IN DEZE RUBRIEK DIEPT JACQUES SYS ANEKDOTES OP UIT DE KELDER VAN ZIJN GEHEUGEN. VANDAAG: HAN GRIJZENHOUT

Vanuit zijn woning in Drongen moet hij het allemaal met aandacht volgen, de nieuwe instroom van Nederlandse trainers die praten over aanvallend voetbal en zich verder willen voeden aan de Hollandse school. Is er iemand die meer in die cultuur werkte dan Han Grijzenhout? Op de grens tussen de jaren zestig en zeventig maakte hij bij Ajax het door Rinus Michels geïntroduceerde en door Johan Cruijff geregisseerde totaalvoetbal mee. En met die denkbeelden waaide de Amsterdammer in 1972 bij Cercle Brugge binnen, als een van de eerste Nederlandse trainers die echt hun stempel zouden drukken op ons voetbal. Hij woonde langs de Abdijbekestraat in de Brugse randgemeente Sint-Michiels en keek vanuit zijn flat uit op het (inmiddels allang afgebroken) stadion van Cercle. We herinneren ons nog hoe hij daar, in zijn allereerste interview in België, vertelde over de hondsbrutale aanpak van Michels, die geen tegenspraak duldde. Toen hij ooit eens het salaris van Arie Haan halveerde en die vroeg of hij dan ook maar half zoveel moest trainen, werd hij door Michels naar de B-ploeg gestuurd. Die provocatieve aanpak vormde Grijzenhout. Het liet hem nooit meer los.

Toen Han Grijzenhout bij Cercle aan de slag ging, wisten de spelers niet wat ze meemaakten. Hij sprak luid en duidelijk, indringend en doordringend. Een cultuurschok na de vaderlijke aanpak van zijn voorganger Urbain Braems. Compromissen sloot Grijzenhout nooit. Nimmer ook ging hij de confrontatie met de spelers uit de weg. Bij Club Brugge schoof hij ooit Walter Meeuws, toen de libero van de nationale ploeg, na de komst van de Hongaar László Bálint naar het middenveld, omdat dit het evenwicht in het elftal ten goede kwam. Dat apprecieerde Meeuws maar matig, maar met dat soort gevoeligheden hield Grijzenhout geen rekening. Bij Club Brugge ook zette hij ooit Jan Ceulemans op de bank. Dat die hem later de beste trainer noemde onder wie hij ooit heeft gewerkt, zegt eigenlijk alles over de kwaliteiten van Grijzenhout.

Weinig trainers die in België werkten die zo creatief met oefenstof omsprongen als Grijzenhout. Hij streefde er altijd naar om spelers op training te boeien en hen op een speelse manier bepaalde dingen eigen te maken. Lang voor er sprake was van linietrainers verdeelde hij het veld in drie goed afgebakende vakken: een voor de verdedigers, een voor de middenvelders en een voor de aanvallers. In ieder vak werd er op een bepaalde manier gevoetbald en waren er bepaalde spelvormen. Zo kregen de spelers een vorm van individuele training. Grijzenhout gebruikte veel liever zijn gevoel dan alles tot in de puntjes voor te bereiden. Toch werd Grijzenhout vaak ontslagen, al volgde er telkens weer heel snel een nieuwe aanbieding. Bij Cercle Brugge werkte hij vier keer, bij AA Gent twee keer. In totaal leidde hij in dit land negen verschillende clubs, in een periode van 23 jaar. Sinds hij in 1995 een punt zette achter zijn carrière zie je hem nauwelijks nog, ook al heeft Grijzenhout achteraf nooit België verlaten. Hij kijkt nog wel naar het voetbal op televisie, ook al heeft hij zich lang geërgerd aan het feit dat spelers te veel samentroepen op een ruimte van dertig, veertig meter en dat velen de techniek en de fysiek missen om daarin te functioneren. Het lijkt soms op ijshockey, vond hij.

Op 22 december wordt Johan Grijzenhout 80 jaar. Of hij zichzelf qua aanpak met iemand van de huidige trainers wilde vergelijken, vroegen we hem toen hij een paar maanden geleden de voorstelling van het boek van Cerclemonument Jules Verriest bijwoonde. Grijzenhout zei toen lachend dat hij zichzelf herkende in de manier waarop Louis van Gaal werkte. Hoewel, één enkele keer stelde hij zijn principes toch bij: toen hij bij Cercle Brugge merkte dat hij zo veel op Josip Weber inpraatte dat dit zijn spel verlamde. Hij ging met hem op een zaterdagochtend in het bos lopen, luisterde, en constateerde dat je Weber gewoon met rust moest laten. Vervolgens groeide die in een mum van tijd uit tot een dodelijk efficiënte spits.