Vandaag speelt Honduras zijn eerste wedstrijd in poule H tegen Chili. Anderlechtverdediger Víctor Bernárdez ziet in de aanwezigheid van zijn land op het WK de hand van de Allerhoogste. ‘God heeft begrepen wat het WK voor het Hondurese volk kon betekenen.’
Dat de Verenigde Staten in de laatste minuut nog gelijkmaakten tegen Costa Rica, daar heeft God voor gezorgd, daar ben ik zeker van. Hij heeft gezien hoe Honduras eraan toe was en Hij heeft begrepen wat een WK-kwalificatie voor het Hondurese volk kon betekenen.” Aan het woord is de Hondurese verdediger Víctor Bernárdez. Hij heeft het over 14 oktober 2009, een dag die zowel in Honduras als in Costa Rica iedereen nog lang zal heugen. Het was de laatste wedstrijddag in de Concacaf-groep van Noord- en Midden-Amerika. De Verenigde Staten en Mexico waren al zeker van WK-kwalificatie, maar voor het derde ticket ging het nog tussen Costa Rica en Honduras. Doordat Honduras El Salvador had geklopt met 0-1, moest Costa Rica zeker winnen van de Verenigde Staten om zich rechtstreeks te plaatsen. De Costa Ricanen gaven een 0-2-voorsprong (twee heerlijke doelpunten van Bryan Ruiz) nog weg in de toegevoegde tijd: het werd 2-2. Honduras was in extase. En Bernárdez … die sliep. “Ik was op dat moment in België. Ik probeerde de wedstrijd ’s nachts te volgen, maar ik viel in slaap. Om 4 uur ’s morgens kreeg ik een telefoontje met het nieuws. Half verdwaasd nam ik op en viel daarna direct weer in slaap. Pas de volgende ochtend besefte ik wat er gebeurd was.” Gerson Gómez, sportjournalist van de Hondurese krant El Heraldo, over de kwalificatie: “Nooit werd een doelpunt van de Verenigde Staten zo uitbundig gevierd in Honduras. De mensen gooiden hun tv’s kapot van vreugde en kwamen de straat op. Poppen van Costa Rica werden verbrand … Het feest duurde zeven dagen lang.”
Achter dezelfde vlag
Honduras, gelegen in Midden-Amerika en grenzend aan Guatemala, El Salvador en Nicaragua, haalde de laatste vijftien jaar twee keer het wereldnieuws.
In 1998 hield de orkaan Mitch er lelijk huis, net als in heel het Caraïbische gebied. Voor Honduras was het met 24.000 doden en 8000 vermisten de grootste ramp uit zijn geschiedenis. Ook Kelvin Coello, sportjournalist bij de Hondurese krant Diez, ondervond de gevolgen van de orkaan aan den lijve: “Mijn huis overstroomde volledig en ik was alles kwijt. Je ziet trouwens vandaag de dag nog altijd bruggen, scholen en wegen die niet helemaal hersteld zijn.” Víctor Bernárdez had meer geluk: “Ons huis liep onder water, dus leefden we een hele week op de eerste verdieping. Maar we hadden eten genoeg, het ontbrak ons eigenlijk aan niks.” Bernárdez moet zelfs lachen als hij terugdenkt aan hoe de orkaan begon: “Ik was op die dag met een paar vrienden aan het spelen op een voetbalveldje. Plots zagen we hoe de hemel betrok en een van mijn vrienden zei toen: ‘Bwa, dat is een wolk die snel zal overwaaien.’ Wel, die wolk heeft er een week over gedaan om over te waaien.”
