Ronald Koeman wil na succes in Nederland met Ajax weer Europees omhoog.

In de perskamer van de Amsterdam Arena hangt nog een licht euforische waas. De avond voordien heeft Ajax op een imposante manier in eigen stadion het Amsterdam Arena Toernooi gewonnen. Vooral de manier waarop het kampioenenelftal terugknokte toen het tegen Barcelona 1-3 achterkwam, is blijven hangen. Ook de weken daarvoor voetbalde de Nederlandse kampioen bij momenten erg aardig. In de Arena hangt meer vertrouwen dan een jaar geleden. Toen fronste iedereen de wenkbrauwen toen trainer Co Adriaanse riep dat Ajax voor de titel ging, want ondanks de zware investeringen in Hossam en Ibrahimovic voetbalde het niet echt vlot. Toen Ajax Europees thuis naïef in de val liep van Celtic, stapte Adriaanse zelfs af van de typische 4-3-3 waar Ajax voor stond om meer verdedigende zekerheden in te bouwen.

Met de komst van Ronald Koeman keerde eerst de rust, daarna het vertrouwen terug in de ploeg. Maar Koeman is niet tevreden met een Nederlandse titel én beker in zijn eerste seizoen.

Na de titel maakte u in mei een analyse van Ajax. De kop boven dat verhaal luidde: ‘Ajax komt op alle onderdelen tekort’. Is dat drie maanden later nog uw mening ?

Ronald Koeman : We zijn toch gegroeid omdat de titel en de beker het team en de spelers heel veel vertrouwen hebben gegeven. We komen nog steeds tekort voor de top die de club beoogt, merkten we bij momenten ook in de voorbereiding tegen Europese topclubs. Langs de andere kant zijn we wel op de goeie weg. We staan niet helemaal onderaan de ladder. We klimmen aardig omhoog, maar de hoogste trede is nog ver weg. Dat Ajax nationaal gezien meedoet, is normaal. Maar ik wil toch terug naar wat Ajax betekende rond 1995 buiten Nederland. Ik merk ook dat men dat bij de club heel graag wil, maar zoiets gaat niet van vandaag op morgen. We maakten vooral winst in een stuk agressiviteit en karakter. We zijn een moeilijk te kloppen ploegje. In de organisatie geven we weinig kansen weg.

Wat komt Ajax nog te kort om een toonaangevende rol te spelen ?

In de competitie spelen we die rol wel. Europees missen we een stuk ervaring. Het is een jong, onervaren elftal, maar wel talentvol. Jongens van twintig, waar nog heel veel rek in zit, maar die sinds we hier arriveerden al een eind verder zitten. Dat komt niet enkel door het vertrouwen als gevolg van het winnen van prijzen.

Waardoor dan wel ?

Toen ik hier samen met Ruud Krol arriveerde, was de druk op het elftal enorm, werd Ajax heel kritisch benaderd. Wat wij deden, was zorgen voor een open werksfeer, plezier terugbrengen. Dat verschil in sfeer is het grote verschil tussen nu en toen. De druk was groot, want bij Ajax moet je goed spelen en winnen. Bij andere teams wordt af en toe een oogje dichtgeknepen. Hier kan dat niet. Ook in de voorbereiding bewezen de prestaties dat er mentaliteit in het elftal zit. Aan die mentaliteit wordt ook gewerkt. Als we trainen, trainen we 100 procent geconcentreerd. Ik ben niet iemand die hele lange trainingen geeft, maar wat we doen, gebeurt geconcentreerd. Die manier van werken slaat over, spelers gaan daar in mee. Dat brengt concurrentie in je selectie, laat spelers inzien dat wie niet meegaat, afvalt. Daardoor gaat uiteindelijk het algemene niveau omhoog.

Welk voetbal wilt u met Ajax brengen ?

In principe staat Ajax voor aanvallend voetbal, het liefste met buitenspelers. Maar zodra de tegenstander sterker wordt, moet je toch een aantal nuances plaatsen. Ook al blijft het in principe aantrekkelijk en aanvallend voetballen.

Bedoelt u dat u met buitenspelers Europees op een gasbek loopt ?

Dat niet, maar wel moet je dan je buitenspelers wat minder diep laten spelen dan wanneer de tegenstander van minder niveau is. Als mijn team verschillende tactische opties beheerst, is dat alleen maar goed. Vorig jaar konden wij dat.

Vorig jaar vroeg heel Nederland zich af of men niet wat minder naïef en meer realistisch moest gaan voetballen. Wat is uw mening ?

Een club wordt beoordeeld op resultaten. Natuurlijk wil je die behalen op de meest mooie manier. Maar als mooi voetbal niet leidt tot resultaten, is men ook niet tevreden. Als je Europees succes wil halen, moet je een aantal nuances aanbrengen. Daar ben ik wel voorstander van. Ik ben niet degene die arrogant zegt : wij zijn Ajax, wij spelen overal en altijd hetzelfde. Ik pas me wel aan. Vorig seizoen speelden we wel eens anders, en dat leidde tot succes.

