Eind maart speelde Edin Dzeko met Bosnië België op een hoopje, een dikke maand later werd hij met VfL Wolfsburg onverwacht Duits kampioen. Straks debuteren speler en club in de Champions League.

In dichte drommen stromen in groen en wit geklede families naar de Volkswagen Arena die voor de Noord-Duitse derby tegen HSV volloopt. Op de parking en in de file rond het stadion zijn vier auto’s op vijf van het merk Volkswagen of Audi. Niet onlogisch. Aan de overkant van de Berliner Ring die langs het stadion van Wolfsburg loopt, ligt de Autostad met de vier schoorstenen van de Volkswagenfabriek. Een paar honderd meter voorbij het stadion ligt het kasteel Wolfsburg dat zijn naam aan de stad gaf. Tussen het Schloss Wolfsburg en de Arena ligt een klein meer waarop beginnende waterskiërs aan een kabel rondgestuurd worden.

Drie op vier stadionbezoekers dragen trots de clubkleuren. Zeven jaar na het ontstaan van VfL in 1945 werden groen en wit door de gemeenteraad ook overgenomen als stadskleuren. De Arena, ingewijd in 2002, loopt vol: 30.000 toeschouwers. Pas sinds 1997 zit VfL in de Bundesliga. Toen de groen-witten in 2004/05 onder leiding van Erik Gerets voor het eerst in de clubgeschiedenis aan de leiding stonden, zat er amper 18.500 man in het stadion. Dit jaar werd de abonnementenverkoop met 21.500 seizoentickets afgesloten. Dat zijn er 3000 meer dan een jaar geleden.

Een kwartier voor de aftrap knalt de clubhymne door de luidsprekers. De groen-witte mensenzee brult mee: “Immer nur du, VfL! Mit den Wolfen heulen, oder mit dir untergehen!’ De tekst verschijnt op de twee reuzenschermen, als in een grote karaokebar. Net voor de aftrap weerklinkt door de luidsprekers onheilspellend wolvengehuil.

De wedstrijd verveelt geen minuut. Al na zes minuten staat de landskampioen en competitieleider met 0-2 achter. Slag om slinger duiken bezoekende spelers alleen voor de thuisdoelman op. Zonder een wereldprestatie van de Zwitserse goalie Diego Benaglio staat het aan de rust gegarandeerd 0-5. Even herstelt de thuisploeg het evenwicht, maar later neemt Hamburg weer de bovenhand en wint verdiend met 2-4. Toch gaan de thuisspelers na de match nog hun supporters groeten. Ze worden niet uitgefloten, maar krijgen een daverend applaus. Na afloop geven de fans met de glimlach toe dat HSV beter was. Ook wanneer de kampioen een week later de topper op Bayern verliest, blijft gemor uit. Komend weekend tegen Leverkusen zal de Volkswagen Arena weer uitverkocht zijn!

Het succes smaakt hier nog nieuw. Voor de landstitel waren een vijfde (2008) en een zesde plaats (1999) de beste competitieresultaten. In 1995 verloor toenmalig tweedeklasser Wolfsburg de bekerfinale van Borussia Mönchengladbach. Twee keer slechts mocht Wolfsburg vóór dit jaar Europa in: vorig seizoen en in 1999/2000. Gemor is voor later, wanneer tegenvallende prestaties zullen worden afgemeten aan de huidige successen. Als de fans van Wolfsburg nu ’s nachts wakker liggen, is het niet van de twee recente competitienederlagen, maar omdat ze dromen van de Champions League, die straks CSKA Moskou, Besiktas en vooral Manchester United naar Wolfsburg brengt.

