred Rutten achteraf geven. Er wordt na hun korte en met clichés doordrenkte analyse geen enkele vraag gesteld. De opluchting bij Rutten is groot. Hij prijst het engagement in zijn ploeg, die meer op een stel individuen leek dan op een collectief denkend team. Maar Rutten weet dat de weg naar het herstel nog lang is. Nochtans werd er in het begin van het seizoen hier en daar over het kampioenschap gesproken. Ook vorig seizoen werd er op de titel gejaagd, vijftig jaar na het laatste kampioenschap in 1958. Op de vraag wat er in het leven erger is dan vijftig jaar wachten op de titel antwoordde aanvaller Gerald Asamoah voor het begin van de competitie droogweg: “51 jaar zonder kampioenschap.”

Haat tegen Dortmund

Deze droom is ver weg. Schalke blijft op de negende plaats staan, de weg naar een Europees ticket is nog lang. Als dat Europees ticket wordt gemist, zal er in het budget gesnoeid moeten worden. Vooral de spelerssalarissen, die nu 55 miljoen euro zouden bedragen, moeten dan met twintig procent naar beneden. Bovendien zou in de overeenkomst met de sponsor, het Russische energieconcern Gasprom, staan dat er minder geld naar de club vloeit als er geen Champions League wordt gehaald.

De supporters trekken het zich voorlopig niet aan. Hun week is goed na de zege. Ze bereiden zich al voor op de volgende wedstrijden. Zaterdag is er de derby op Bochum, dan volgt de thuiswedstrijd tegen Borussia Dortmund, de absolute aartsrivaal, de enige wedstrijd die wel eens voor opstootjes zorgt. De haat van de Schalkefans is zo groot dat ze niets te maken willen hebben met alles wat uit Dortmund komt. Zelfs niet met het gerenommeerde Dortmunderbier. S

door jacques sys – beelden: belga

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content