IN DEZE RUBRIEK DIEPT JACQUES SYS ANEKDOTES OP UIT DE KELDER VAN ZIJN GEHEUGEN. VANDAAG: DE AMERIKAANSE EN ENGELSE JAREN VAN SWAT VAN DER ELST.
Niet altijd woonden buitenlandse voetballers die naar Engeland gingen in de meest chique residenties, als het ware afgeschermd van de buitenwereld. Soms was zo’n verblijf zelfs ontnuchterend. Toen François Van der Elst in 1981 van New York Cosmos naar West Ham United verhuisde, werd hij ondergebracht in Hutton, op 30 kilometer van Londen. De club had hem een klein rijhuis ter beschikking gesteld met een wel zeer sober meubilair. Met zijn buren had hij geen contact, niemand die zich in een Belgische voetballer in Londen interesseerde. Dat was even slikken voor de voormalige middenvelder van Anderlecht, die zich in Amerika anderhalf jaar in luxe had gewenteld, in een huis woonde met zwembad, onder een bijna altijd stralende zon, omringd door joviale Amerikanen.
Maar bij New York Cosmos, de club die zich nu zo krampachtig weer op de kaart probeert te zetten en waar Van der Elst ploegmaat was van onder meer Pelé en Franz Beckenbauer, heerste buiten het veld de totale anarchie. Nochtans was de gereputeerde Hennes Weisweiler er trainer, maar kennelijk kon ook de Duitser aan het luilekkerleven niet weerstaan. Hij liet zijn spelers op training iedere dag hetzelfde doen, stond met een zuur gezicht toe te kijken en tolereerde dat ze slechts een halfuur voor de wedstrijd op de club arriveerden. Slechts één keer deed hij heel uitbundig. Dat was toen het bestuur hem had verplicht de door hem uitgerangeerde Johan Neeskens weer op te stellen en de club in de eerste wedstrijd met de Nederlander met 3-0 ten onder ging. Toen wist Weisweiler met zijn vreugde geen blijf.
François Van der Elst had het moeilijk om zich in die omgeving op te laden. Hij zag wel dat Franz Beckenbauer dat wel deed, die bleef hard trainen en had met niemand contact. Toen Swat op een gegeven moment door Weisweiler op de bank werd gezet, was het Amerikaans avontuur voorbij. Heel dankbaar ging hij in op een aanbod van West Ham United, de club waartegen hij in 1976 met Anderlecht de finale van Europacup II had gespeeld en gewonnen. Van der Elst had in die partij twee goals gemaakt. Dat waren ze bij West Ham niet vergeten. En dus arriveerde hij als een van de eerste Belgische internationals in Engeland, in de Premier League waar het nu van de Belgen wemelt. Toen ze hem in een oefenzaal een-tegen-een lieten spelen tegen een invaller van 17 jaar zweette hij water en bloed. Hij kroop nadien op zijn knieën naar de kleedkamer en zou later constateren dat zijn snelheid in Amerika behoorlijk was verminderd en hij conditioneel eigenlijk nergens stond.
Na een moeilijke adaptatieperiode vond François Van der Elst uiteindelijk zijn draai bij West Ham. Hij zou er twee seizoenen voetballen, op zijn geprefereerde positie, rechts op het middenveld. Ook al vergde de manier van voetballen enige aanpassing: als Van der Elst tien keer in de diepte spurtte, kwam de bal hooguit twee keer. Nooit in die twee jaar heeft hij een Engelse voetballer horen klagen, hoe overladen het programma soms ook was. Voetballen en niet zeuren, was het motto. Er werd maar één keer per dag getraind, van tien tot één uur. Daarin ging het er zo fanatiek aan toe dat je soms de beenderen hoorde kraken. Dat zorgde voor blessures die steevast met elektrische schokken werden behandeld. Afzonderingen bestonden er niet en het bestuur zag je nooit. Slechts één keer in die twee seizoenen betrad de voorzitter de kleedkamer: dat was toen West Ham voor de vierde opeenvolgende keer had verloren, met 5-2 op Luton Town. Toen zei de man: “Jullie kunnen niet meer winnen, well done, well done.” En vervolgens stapte hij weer naar buiten.
Hij blijft een van onze meest opmerkelijke voetballers, François Van der Elst, vandaag 58 jaar. Toen hij op zijn zestiende bij Anderlecht moest kiezen tussen voetballen en studeren hoefde hij geen seconde na te denken: de bal was zijn leven. Nochtans was Van der Elst op dat moment de invaller van de… invallers van Anderlecht, dat toen werd getraind door George Kessler. Hij zou acht seizoenen in de hoofdmacht van paars-wit staan en 44 interlands spelen. Zijn carrière beëindigde hij in Lokeren. ?