Kan dat eigenlijk wel bij Ajax ?

Ik wil dat toch doorbreken. Omdat ik met dit elftal succes wil halen. Liefst op een mooie manier, maar ik sluit mijn ogen niet voor de realiteit in het voetbal. Dat gaat wel eens gepaard met twee middenvelders in plaats van twee buitenspelers. Haal je daar succes mee, dan verstomt de kritiek, ook in Nederland.

Toch bleef Ajax heel rustig op de transfermarkt. Heeft dat te maken met de recessie, of was u tevreden met de vorige selectie ?

Elke club heeft te veel spelers. Ik vond ook dat de meeste posities al goed ingevuld waren. Wel gaf ik aan dat we op de linksbuiten nog iemand konden gebruiken. Behalve Maxwell hadden we geen linkshalf. Dat we niet meteen iemand haalden, had met de financiële situatie te maken.

Vorig jaar miste u een leider op het veld. Ziet u al een nieuwe Ronald Koeman bij Ajax ?

De ontwikkeling die Chivu doormaakte, stemt me hoopvol. Ik maakte hem kapitein, hij is toch al een paar jaar Roemeens international. Hoewel hij pas 21 is, heeft hij persoonlijkheid én een positie in het elftal. Haal je hem bij ons in de verdediging weg, dan valt er veel weg. Ook naast het veld manifesteert hij zich als aanvoerder en gezicht van Ajax.

Wat is de voertaal bij Ajax ?

Nederlands. Alle buitenlandse spelers volgen Nederlandse les, daar ben ik even streng in als destijds bij Vitesse. Omdat ik vind dat buitenlanders zich moeten aanpassen aan de Nederlandse cultuur. Ik vind het normaal dat iedereen Nederlands praat. Ook al neem ik voor een gesprek over details wel eens iemand apart in het Engels. Maar niet als ik voor de groep sta.

Veel spelers kijken nog vol ontzag op naar u, omdat de beelden van uw prestaties als speler nog op hun netvlies staan. Doet u daar uw voordeel mee ?

In het begin is het prettig als je als trainer dat krediet krijgt. Maar uiteindelijk word je beoordeeld op je trainerskwaliteiten, niet op wat je voorheen als voetballer neerzette. De voetbalwereld is dermate hard dat als je niets presteert dat krediet van vroeger gauw op is.

U had eerder al een aanbieding van Ajax, toen Jan Wouters u voorstelde assistent te worden. Waarom ging u daar toen niet op in en nu wel ?

Omdat ik toen bij Barcelona assistent was van Van Gaal. Ik voelde me niet te groot om assistent te zijn bij Wouters, maar ik had de idee dat mijn volgende stap na Barcelona hoofdcoach moest zijn. Dat kon toen bij Ajax niet, later bij Vitesse wel.

Vitesse was geen top. Terwijl u tevoren aangaf alleen maar met top te willen werken. Was u geduldig met spelers die niet de bagage hadden van een Ronald Koeman ?

In begin was dat wel eens moeilijk, je ziet spelers fouten maken die voor jou niet begrijpelijk zijn. Maar het is een omschakeling die je snel maakt. Omdat je iedere dag ziet dat de maatstaf niet zo hoog gelegd moet worden. Maar ik accepteer die fouten niet zomaar. Ik probeer altijd ten koste van alles dingen te verbeteren. Ondanks alle problemen was Vitesse wel een goed opstapje als trainer. Niet het niveau van Ajax waar het woordje ‘druk’ met inktzwarte letters wordt geschreven, maar wel een club waar ik veel geleerd heb.

Zoals ?

Ik ben daar behoorlijk getest op het volledig bestaan van een coach, niet alleen op de typische voetbaldingen op het veld. Vooral het randgebeuren binnen de club verplichtte me erg veel beslissingen zelf te nemen. Soms goeie, soms verkeerde, maar je leert er wel van. De eerste club waar je als trainer aan de slag gaat, kan bepalend zijn voor je verdere loopbaan. Als je je daar verbrandt, kom je vaak nooit meer terug. Maar daar vreesde ik niet voor. Ik had er steeds een goed gevoel omdat de harmonie tussen mij en de spelers prima was en bleef. Ajax kwam omdat ze vertrouwen in me hadden. Als ze de idee hadden dat ik het slecht deed bij Vitesse, werd ik geen trainer van Ajax.

Toen zag u in wezen niet zo heel veel verschil in sportieve kwaliteit tussen Vitesse en Ajax.

Op dat moment niet. Alleen in aanvallend opzicht schatte ik Ajax hoger in dan Vitesse. Ze scoorden makkelijker, hadden meer scorende spelers dan Vitesse. Maar de organisatie in het team en de mentaliteit waren in Arnhem niet minder.

Hield u rekening met een mogelijke titel toen u hier aan de slag ging ?