Niet langer naar Braunschweig

Nog laat op de avond van de nederlaag tegen HSV kleuren de terrassen van Café Bar Celona en naburige cafés groen-wit. Een echt historisch centrum heeft Wolfsburg, met 130.000 inwoners na Hoffenheim de kleinste stad waar Bundesligavoetbal gespeeld wordt, niet. Tot 1938 stond hier alleen een kasteel, omringd door bossen en weilanden. Toen besloot Adolf Hitler dat hier vanuit het niets de nieuwe autostad gesticht zou worden waar de Volkswagen geproduceerd moest worden, de auto die elk gezin zich zou moeten kunnen aanschaffen. Op 26 mei 1938 werd de eerste steen gelegd voor wat toen nog de ‘Stadt des KdF-Wagens’ heette, en pas op 25 mei 1945 door de geallieerde bevelhebber omgedoopt zou worden tot Wolfsburg, naar de gelijknamige burcht. Op 1 juli 1938 werden de eerste barakken opgetrokken voor de fabrieksarbeiders van de nieuwe Volkswagenfabriek. Dat jaar telden de verzamelde gehuchten rond de fabriek 1000 inwoners. Lang bleef Wolfsburg een werk- en slaapstad waar niets te beleven viel. Wie de echte stadssfeer wilde opsnuiven, trok vanuit Wolfsburg naar het 25 kilometer verder gelegen Braunschweig, dat wel een rijk historisch verleden en een gezellig centrum heeft. Ook wie topvoetbal wilde zien, moest naar Braunschweig, dat van bij de oprichting in 1963 in de Bundesliga speelde, in 1967 zelfs Duits kampioen werd, maar in 1985 definitief uit de hoogste afdeling verdween en nu in derde klasse uitkomt. Vandaag is het topvoetbal te zien in Wolfsburg.

Op de snelweg rijden op de dag van Wolfsburg-HSV nabij Hannover zelfs auto’s met vlagjes van Wolfsburg aan de achterruit. “Dat klopt”, zegt directeur en verantwoordelijke voor marketing en organisatie Jürgen Marbach, voorheen aan de slag bij Fortuna Düsseldorf en later in het vliegwezen. “Jarenlang moest de club acties ondernemen om de mensen uit Wolfsburg zelf naar de club te halen, nu komen ze uit Braunschweig, Hannover en zelfs Magdeburg. Wolfsburg-stad heeft iets meer dan 100.000 inwoners. Als er 30.000 in het stadion zitten, is dat bijna één inwoner op drie. Behalve Hoffenheim doet niemand ons dat na. In Wolfsburg is VfL een van de drie gespreksonderwerpen, naast Volkswagen en het ijshockeyteam, dat ook in de eerste klasse speelt.”

Marbach werd gehaald door de sterke man van Volkswagen, Martin Winterkorn. “Ik had net de aandelen van mijn bedrijf verkocht. Winterkorn vroeg me wat ik ging doen: golfen of hier een ambitieus project mee uitbouwen.

“Eigenlijk ligt Winterkorn aan de basis van het succes van Wolfsburg”, zegt Marbach. “Volkswagen is zo groot dat het Wolfsburg niet hoeft te sponsoren om naambekendheid te krijgen. Maar Winterkorn vroeg zich af: wat moet een van de grootste autoconcerns ter wereld met een voetbalclub die een grijze muis is? Ofwel deed het bedrijf niets meer met de club, of het bouwde een ambitieus project uit. Dus stak hij zijn nek uit en haalde Felix Magath.”

Vandaag is Jürgen Marbach tevreden, maar niet voldaan. “Onze ploeg is nog altijd jong. Een titel en een vol stadion zijn geen reden om niets meer te doen. Daarom hebben we ons nog versterkt. Vanaf nu is ons doel immers elk jaar Europees voetballen. Liefst Champions League, maar minstens Europa League.

“Na de titel hebben alle spelers zich bereid verklaard hier te blijven. Ook Edin Dzeko, die graag naar AC Milan was gegaan, zijn favoriete club. Dzeko kan hier in de Champions League ervaring opdoen, heeft met zijn landgenoot Misimovic iemand die hem optimaal aanspeelt. Wolfsburg is niet München of Hamburg, het is hier rustiger, men kan zich hier nog vrij bewegen. Ook financieel klopt het plaatje. We kunnen de spelers een goed loon betalen. Niet zo veel als wat Bayern biedt, ook niet zo veel als de ploegen daar net onder, al zegt men wel eens dat wij de tweede hoogste salarislast van de Bundesliga hebben.”

Het succes wordt Wolfsburg ook elders in Duitsland gegund, zegt Marbach. “Wij spelen attractief voetbal. Natuurlijk wordt ons nog aangewreven dat we geen traditie hebben. Dat is ook zo, maar vorig seizoen waren wij David die Goliath versloeg. Een deel van de Duitse bevolking ziet het graag als een andere club Bayern van de titel houdt. De keerzijde is dat iedereen het nu leuk vindt om de Duitse kampioen te kloppen.”

