De wereld telt tal van mythische voetbalstadions. Ze hebben ieder hun eigen geschiedenis en hun eigen verhaal. Uit alle memorabele arena’s selecteerden we er tien.
ALLIANZ ARENA, München
Opening: 2005
capaciteit: 75.000
club: Bayern München
8000 lampen die dankzij een ledverlichting een spectrum van 16 miljoen kleuren mogelijk maken: de Allianz Arena van München straalt in vele opzichten. Op een klare dag kan je zelfs vanaf de Oostenrijkse bergtoppen, 75 kilometer verder, het stadion duidelijk zien. De Allianz Arena werd gebouwd door Zwitserse architecten en oogt aan de buitenkant als een groot zwembad. Het kostte 340 miljoen euro, daarvan werd 90 miljoen betaald door naamsponsor Allianz AG, een grote verzekeringsmaatschappij. Een bijzonder kleurenspel kenmerkt dit stadion. Meestal geeft het een rode aanblik, naar de clubkleuren van Bayern München, de vaste bespeler. Maar soms ook zwart-rood-goud, als de Duitse nationale ploeg er aantreedt. En tot vorig seizoen zelfs blauw als het inmiddels naar vierde klasse afgegleden 1860 München er zijn thuiswedstrijden afwerkte. Maar er wordt ook over de grenzen gekeken. Toen Kroatië op 1 juli 2013 lid werd van de Europese Unie was het stadion gehuld in het rood-wit van de Kroatische vlag.
Wie op de autostrade van Nürnberg naar München rijdt, kan niet naast de Allianz Arena kijken. Sinds Bayern daar voetbalt, werd het acht keer kampioen. Het speelde er tal van legendarische wedstrijden in de Champions League, de allereerste tegen Club Brugge. En met 11.000 plaatsen heeft de Allianz Arena de grootste parkeergarage van Europa.
OLD TRAFFORD, Manchester
Opening: 1910
capaciteit: 75.731
club: Manchester United
Een statuut met persoonlijkheden van de club, tribunes die genoemd zijn naar legendes als Bobby Charlton en Alex Ferguson, een uurwerk dat stil blijft staan en herinnert aan de zwartste bladzijde uit de geschiedenis van Manchester United: 6 februari 1958, vier minuten over drie, toen een vliegtuig in een sneeuwstorm en met de spelers aan boord in München neerstortte. Acht van hen lieten daarbij het leven.
Het al in 1910 geopende Old Trafford was lang de trots van Engeland. Oorspronkelijk moest dit stadion plaats bieden aan 100.000 toeschouwers, maar de kosten bleken te hoog. Old Trafford spreekt tot de verbeelding van voetballiefhebbers uit de hele wereld. Theatre of Dreams wordt dit stadion wel eens genoemd en vele voetbaldromen zijn er inderdaad werkelijkheid geworden. Old Trafford heeft een magische klank. Elk jaar wordt het, buiten de wedstrijden om, bezocht door 330.000 mensen. Ze betalen daarvoor achttien pond, een dikke 20 euro. Alleen dat levert Manchester United jaarlijks 6,5 miljoen euro op, ongeveer het budget van een club als Excel Mouscron. Old Trafford mengt het verleden met het heden. Niet alleen door de statuten voor het stadion, maar ook door de foto’s van de vroegere vedetten die binnen aan de muur hangen. In 1941 werd Old Trafford door Duitse bommen geraakt en moest United acht jaar lang uitwijken naar het stadion van aartsrivaal Manchester City.
MARACANÃ, Rio de Janeiro
Opening: 1950
capaciteit: 74.738
club: Flamengo, Fluminese
Helemaal niets heeft het huidige Maracanãstadion gemeen met de voetbaltempel die in 1950 het hele land in vervoering leek te brengen. Tot Brazilië tijdens het WK van 1950 uitgerekend daar met 1-2 verloor van Uruguay en dit voor de imponerende coulisse van 173.850 toeschouwers. Een traumatische nederlaag want Brazilië had genoeg aan een gelijkspel om wereldkampioen te worden. Het land stortte in een diepe depressie. Het zou wachten zijn tot het WK van 2014 (1-7 tegen Duitsland) vooraleer het Braziliaanse voetbal in eigen land nog eens zo in zijn ziel werd geraakt. Vreemd genoeg speelde Brazilië tijdens dat toernooi geen enkele keer in Maracanã.