Ik dacht : waarom niet ? Ik vond niet dat PSV en Feyenoord zoveel sterker waren. Alles was mogelijk, dat bewezen we. In feite is dat voor dit seizoen hetzelfde. Ik hoor dat PSV de beste selectie heeft, daar ben ik het niet mee eens. Maar dat Ajax absoluut de beste selectie heeft, vind ik ook overdreven. Het ligt gewoon dicht bij elkaar. Details bepalen straks weer wie kampioen wordt.

U bent een tijd weggeweest uit Nederland. Heeft het Nederlandse voetbal in die jaren een ander gezicht gekregen ?

Dat een competitie qua niveau wat minder is geworden, is logisch als je ziet hoeveel Nederlandse spelers richting buitenland trokken. Ik denk dat we nu weer wat aan het opkrabbelen zijn. Feyenoord wint de Uefacup, Ajax laat nu zien dat er best wat mogelijk is. Dat willen we graag uitbreiden. In Nederland zijn de ogen opengegaan. We nemen nu ook wat realisme mee om beter te worden. Internationaal, bedoel ik dan.

Wat mist u in de opleiding ?

De over-mijn-lijkmentaliteit. Het moet allemaal té technisch, té aanvallend, té mooi. Er is te weinig kracht. Terwijl dat er ook bij hoort. Bij de opleiding mag best wat meer geselecteerd worden op een stuk karakter en mentaliteit. Mijn ouders hielden ons met beide benen op de grond : doe maar normaal en probeer er alles uit te halen.

Uw goeie trap kwam niet uit de hemel vallen.

Die vrije trappen schoot ik er alleen maar in omdat ik er veel energie in stak. Na training bleef ik een half uur tot een hangen, drie keer in de week. Ik stak daar twee uur per week extra arbeid in. Dat betaalt zichzelf terug. Ik denk niet dat Van Hooijdonk er zo veel vrije trappen inschiet als hij niet oefent. Dat mis ik vaak bij spelers : vaak zijn ze te weinig bezig met het schaven aan mindere kwaliteiten of het perfectioneren van kwaliteiten. Bij Vitesse heb ik nog jonge spelers verplicht om na te blijven. Gingen we extra trainen om ze beter te maken. Dat zijn geen fysiek zware trainingen, wel technische dingen.

Laat u grillige talenten als Mido Hossam of Ibrahimovic zelf uitvinden hoe het moet of voelt u zich geroepen die bij te sturen ?

Ik vind dat die gestuurd moeten worden. Ibrahimovic vulde niet goed in wat bij Ajax van een nummer negen verwacht wordt. Hij voetbalde tot voor kort nog veel te speeltuinachtig : als een junior maakte hij de actie op de verkeerde momenten. Ook Mido speelt nog te veel voor de vuist weg. Er zit niet altijd een gedachte achter. Hij is enorm ijverig in zijn spel, heeft een fantastische mentaliteit, maar soms moet ook met verstand gevoetbald worden. Die opvoeding heeft hij in zijn carrière niet gehad. Met het verbeteren van dat onderdeel zijn we nu bezig. Hij staat daar wel voor open. Alleen heeft hij toch problemen om daar zichzelf in te verbeteren. Dan haal ik het voorbeeld aan van Kluivert in het Amsterdamtoernooi : wat deed die bijvoorbeeld om in balbezit te komen ? Dat is leerzaam.

U kwam vorig jaar ook in conflict met hem.

Hij was gehaald als linksbuiten. Verkeerd ingeschat vind ik dat, door Ajax. Toen hij gebruikt werd als linksbuiten, had ik daar mijn vraagtekens bij. Tot het moment dat hij zelf ook naar mij toekwam en zei : trainer, ik ben geen linksbuiten, meer een spits. Mij goed, maar dan moest hij er niet op rekenen meteen in de spits te staan in het eerste elftal. Hij moest dat terugverdienen via trainingen en wedstrijden met Jong Ajax. Omdat hij op die positie geen eerste keuze was. Hij heeft me wel overtuigd, dat moet ik hem nageven. En greep zijn kans toen hij ze kreeg tegen Heerenveen. Sindsdien ging hij niet meer uit de ploeg.

Is hij een leider ?

Het is een zelfbewuste jongen. Ik hou daar wel van, zo lang het niet nadelig is voor het elftal. Maar het is geen leider in de groep omdat hij daarvoor te veel met zichzelf bezig is.

Na Ajax moet Barcelona uw eindstation worden als trainer. U gaf al eens aan niet in Engeland of Italië te willen werken. Waarom eigenlijk ?

Ik wil dat mijn familie niet aandoen, weer een andere taal en cultuur. Het voetbal in Engeland is fantastisch, maar met alle respect : we waren onlangs een paar dagen in Glasgow. Het leven vind ik allemaal wat minder daar. Dat vind ik toch ook belangrijk. Dat ligt in Barcelona en Amsterdam toch anders.

door Geert Foutré

‘Ik wil terug naar wat Ajax betekende rond 1995 buiten Nederland.’

‘Mido heeft een fantastische mentaliteit, maar soms moet ook met verstand gevoetbald worden.’