De traditioneel zwarte voetbalschoen is met uitsterven bedreigd. Hij moet wijken voor hippere modellen die passen bij de stijl en de persoonlijkheid van de spelers.

Een vluchtige blik op de Belgische velden volstaat om tot bovenstaande conclusie te komen. Wesley Sonck scoort weer als vanouds op witte schoenen, Henry Munyaneza doet hetzelfde met een blauwe variant en de geplaagde Cyril Théréau zoekt zijn beste vorm op twee felrode exemplaren. Een identiek aanbod vind je in de winkelrekken : schoenen in de meest oogverblindende kleuren, maar amper nog in het zwart. “Nochtans,” zeggen Frank Basters en Stephan Lub, woordvoerders van respectievelijk Adidas en Nike, “wij maken nog wel degelijk een traditionele zwarte schoen.”

Alan Ball : de eerste

Hét model van die zwarte voetbalschoen is natuurlijk de bekende Adidas Copa Mundial. De Duitse fabrikant produceerde de schoen voor het WK ’82 in Spanje. Basters vertelt dat Adidas de Copa Mundial nog altijd produceert : “Omwille van de 25ste verjaardag dit jaar zelfs in een speciale box. De schoen heeft zeker nog een schare trouwe fans, maar zijn aandeel in de verkoop is drastisch gedaald. Als ik eerlijk ben : het voetbal is geëvolueerd en als je de Copa Mundial beoordeelt op de eisen van het huidige spel, dan moet je vaststellen dat er momenteel betere producten op de markt zijn.” Bij concurrent Puma hoor je min of meer hetzelfde verhaal. Hun klassieke zwarte schoen heet King. Marketingverantwoordelijke Perry Laukens : “De verkoop van de King blijft verrassend stabiel, al stijgt het procentuele aandeel van de iets modieuzere schoen natuurlijk wel. We blijven hem absoluut produceren. We stellen vast dat een aantal spelers er erg aan gehecht is. Sterker nog, voor het komende EK in 2008 hebben we zelfs grootse plannen met de King.” Ook Nike zette in 1995 met een zwarte schoen zijn allereerste passen in het voetbal. Getuige daarvan is de befaamde commercial Good vs. Evil waarin Eric Cantona na zijn historische woorden “Au revoir” met een zwarte schoen de bal richting duivel schiet. De gekleurde voetbalschoen is nochtans geen recent fenomeen. De eerste witte sloffen dateren al uit de jaren zeventig. Bij aanvang van het seizoen 1970/71 demonstreerde Alan Ball die eerste niet-zwarte voetbalschoenen. Niet uit rebellie, wel uit commerciële overwegingen. Producent Hummel zocht een prof die in ruil voor 2000 pond de witte schoenen wou aantrekken en Ball, die in 1966 nog met Engeland de wereldbeker had gewonnen, achtte zichelf best geschikt voor die opdracht. Het draaide uit op een fiasco gaf hij later aan : “Om eerlijk te zijn, die schoenen leken nergens naar. Ze voelden aan als karton en daarom vroeg ik aan de jonge spelers om mijn zwarte Adidasschoenen wit te schilderen. Dat plannetje liep gesmeerd tot het op een dag begon te regenen. Iemand van Hummel zat in de tribune en zag wat ik had gedaan. Ik kon naar mijn geld fluiten.”

Op straat in Japan

Nike was dus niet de pionier van de gekleurde voetbalschoen, maar het merk zorgde wel voor een andere innovatie, zo geeft Stephan Lub aan : “Wij stelden vast dat het voetbal enorm is geëvolueerd en vooral veel sneller is geworden. Daarom kregen we het idee om een voetbalvariant te produceren van onze sprintschoen. Dat resulteerde in een schoen die een iets ander design had en hoofdzakelijk bestond uit lichte kunststof. We zijn die rond het WK ’98 in Frankrijk gaan promoten met Ronaldo.”

Samen met het voetbal veranderen ook de wensen van de consument, zo stelt zijn collega Frank Basters vast : “Een tijdlang was er een strikt onderscheid tussen vrijetijdskledij en sportkledij. Op het sportveld droeg je functionele kledij, daarnaast modieuzere dingen. Dat onderscheid is helemaal weggevallen. We zien nu sportartikelen in de modewereld en vice versa. Ga maar eens na hoeveel mensen bij jou op kantoor gewoon sneakers dragen.”

“Het is moeilijk te zeggen wanneer de ommezwaai er precies is gekomen. Mijn beste gok is goed vijftien jaar geleden. Plots zeiden sportmensen : ‘Waarom kan ik er op het trainingsveld ook niet gewoon goed uitzien. Waarom moet ik per se kiezen tussen modieus en functioneel ? Ik heb mijn persoonlijkheid en die wil ik zelfs op het sportveld tonen.’ Ook omgekeerd werd die tendens naar een samengaan van sport en mode voelbaar. Plots zag je bijvoorbeeld in het Japanse straatbeeld mensen rondlopen op voetbalschoenen. Puur als statement. Andere sporten maakten dezelfde evolutie door. De jurkjes in het damestennis zijn er bijvoorbeeld helemaal anders gaan uitzien. AnnaKournikova is er zelfs in geslaagd om een echt stijlicoon te worden.”

Ook bij Nike stellen ze een generatieverschil vast bij de keuze van het schoeisel. Stephan Lub : “Jonge gasten willen graag kleurrijke modellen, dertigplussers houden het liever sober. Ik denk dat idolen daarin een grote rol spelen. Jonge gasten zien nu spelers als Cristiano Ronaldo en Ronaldinho op heel kleurrijke schoenen. Logisch dat je die gaat kopiëren.”