Eind juni vorig jaar trok Honduras opnieuw de aandacht van de wereldpers. De linkse president Manuel Zelaya, een aanhanger van de ideeën van Hugo Chavez (de sterke man in Venezuela en heel Latijns-Amerika) werd toen afgezet door het leger. De staatsgreep was een ramp voor het Midden-Amerikaanse land. De nieuwe regering onder de zelfbenoemde president Roberto Micheletti slaagde er immers niet in om het vertrouwen te winnen van de internationale gemeenschap, waardoor investeringen uitbleven. Eind november 2009 won Porfirio Lobo de nieuwe verkiezingen. Hij werd door de Verenigde Staten aanvaard, maar niet door de landen in Latijns-Amerika, die nog altijd de terugkeer van de verdreven Zelaya eisen. Die politieke instabiliteit is een drama in een land waar meer dan zes miljoen van de acht miljoen inwoners in armoede leven. Gerson Gómez is formeel: “Het land leeft in totale economische en politieke crisis.”
In die context was het belang van de WK-kwalificatie volgens Víctor Bernárdez niet te onderschatten: “Iedereen kon zich zo nog eens achter dezelfde vlag scharen.” Kelvin Coello is het daar roerend mee eens: “De kwalificatie heeft ons land nog eens verbonden. Het is het beste wat ons kon overkomen en het helpt ons om even al onze problemen te vergeten.”
Aangespoelde negerslaven
Honduras is een smeltkroes van culturen. De mestizos, een mix van Spaanse kolonisten en de indiaanse lokale bevolking, zijn met 85 procent het sterkst vertegenwoordigd. Daarnaast heb je nog verschillende indiaanse stammen – Tolupanes, Lencas, Pech, … – in totaal goed voor zeven procent van de Hondurese bevolking. Nog eens zeven procent is blank – Arabieren of Europeanen – en één procent ten slotte is zwart. Een blik op de ploegfoto van los catrachos, zoals de nationale ploeg in Honduras genoemd wordt, volstaat om vast te stellen dat de verhoudingen daar helemaal anders liggen. Het is meteen duidelijk dat de selectie teert op zwarte spelers. De meeste zwarten in Honduras zijn garífunas. Zij stammen af van negerslaven die in de zeventiende eeuw vanuit Afrika naar Amerika werden verscheept. Het verhaal gaat dat twee van die schepen schipbreuk leden en dat de overlevenden aanspoelden op het eiland San Vicente voor de Hondurese kust. Daar stichtten de Afrikanen een gemeenschap en later verspreidden ze zich over de Caraïbische kust, onder andere in Honduras. Víctor Bernárdez, zelf een garífuna: “Dat klopt. Heel mijn familie is zwart. Mijn grootmoeder en mijn moeder spreken zelfs garífuna. Ik heb die taal heel mijn leven gehoord, maar helaas spreek ik het niet zelf. Enkele voetballers in de nationale ploeg beheersen het en ze gebruiken het onder elkaar.
“Vandaag de dag worden de garífunas gerespecteerd in Honduras, maar dat is ooit anders geweest. We hebben een lange weg afgelegd. Als garífuna moet je nog altijd harder knokken om iets te bereiken. Dat heb ik ook moeten doen.
“Bijna alle Hondurese voetballers die in Europa spelen, zijn garífunas: Wilson Palacios bij Tottenham, David Suazo bij Genoa, Edgar Alvarez bij Bari. Dat zijn allemaal spelers die een beetje harder hebben moeten vechten om er te raken dan anderen. Dat heeft hen gehard, daardoor hebben ze meer karakter gekweekt.
“Ook in de nationale ploeg heb je verschillende groepen: je hebt garífunas, indianen, mestizos … Maar we komen goed overeen, hoor. Dat eenheidsgevoel is een van onze sterktes.”
Professor en panter
Opvallend in de nationale ploeg zijn niet alleen de talrijke zwarte spelers, ook bondscoach Reinaldo Rueda loopt in de kijker. Hij is immers … een Colombiaan, maar niemand in Honduras die daar na de WK-kwalificatie nog om maalt. Kelvin Coello: “De mensen houden van hem, hij kreeg zelfs de Hondurese nationaliteit aangeboden. Ik moet wel zeggen dat hij de laatste maanden wat arroganter geworden is ten opzichte van de pers.”