Slechts twee jaar duurde de in 1948 begonnen bouw van dit mythische voetbalstadion, 10.000 arbeiders werden daarvoor ingezet. De gigantische constructie fascineert. Alle plaatsen waren voor iedereen toegankelijk. Niet alleen voetbalfanaten vergaapten zich aan de klasse van het Braziliaanse elftal, meer en meer werd Maracanã een ontmoetingsplaats voor alle sociale klassen. Intussen is er van die grandeur amper iets overgebleven. Het verval is zo groot dat toeristen een hele tijd het stadion niet meer mochten bezoeken. Wedstrijden worden er slechts sporadisch gespeeld. Een hevige ruzie tussen verschillende bouwbedrijven en het organisatiecomité van de Olympische Spelen wordt het zinnebeeld van de neergang van het moderne Brazilië, het symbool van een economisch en administratief ontwrichte staat. Een oplossing is niet in zicht.
SANTIAGO BERNABÉU, Madrid
Opening: 1947
capaciteit: 81.044
club: Real Madrid
Plots, achter de hoek van een straat, duikt het stadion van Real Madrid op. Een kolos. Een oord van macht, roem en titels. Zo zag Santiago Bernabéu het, die eerst speler en trainer was, en dan voorzitter. Hij had in 1943 een visie: een groot stadion bouwen waardoor de inkomsten explodeerden en Real tot een voetbalgigant kon uitgroeien. Supporters van Real spendeerden daarvoor geld. Toen lag het stadion nog aan de rand van de stad, in het groen. Nu bevindt het zich midden in het bruisende centrum.
Bernabéu is veel meer dan een pure voetbalarena. Het is een groot theater. Voetballers spelen er geen wedstrijd, ze voeren iets op. Voor de ogen van een zeer verwend publiek. De grootste voetballers hebben hier hun kunsten vertoond. Ferenc Puskas, Emilio Butragueño, Hugo Sánchez, Raúl, Figo, ZinédineZidane, Kaká, IkerCasillas, Cristiano Ronaldo, de lijst van vedetten is lang. Ze versterken de magie. Net zoals de heldendaden van vroegere iconen als AlfredoDi Stéfano en FranciscoGento. Zij voetbalden in een tijd dat er 125.000 plaatsen waren. Maar ook een club die groeit botst op zijn grenzen. Tegen 2020 zal het stadion worden omgebouwd. In de nieuwe tempel wordt een hotel ondergebracht zodat je vanuit je bed de wedstrijden kan volgen. Er komen ook bars, restaurants en een nieuw clubmuseum. De thuishaven van Real krijgt dan een verschuifbaar dak en de grote straat die naar het stadion voert, wordt een voetgangerszone. Het project moet rond de 400 miljoen euro kosten. Want, zeggen ze in Madrid, als je de beste club wil zijn, moet je ook het beste stadion hebben.
SOCCER CITY, Johannesburg
Opening: 1989
capaciteit: 94.700
club: Kaizer Chiefs
Meer dan een uur heb je nodig om vanuit het centrum van Johannesburg in Soccer City te geraken. Je passeert daarbij door Soweto, een van de grootste townships van het land. Het stadion, inmiddels omgedoopt in FNB Stadium, werd gebouwd in niemandsland. Het symboliseert de politieke ontwikkeling van een continent. De futuristische tempel werd door een Nederlandse architect gebouwd, de Belgische burgerlijk ingenieur Marc Meire leidde de werken. Toen Zuid-Afrika het WK 2010 kreeg toegewezen werd het stadion uitgebreid en gerenoveerd.
Soccer City werd met veel respect voor de Afrikaanse cultuur opgetrokken, naar het ontwerp van een traditionele Afrikaanse kookpot. Met acht wedstrijden en de finale tijdens het WK 2010 stond Soccer City een maand lang in het middelpunt van de belangstelling. Tijdens die matchen terroriseerde een kakofonie van geluiden de trommelvliezen: de beruchte vuvuzela’s, een één meter lange felgekleurde toeter die een lawaai produceert dat het midden houdt tussen een scheepshoorn en het gehuil van een woeste olifant. In Soccer City was ook het kader voor een herdenkingsplechtigheid na de dood van Nelson Mandela. Die gaf daar ook zijn eerste redevoering nadat hij in 1990 na een gevangenschap van achttien jaar werd vrijgelaten.