Geen nieuws van Moeskroen

Een kleine twintig man volgt op een doordeweekse ochtend de uitlooptraining. De assistent-perschef komt aan het trainingsveld de gast halen die met Edin Dzeko wil spreken. De killer van België en de doelpuntenmachine van VfL stond afgelopen zomer dicht bij een overgang naar AC Milan, dat tussen 20 en 30 miljoen veil had voor hem. Twee jaar geleden kocht Wolfsburg Dzeko voor vier miljoen euro. Een jaar of vijf geleden bood ex-Moeskroenspeler Gordan Vidovic Dzeko nog aan bij zijn ex-club. “Ik kreeg een tip van een vriend”, zegt Vidovic. “Ik kende Dzeko’s vader, die ook in Sarajevo gevoetbald had, op een lager niveau. Die jongen had alles: torinstinct, snelheid, kracht, kopspel. Hij wilde toen heel graag weg, liefst naar België, maar na een week had ik nog geen nieuws van Moeskroen. Hij kostte toen 100.000 euro en is dan maar naar Tsjechië gegaan.” Verbaasd over die gang van zaken was Vidovic niet. “Zo gaat dat wel eens in België. Ik heb in die periode bij Gent ook Danijel Pranjic aangeboden, die was toen ook spotgoedkoop. Ik heb nooit een antwoord gehad.” Afgelopen zomer kocht Bayern München de Kroaat van Heerenveen voor 7,7 miljoen euro.

Dzeko lacht, hij heeft geen last van vedetteallures. Toch maar niet beginnen met een vraag over AC Milan. Een andere openingsvraag ligt voor de hand.

Zegt de naam Moeskroen je nog iets?

Edin Dzeko: “Was dat niet de club waar mijn collega en vriend van bij de nationale ploeg, Adnan Custovic, heeft gespeeld? Meer zegt het me niet.”

Was dat niet een club waar jij graag naartoe wou?

“Ach ja, dat is ook alweer vijf jaar geleden. Ik was toen pas zeventien. Het is nooit concreet geworden. Het is anders gelopen. Ik heb geen idee waar ik nu had gezeten als ik naar België was gegaan.”

Wanneer wist je dat je naar het buitenland wou?

“Al van jongs af aan. Ik ben altijd ambitieus geweest en heb altijd zelfvertrouwen gehad. Als ik maar hard genoeg werkte, wist ik dat ik hogerop zou kunnen. In mijn laatste jaar had Sarajevo een Tsjechische trainer. Een paar maanden later vroeg hij me of ik naar zijn club in Tsjechië wilde komen. Die speelden in tweede klasse. Ik zou tekenen bij een eersteklasser, Teplice, die me een jaar zou uitlenen aan die tweedeklasser. Ik vond dat een mooie uitdaging.”

Ligt het niveau bij Sarajevo niet hoger dan in de tweede klasse in Tsjechië?

“Er werd agressiever en sneller gevoetbald dan in de Bosnische eerste klasse. Ik was bij Sarajevo ook nog niet iemand die negentig minuten volmaakte. Ik heb ook veel bijgeleerd. De trainer wilde dat ik meer liep en agressiever voetbalde. Daarom zette hij me op het middenveld. Dat de trainer me kende, was mijn geluk, want ik sprak de taal niet en kende niemand. Bij Teplice kwam ik in de terugronde van het eerste seizoen in de ploeg. Intussen sprak ik ook Tsjechisch. Het tweede jaar bij Teplice was goed. Halverwege dat seizoen wilde Austria Wien me, maar ik wilde nog wat wachten. Een goeie keuze, want op het einde van het seizoen 2006/07 kwam Wolfsburg. Ik had toen net mijn debuut voor de nationale ploeg gemaakt. Tegen Turkije wonnen we met 3-2, ik scoorde. Drie dagen later wonnen we van Malta. Na die match heb ik voor Wolfsburg getekend. Felix Magath was erbij. Toen ik hoorde dat hij trainer werd van Wolfsburg, wilde ik daar graag naartoe. Omdat ik wist dat hij geen trainer is die zomaar een voorbijganger wil zijn.”