Tuning voor schoenen

Meer dan ooit doen de giganten van de schoenenmarkt een beroep op dergelijke rolmodellen. Voor elk type speler bestaat wel een aangepaste schoen. Adidas stelt op zijn website de vraag : “Draait voetbal om kracht en precisie of is het een vorm van kunst waarbij vooral inspiratie belangrijk is ?” Uiteraard heeft het merk voor aanhangers van de beide stromingen een schoen in de aanbieding. Basters : “Onze Predator bestaat al meer dan tien jaar en werd onder meer door Zinédine Zidane gedragen. Hij is er voor de pure voetballers. De schoen mag er best goed uitzien, maar moet in de eerste plaats functioneel zijn. Daarnaast hebben we het nieuwe F-50-model, dat zich op meer frivole spelers richt. Die schoen ziet er minder klassiek uit en we promoten hem ook met jonge, lichtvoetige spelers, genre Arjen Robben en Lionel Messi.”

Nike doet in feite net hetzelfde, maar gaat nog een stap verder. Op hun site luidt de vraag : ‘Wat is jouw spelstijl ?’ Kiezen mag uit precisie, snelheid of balgevoel. Geloof het of niet, maar voor elk van die opties heeft Nike een specifieke schoen in de aanbieding. Stephan Lub : “Wij maken niet zozeer onderscheid tussen de posities van spelers, maar wel tussen de karakteristieken van hun spel. Aanvaller Wayne Rooney draagt bijvoorbeeld dezelfde T90-schoenen als verdediger Fabio Cannavaro. Snelle spelers als Cristiano Ronaldo en Didier Drogba spelen op de lichte Mercurial Vapor.”

De vraag of een bepaald type schoen ook in een bepaalde kleur komt, is eigenlijk volstrekt overbodig want de mogelijkheden blijken schier onbeperkt. Op de website van Nike kan je elk type van voetbalschoen naar eigen goeddunken tunen. Stephan Lub : “Wij vinden het belangrijk dat elke klant zijn product volledig kan customizen. Via onze NikeID-service kan je de kleuren en de opschriften van de schoen quasi eindeloos variëren. Op die manier krijgt elke klant een uniek product.”

Eens dat unieke product is aangeschaft, hang je er natuurlijk aan vast en net voor dat probleem heeft Adidas een oplossing gevonden : de modulaire schoen. Frank Basters legt uit : “Onze klanten vertelden ons dat ze graag wilden variëren in het uitzicht van hun schoen. Vandaag een gele schoen, morgen een blauwe. Daar hebben we rekening mee gehouden bij het ontwerp van ons nieuwe F-50-model. Die schoen bestaat uit drie inwisselbare delen : een bovenwerk, een zooltje en de studs. Je kan pakketten kopen met verschillende soorten studs en bovenwerken in uiteenlopende kleuren. Op die manier kan je van dag tot dag variëren. Op het WK in Duitsland hebben we campagne gevoerd rond die schoen. We maakten een ontwerp in de nationale kleuren van alle deelnemende landen, precies om dat modulaire karakter in de verf te zetten.”

Dubbel sponsorgeld

Het mag duidelijk zijn dat de voetbalschoen nog steeds in evolutie is. Zelfs de modulaire schoen is straks onherroepelijk verouderd. Frank Basters : “Bij elk nieuw ontwerp denk ik : ‘Dit is hem, dit is de ultieme voetbalschoen.’ Maar telkens weten onze ontwikkelaars mij te verbazen. Ik kan u verzekeren : voor de schoen van het EK 2008 hebben ze dat opnieuw gedaan.”

Lotto experimenteerde dit jaar al met de veterloze voetbalschoen en ook de Braziliaanse Portugees Deco deed al een gooi naar de rol van trendsetter. Hij verscheen in de Champions Leaguewedstrijd tussen Liverpool en Barcelona ogenschijnlijk met twee verschillende schoenen aan de aftrap. De linker kleurde rood-wit, de rechter hoofdzakelijk zwart, tot grote consternatie van de Engelse verslaggever Clive Tyldesley. “Laat ons hopen dat dit niet aanslaat, anders wordt een paar voetbalschoenen kopen voor je zoontje nog duurder”, zo rekende hij voor. Maar Tyldesley had het mis, want het bonte schoeisel van Deco was een fantasietje van sponsor Umbro. Met hun nieuwe SX-model, met twee verschillende schoenen dus, hoopt de Britse fabrikant een nieuwe rage in te luiden. Al is het concept niet helemaal nieuw. In 1977 speelde ene Stan Bowles de interland tusssen Engeland en Nederland echt op twee verschillende schoenen. Van verstrooidheid was geen sprake, wel integendeel. Met zijn weloverwogen schoenenkeuze hoopte slimme Stan om zowel van Gola (de rechterschoen) als Adidas (de linker) sponsorgeld op te strijken. Hij kon een extra premie wel gebruiken want in zijn biografie gaf hij na zijn carrière aan dat hij er een stel prijzige hobby’s op nahield : ‘Drinking, gambling and womanizing.’ Nog een laatste anekdote : Bowles scoorde zelfs in de wedstrijd tegen Nederland. De legende wil dat hij dat klaarspeelde met de Gola. S

Alle info over voetbalschoenen vind je op

www.footy-boots.com

door jan-pieter de vlieger