CAMP NOU, Barcelona
Opening: 1957
capaciteit: 99.354
club: FC Barcelona
In het hart van Camp Nou in Barcelona bevindt zich een kapel. Voetballers gingen er zich vroeger voor een wedstrijd wel eens bezinnen. Of dat nu nog gebeurt, is niet bekend. Dat, zegt de club, behoort tot de privésfeer en wordt dus met de mantel van de discretie bedekt.
Het stadion van Barcelona is onherroepelijk verbonden met een legende: de Hongaar László Kubala leidde de club vanaf 1951 naar een niet voor mogelijk gehouden niveau. De mensen stromen het verouderde stadion binnen, dat snel uit zijn voegen barst. Dus wordt in 1957 op dezelfde locatie het huidig stadion geopend, Camp Nou, Catalaans voor nieuw veld. Maar dat zorgt voor dusdanig veel schulden dat Barcelona zich verplicht ziet zijn vedette Luis Suárez (de Spanjaard, niet te verwarren met de Uruguayaan die er nu speelt) aan Inter Milaan te verkopen voor de toenmalige recordsom van 200.000 euro. Camp Nou was een van de weinige plaatsen waar de mensen het in de periode van de dictatuur van generaal Franco waagden om openlijk Catalaans te spreken, ook al was dat door het regime verboden. Vandaag is Camp Nou het vijfde grootste stadion van de wereld. Omdat er destijds niet in de hoogte mocht worden uitgebreid, werd er in de diepte gewerkt en ligt het veld zeer laag. Camp Nou is gewikkeld in een mozaïek van gekleurde tegels, waardoor de gevel van kleur kan veranderen. Tegen 2022 zal Camp Nou worden verbouwd. Intussen blijft de club betoverend voetbal opdissen.
LOEZJNIKISTADION, Moskou
Opening: 1956
capaciteit: 81.000
club: Spartak Moskou
In dit stadion wordt op 14 juni het WK geopend en vindt op 15 juli de finale plaats. Negatieve gebeurtenissen lopen als een rode draad doorheen de geschiedenis van dit bouwwerk, aan het stadion kleeft bloed. Op 20 oktober 1982 speelde Spartak Moskou in de tweede ronde van de UEFA Cup een thuiswedstrijd tegen het Nederlandse Haarlem. Omdat er amper kaartjes waren verkocht, werd er slechts één tribune geopend. Spartak stond 1-0 voor en in de Siberische temperaturen wilden supporters even voor het einde van de wedstrijd het Leninstadion, zoals het toen heette, verlaten. In blessuretijd viel een tweede goal voor Spartak. De supporters probeerden terug te keren, maar op de spekgladde trappen kwam het tot valpartijen, mensen werden verdrukt of vielen door de brekende leuningen naar beneden, ook al omdat de politie hen terugdreef. Aan het voor het stadion opgetrokken standbeeld van Vladimir Lenin, de eerste leider van de Sovjet-Unie, lagen 66 doden. Het duurde 40 minuten voor de eerste ziekenwagens arriveerden. Uiteindelijk zou er sprake geweest zijn van meer dan 300 doden.
Niets doet nu nog aan deze tragedie denken. Het stadion werd omgebouwd, de toeschouwers zitten als het ware tot tegen de rand van het veld. Voor de werken werden vooral arbeiders uit Noord-Korea ingezet, een praktijk die door de Verenigde Naties werd bekritiseerd. Omdat een groot deel van hun loon naar het Noord-Koreaanse regime vloeit.
SAN SIRO, Milaan
Opening: 1926
capaciteit: 80.018
club: AC Milan, Inter
Aanvankelijk heette het dat je deze voetbaltempel in smoking moest betreden. San Siro wordt wel eens de Scala van het voetbal genoemd, naar een wereldberoemd theater in Milaan. Eigenlijk moeten we zeggen: het Stadio Giuseppe Meazza, zoals het sinds 1979 heet, naar een speler die zowel voor AC Milan als voor Inter uitkwam. Maar supporters hebben het over San Siro, omdat de voetbalarena in deze wijk ligt. De Milanese derby’s vormt dit stadion om in een heksenketel, het is een steeds weerkerende confrontatie tussen clubs met verschillende identiteiten. Zo is het altijd geweest. AC Milan, de club van het proletariaat, met supporters uit de arbeidswijken, en Inter, met vooral aanhangers uit de bourgeoisie. In de loop van de jaren vervaagden deze contrasten.