Wat zei Magath jou toen hij voor het eerst met je sprak?

“Dat ik jong en talentvol was, maar dat ik hard zou moeten werken. Dat, als hij kritiek op me uitte, ik de volgende training aan die punten van kritiek moest werken. Hij was écht hard. Maar hij heeft me in alle opzichten beter gemaakt. In mijn eerste seizoen maakte ik geen enkele kopbalgoal, in het tweede jaar scoorde ik meer met het hoofd dan met de voet. Maar ik heb ook mijn aanpassingsperiode nodig gehad. Die eerste drie, vier maanden waren erg lastig. Ik had verwacht dat het zwaar zou zijn, maar niet dat het zo zwaar zou zijn. Toen de competitie begon, was ik helemaal kapot. Op de tweede en derde speeldag was ik nog moe. Pas op de zesde speeldag mocht ik starten: tegen Cottbus was dat, ik scoorde toen ook.”

Waarom werden jullie vorig jaar kampioen, en niet Bayern?

“Omdat we beter voetbalden, en meer goals maakten. In de terugronde waren wij de beste ploeg. We wonnen veertien van de zeventien wedstrijden. Ons geluk was dat iedereen op Bayern gokte, daardoor konden we ons wat wegstoppen. Maar vijf wedstrijden voor het einde geloofde ik er echt in.”

Jij en Grafite, zegt men, zijn de pijlers van de ploeg.

“Wij kunnen uitblinken omdat we goed aangespeeld worden en omdat we als team erg compact voetballen. We zijn wel van speelstijl veranderd. Met Magath hanteerden we meer de lange bal, nu voetballen we met korte combinaties.”

Onlangs maakte je ook indruk in België. Zowel Bosnië als België heeft een jonge, talentvolle ploeg. Wat heeft Bosnië dat België niet heeft?

“Ik geef toe dat ik toen veel meer van België verwacht had. Wat ons hielp, was dat in dat stadion meer Bosniërs dan Belgen zaten. Toen we scoorden, voelden we de kracht van het publiek dat achter ons stond en beseften we dat we daar ook konden winnen. Als je voelt dat het publiek achter je staat en trots op je is, geeft dat extra kracht. Het kantelmoment in die match was toen de scheidsrechter de match stillegde omwille van het vuurwerk, net toen België gescoord had en zijn wil aan het opleggen was.”

Wat mist Bosnië nog om zich te plaatsen voor een groot toernooi?

“Continuïteit. Achterin hebben we nog wat minpunten, maar voorin zijn we zeer sterk. Ons probleem is van mentale aard: onlangs nog stonden we 2-0 voor tegen Iran en dachten we dat het gebeurd was. We wisselden een paar spelers en uiteindelijk verloren we met 3-2.

“Kwaliteit hebben we genoeg in de nationale ploeg. De Bosnische competitie heeft meer problemen. Er is weinig geld, maar een nog groter probleem is de corruptie. In het Bosnische voetbal denkt iedereen alleen aan zichzelf. Zo raak je niet vooruit. Maar met de nationale ploeg willen we ons plaatsen voor het WK. Ik zal zeer ontgoocheld zijn als we het niet halen.”

Wie waren jouw idolen toen je jong was?

“Ik was en ben nog steeds fan van AC Milan. Andriy Shevchenko was mijn idool. Vorig jaar mocht ik tegen hem spelen, toen we met Wolfsburg in de UEFA Cup tegen Milan uitkwamen.”

Er was sprake van dat jij naar Milan ging. Waarom zit je nog bij Wolfsburg?

“Omdat de nieuwe trainer ( Armin Veh, nvdr) aandrong om te blijven.”

Wat mis jij nog om een wereldtopper te worden? Wat moet je nog leren?

“Ik heb nog alles te leren. Ik ben nog maar 23 jaar, weet u. Ik moet nog meer continuïteit in mijn prestaties stoppen. Ik probeer elke training, elke dag hard te werken en het beste van mezelf te geven.”

door geert foutré

Ons doel is elk jaar Europees voetballen. Liefst Champions League, maar minstens Europa League.

Jürgen Marbach