In de Latijnse voetbalwereld staat de in Cali geboren 53-jarige Rueda bekend als ‘de professor’. Hij heeft een universitaire graad in de lichamelijke opvoeding en haalde daar op de universiteit van Keulen nog een masterstitel bij. Als coach maakte hij in zijn vaderland al indruk door in 2003 met de U20 als derde te eindigen op het jeugd-WK. Zijn stokpaardjes zijn orde en discipline. Víctor Bernárdez: “Hij is erin geslaagd om de mentaliteit in de nationale ploeg te veranderen. Honduras speelde vroeger altijd goed, maar kon zich haast nooit kwalificeren. Dat kwam voor een stuk omdat we ons vaak lieten meeslepen door het publiek, we waren te emotioneel op het veld. Dat is nu veranderd: we kunnen onszelf controleren. Op die manier krijgen we ook controle over de wedstrijd.”
In de WK-kwalificatiewedstrijden zwoer Rueda bij een 4-4-2 thuis en een iets meer behoudende 4-5-1 uit, met David Suazo als diepe spits. De 30-jarige garífuna is een van de sterren van het team. Hij staat nog onder contract bij Inter, dat hem dit seizoen bij Genoa stalde. Door een spierblessure in het dijbeen miste hij de beslissende fase van de Italiaanse competitie, maar op het WK zal La Pantera Nera (De Zwarte Panter), zoals ze hem in Italië noemen, er staan. In Honduras hebben ze Suazo met een ander koosnaampje bedacht: El Rey (De Koning). Gerson Gómez: “Hij is echt de chouchou van het publiek. Andere sterkhouders in het team zijn Amado Guevara, de kapitein met al meer dan 130 caps, Wilson Palacios, de beste Hondurese voetballer van het moment, en Carlos Pavón, de topscorer aller tijden.” Die laatste is een fenomeen: hij is al 36, maar hij trapt ze nog altijd makkelijk binnen. In de WK-kwalificatiewedstrijden scoorde hij in totaal zeven keer; dat is beter dan zijn spitsbroeders Carlo Costly (zes) en David Suazo (vier).
“De ploeg is een goeie mix van jeugd en ervaring, dat is beslist een van de succesfactoren”, beweert Víctor Bernárdez. Of dat genoeg is in een groep met Zwitserland, Chili en Europees kampioen Spanje, is nog maar de vraag. Bernárdez: “We weten allemaal waar Spanje vandaag de dag voor staat. Onze eerste wedstrijd, tegen Chili, zal veel duidelijk maken. We hebben al een keer of twee, drie tegen hen gespeeld en telkens wonnen we, maar dat wil natuurlijk niets zeggen.”
Achtentwintig jaar geleden, op het WK in Spanje, gaf ook niemand een cent voor de kansen van Honduras, maar toen kwamen los catrachos helemaal niet slecht voor de dag (zie kader), dus wie weet … Succes of niet, één ding staat als een paal boven water: in Honduras zal haast elk televisietoestel (dat niet kapot gegooid is) straks afgestemd staan op het WK. Voetbal is immers de eerste passie van de Hondurezen, volgens Gerson Gómez. “Het is bijna een manier van leven. Veel mensen zien het voetbal ook als een middel om uit de armoede te ontsnappen. Er is niemand in Honduras die er niet van droomt om een zoon of dochter te hebben die goed kan voetballen.” Víctor Bernárdez kan dat alleen maar bevestigen: “Voetbal is in Honduras dé manier om iemand te zijn. Net als ik vroeger droomt ieder kind er van een carrière als voetballer.”
door steve van herpe
Iedereen in Honduras droomt ervan om een zoon of dochter te hebben die goed kan voetballen. Gerson Gómez
Als garífuna moet je nog altijd harder knokken om iets te bereiken. Dat heb ik ook moeten doen. Víctor Bernárdez