Een volgepakt San Siro ademt een zeer aparte sfeer uit. Het zorgt voor een bepaalde mystiek en geeft de indruk boven de aardbodem te zweven. Aanvankelijk was San Siro alleen de locatie van AC Milan. Het speelde daar zijn eerste wedstrijd tegen … Inter en verloor met 3-6. Pas later nam ook Inter er zijn intrek. Intussen hebben de jaren hun sporen achtergelaten, maar niettemin herinnert iedere vierkante meter aan een grootse geschiedenis, met onder meer wedstrijden van het WK in 1934 en 1990 en tussendoor het EK in 1980. Eén opmerkelijk feit is er op San Siro: er heerst een absoluut rookverbod. Wie wordt betrapt, betaalt een boete van 250 euro.
WEMBLEY, Londen
Opening: 2007
capaciteit: 90.000
club: Tottenham Hotspur (van 2016 tot 2018)
De kathedraal van het voetbal. Beter kan je Wembley niet omschrijven. Nergens klopt het voetbalhart zoals daar, nergens is het gras heiliger. Op Wembley ruik je als het ware de voetbalgeschiedenis. Maar de arena, met zijn twee specifieke torens, geraakte zo verouderd en verloederd dat er tussen 2000 en 2007 grondige renovatiewerken werden doorgevoerd. De nostalgie werd overgoten met een modern tintje. Zo hangt er nu een 315 meter lange boog over het stadion. En op de 90.000 zitplaatsen is er meer beenruimte dan vroeger in de ‘Royal Box’. Voor comfort is er overal gezorgd: er zijn op Wembley 2618 toiletten.
In 1923 werd het stadion, dat toen Empire Stadium heette, geopend met de eerste finale van de FA Cup, toen voor 127.000 toeschouwers, nadat er 250.000 aanvragen waren voor tickets. De ovalen zandbak rond het grasveld werd later een schouwtoneel voor hondenwedstrijden. Tijdens het WK 1966 moest een match tussen Frankrijk en Uruguay vanwege die hondenraces zelfs in een ander stadion worden gespeeld. Wembley stelde zijn poorten niet alleen open voor voetbalwedstrijden. Paus Johannes Paulus II droeg er in 1982 voor 80.000 gelovigen een mis op en er gingen popconcerten door van onder meer de Beatles, Rolling Stones, Michael Jackson, Tina Turner en Queen. Maar Wembley is vooral de thuishaven van de Engelse nationale ploeg en het decor van de finales van de FA Cup. Uitzonderlijk mag Tottenham Hotspur er nu zijn thuiswedstrijden afwerken in afwachting van de bouw van hun nieuw stadion.
SIGNAL IDUNA PARK, Dortmund Opening: 1974
capaciteit: 81.390
club: Borussia Dortmund
Toen de Britse krant The Times in 2009 een ranglijst maakte van de mooiste stadions ter wereld, stond de thuishaven van Borussia Dortmund op de eerste plaats. Veel van de aantrekkingskracht van het Westfalenstadion, zoals deze arena nog steeds wordt genoemd, heeft te maken met een aan bijna 25.000 mensen plaats biedende staantribune achter een van de goals. De gele muur, de Südtribüne, is 100 meter breed, 52 meter diep en 40 meter hoog. Als je het veld betreedt heb je de indruk dat daar 150.000 mensen zitten en dat het hele stadion explodeert, zei de voormalige Borussiatrainer Jürgen Klopp ooit. De tribune heeft de werking van een stofzuiger: spelers worden er als het ware naartoe gezogen.
De Südtribüne is het absolute merkteken van Borussia Dortmund. Het is een symbool voor passie. Toch is deze tribune in het verleden door extreemrechtse groeperingen al vaker misbruikt om hun ideeën te propageren. Toen het stadion in 2006 in verschillende etappes werd uitgebreid en in ruil voor financiële steun de naam kreeg van verzekeringsmaatschappij Signal Iduna, speelde de club met de gedachte om op deze mythische tribune zitplaatsen te maken. Maar aan het protest dat de club zo een deel van zijn identiteit zou verliezen, werd uiteindelijk gehoor gegeven. Sterker zelfs: de capaciteit werd daar verhoogd tot 24.454 staanplaatsen.
